Zwangerschap en geboorte op z'n Indisch
Recept voor boeboer katjang hidjau
gezegd ook wel. Wat bent u een sterke
vrouw,' zei de dokter tegen mijn moeder na
haar bevalling.
Lieke: Ik denk niet dat er zoiets is als een
Indische bevalling. Als je wilt gillen en
schreeuwen, moetje dat vooral doen. Ik
herinner me mijn eerste bevalling. Iemand
had me vertelt datje moest schreeuwen,
want als je dat in zou houden, zou je krop
krijgen! Dus zodra ik besefte dat die pijn
weeën waren, begon ik te schreeuwen. De
dokter zei: 'Waarom schreeuwt u toch zo?'
En ik riep: 'Ik wil geen krop!' Onzin
natuurlijk.
Na de bevalling'
De placenta na een thuisbevalling in een
vuilniszak aan de straat zetten of de
moederkoek in het ziekenhuis achterla
ten? Nee, natuurlijk niet. Met het huisje
van de baby, of het kleine broertje of
zusje, zoals de placenta ook wel wordt
genoemd, moet je zorgvuldig omgaan en
in de aarde bij je huis begraven. En als je
het afgevallen stompje navelstreng
bewaart, zal de band tussen moeder en
kind nooit verbreken.
Céline: Ik weet wel dat ze in Indonesië de
afgevallen, opgedroogde navelstreng
bewaarden, maar dat dat in Nederland
nog gebeurde, wist ik niet.
Ria (44)Ik herinner me nog goed de
katoenen sluitlakens die altijd in de kast
lagen bij mijn moeder, om de buik in te
snoeren na de bevalling. De navelstreng
heb ik niet bewaard, gaat dat niet rotten?
Ook heb ik niet de placenta in de tuin
begraven. Op dit moment in mijn leven
ben ik pas zover dat ik dat soort dingen wil
weten, maar in de tijd dat ik mijn kinderen
kreeg, had ik zoiets van: doe alles maar
gewoon westers. Toch, als ik nu zwanger
zou zijn, zou ik me zeker in alle Indische
gewoonten verdiepen.
Annemarie: Wij hebben de placenta in de
tuin begraven. Omdat het het 'huisje' van
je kind is geweest, moetje daar ook de band
mee bewaren. Zoiets persoonlijks moetje
dichtbij je houden, zodat boze krachten het
niet te pakken kunnen krijgen. Na de
geboorte van mijn dochter moest ik van
mijn schoonmoeder het afgevallen stukje
navelstreng zorgvuldig bewaren, want dan
zal de band tussen moeder en kind nooit
verbreken. En ook al is mijn dochter inmid
dels dertig, ik beivaar het nog steeds. Mijn
dochter en ik hebben een hechte band.
Josselien: Nee, de placenta heb ik niet
begraven; we hebben geen tuin. Anders had
ik het zeker gedaan. Mijn vriend Paul stel
de voor om de placenta in een grote pot met
aarde te doen, en er een boompje in te laten
groeien, maar dat vond ik te onhygiënisch.
Lieke: De placenta moetje met zeven soor
ten bloemen begraven, voor het geluk van
het kindje.
De veertigste dag'
De veertigste dag is een belangrijk
moment in het leven van de pasgebore
ne. In Indonesië worden wel meer sela-
matans gegeven rond de geboorte van
een kind, maar bij de Indische gemeen
schap hier in Nederland is het vooral de
selamatan van de veertigste dag die in
gebruik is gebleven. Het is van oor
sprong een Javaanse traditie. De
Javaanse week telt vijf dagen.
Vermenigvuldigd met het magische getal
acht, kom je dan op veertig dagen uit.
Na die veertig dagen is het kindje vol
doende beschermd tegen de kwade
invloeden die het hadden kunnen tref
fen die eerste tijd. Vanaf dat moment
mag je er dan ook met je baby op uit
gaan. De veertigste dag wordt gevierd
met nasi koening en het juiste aantal bij
gerechten.
Lieke: Na de bevalling kreeg ik elke tien
dagen een andere jamu; een kruidenmeng
sel waarmee je werd ingesmeerd. Je krijgt
vier verschillende jamu's, tot de veertigste
dag. Je voelt je daardoor heerlijk fris en je
bink krimpt ook heel snel. Na mijn vierde
kind was ik nog zo slank als een den! Pas
na die veertigste dag mag je aan de volgen
de beginnen. De viering van de veertigste
dag zelf was meer een initiatief van de
bedienden. We hielden een grote selamatan,
met een oneven aantal gasten. Mijn zoon
tje zou eigenlijk kaalgeschoren moeten wor
den, maar dat wilde ik niet. Toen hebben
we symbolisch een klein plukje haar afge
knipt. Ook moetje onder meer zeven soor
ten bloemen offeren en zeven munten.
Josselien: Natuurlijk hebben we de veer
tigste dag gevierd, met nasi koening en bij
gerechten.
En als alles allemaal goed is gegaan, dan
krijg je in sommige families een gouden
sieraad, borstel je de haartjes naar har
telust in rondjes, zodat de baby krulle
tjes krijgt. Hoop je dat het kraambezoek
ongelijk heeft wanneer het commentaar
heeft op de kruinen van je baby: 'Veel
kruinen, dus ondeugend.' Kijk je zorg
vuldig naar moedervlekjes: bij de mond,
dan wordt het een kletskous en op het
voorhoofd dan is het koppig. En hoop
je dat je kind snel zonder dotje kan.
Misschien hebben alle gebruiken die je
in ere hebt gehouden wel geholpen voor
de goede afloop. En wat je dan moet
doen volgens mijn oma is, zo schreef ze
mijn vader dertig jaar geleden: 'Ruud,
ben je al een keertje naar de kerk
gegaan om te bedanken dat alles goed
afgelopen is?'
Met dank aan: Josselien Verhoeve, Kirsten Pijl,
Annemarie van Asdonck, Bonnie Simon, Claudia
van den Broek, Lieke van Asdonck, Noor van
Rhoon-Pedro, Martina Sinay-Saija, Ria van Dijk-
van Asdonck, Cisca Malawau, Juul Mensinga en
Céline Thoden van Velzen.
Ingrediënten: 250 g katjang hidjau, 6 dl water, 150 g goela djawa, 1 bolletje
vers geschilde gemberwortel ter grootte van een halve duim, zout.
Bereiding: was de katjang hidjau en zet ze met het water, de suiker, de gember
en het zout op het vuur. Kook ze onder regelmatig roeren op een zacht vuur
tot pap. Deze boeboer moet de dikte hebben van een gevulde soep.
Voeg eventueel nog water en suiker toe, verwijder vóór serveren de gember.
Uit: De zoete Indische keuken door Margriet Kemper en Souw Han Nio.
Utrecht: Het Spectrum, 2001, ISBN 90 274 7387 0. Tel. 030 - 2 650 650.
47 ste jaargang - nummer 12 - juni 2003
39
