Javaanse romanticus geliefder dan ooit
Veilingmeester
Jan Pieter Glerum schrijft
om de maand een artikel
over koloniale en
Indonesische schilderkunst.
Dit is het derde deel uit de
serie van zes.
door Jan Pieter Glerum
Enige jaren geleden veilde Christie's
in Singapore het grote (183 x 291
cm) schilderij Hertenjacht door de
19de eeuwse Indonesische schilder
Raden Saleh. Het bracht het ongelo
felijke bedrag van 2,8 miljoen
Singapore dollars op. Met opgeld
toen bijna 4 miljoen gulden. Met
deze opbrengst verwierf Raden Saleh
zich meteen een plaats in de finan
ciële top van de grote schilders uit de
19de eeuw.
Verdient Raden Saleh deze plaats?
Of liever gezegd zijn de schilder en
zijn werk dusdanig belangrijk dat die
een miljoenenopbrengst rechtvaardi
gen? Zoals vaak is de vraag makkelij
ker dan het antwoord. Raden Saleh is
een verdienstelijk schilder, maar geen
vernieuwer. Hij past naadloos in de
Europese romantische traditie van de
eerste helft van de 19de eeuw. De
pathos, het indrukwekkende land
schap, Saleh's exotische voorstellin
gen, en zeker ook zijn oriëntaals
uiterlijk vormden de ingrediënten
voor het succes dat hij al bij zijn
leven in Europa kende.
Bovenstaande factoren rechtvaardi
gen een hoge marktprijs, maar zijn
nauwelijks voldoende voor de huidige
recordprijzen voor Raden Saleh's
werken. Er moet dus meer zijn. De
reden is dat Raden Saleh de eerste
Indonesische schilder in de korte
kunstgeschiedenis van het schilderen
in Indonesië is. Iedere Indonesische
verzamelaar die een overzicht van de
schilderkunst in Indonesië wil geven,
moet dus een Raden Saleh bezitten.
Gezien de kapitaalkracht van deze
verzamelaars, brengt dus automa
tisch het werk van de belangrijkste
19de eeuwse Indonesisch schilder
zeer hoge prijzen op.
Antoine Payen
Raden Saleh (voluit Raden Saleh
Syarif Bustaman) werd rond 1811
geboren in een oud Javaans adellijk
geslacht op Java. Al jong kwam hij in
huis bij de resident van Cianjur, R.
baron van der Capellen, om opgeleid
te worden tot ambtenaar. De reden
om Raden Saleh in een Europese
omgeving te vormen was vermoede
lijk een politieke: de Java-oorlog
(1825 - 1830) woedde in volle hevig
heid en Raden Saleh's oom bij wie hij
in huis woonde, sympathiseerde met
de opstandige Diponegoro.
Gedurende zijn verblijf bij de resi
dent ontving Raden Saleh tekenles
sen van de belangrijke Belgische
schilder Antoine Payen, die zijn
talenten onderkende en er bij de
Nederlandse gouverneur-generaal op
aandrong zijn jonge Indonesische
leerling in Nederland verder te laten
opleiden.
In 1829 begeleidde Raden Saleh dan
ook de inspecteur van financiën De
Linge op een dienstreis naar
Nederland om hem onderweg Maleis
en Javaans te onderwijzen en zelf in
Nederland verder te leren. Het was
de bedoeling dat Raden Saleh binnen
moessQn
Raden Saleh
if
22
