Krijgsgevangenen en romus
Drie portretten uit 'Sporen van oorlog'
door Jan Banning (interviews)
en Esther Captain
Meer dan een halve eeuw na de bouw van de Birma- en Pakanbaroe-spoorbanen, ging
fotograaf Jan Banning op zoek naar overlevenden. In Nederland én in Indonesië fotogra
feerde en interviewde hij 24 mannen die als krijgsgevangene of dwangarbeider aan een
van de spoorbanen hebben gewerkt. Hij fotografeerde ze zoals ze destijds werkten - met
ontbloot bovenlijf. Het resulteerde in de tentoonstelling 'Sporen van oorlog. Overlevenden
van de Birma- en de Pakanbaroe-spoorweg'. In Moesson drie portretten in tekst en beeld
uit de tentoonstelling.
Leo Kollman
Geboren op 17 oktober 1923 in Semarang. Tijdens de oorlog werkte hij
aan de Birma-spoorbaan. Na de oorlog werd hij beroepsmilitair en
nam deel aan de politionele acties.
Leo Kollman:
Q ~1 1 r zijn genoeg vrienden van
I H mij vertrokken. Dat doet je
-1./wel wat, hoor, als je maat
Tentoonstelling Sporen van oor
log. Overlevenden van de Birrna-
en Pakanbaroe-spoorweg door
fotograaf Jan Banning.
Tot en met
26 oktober in Het Indisch Huis,
Javastraat 2-B te Den Haag,
tel. 070-346 26 16.
Het gelijknamige boek is in
Het Indisch Huis en in de
boekhandel verkrijgbaar.
Het Indisch Huis is geopend
van dinsdag tot en met zondag
van 11.00 tot 17.00 uur.
www.hetindischhuis.nl
IWWaTOI
weggaat, zoiets gaat je niet in de
koude kleren zitten. Maar na een
bepaalde tijd... dan ben je hem niet
vergeten, maar dan is het gebeurd.
Klaar. De tijd gaat door, en je moet
aan je eigen ego werken. Iedereen
leefde voor zichzelf. Je moest er zelf
levend uit zien te komen. In dat
kamp zaten we met ik denk een paar
honderd man, en er gingen er wel
vijftien per dag dood, aan tropische
zweren en vooral aan malaria. Tja, en
op een gegeven moment deed dat je
helemaal niks meer. Er werd wel the
Last Post geblazen, maar daar
reageerde je niet eens meer op.
In dat kamp heb ik ook een
Australische chirurg zien opereren.
Tropische zweren. Als die te diep
waren doorgedrongen, werd er
geamputeerd. Vraag niet met wat
voor apparatuur: botte zagen. In een
open gedeelte, afgesloten met een
groene klamboe. Maar die man deed
dat zo mooi, dat was niet: snij maar
open. En hij legde ons zo'n been
helemaal uit. Anatomische les gaf-ie
ons. Mijn vrouw vindt het vreemd
dat ik altijd nog graag naar zulke
medische uitzendingen kijk.
Als ik het eerlijk mag zeggen, en daar
pronk ik helemaal niet mee, ik heb er
eigenlijk helemaal geen naweeën van
gehad. Ik heb via de Wet Uitkering
Vervolgingsslachtoffers (WUV)
financiële hulp aangevraagd. Toen
kwamen er hier twee vrouwelijke art
sen en die probeerden bij mij eruit te
pulken dat ik stress had. Nou ja, zeg,
toen ik uit krijgsgevangenschap
kwam was mijn idee: zorg dat je een
toekomst opbouwt. En niet: ik heb
kiespijn van dit en pijn van dat. Nou,
dat is goed gelukt. Maar ik kon dat
die lieve meiden niet aan het ver
stand brengen. Tja, je kunt simuleren
of je kunt het niet. En ik kan dat niet.
Ze hebben het wel over de stress die
mensen van de oorlog overhouden,
zoals bij die militairen die naar
Libanon gaan. Ja, maar lieve mensen,
dat weet je toch? Je geeft je toch op,
in het leger? Dat zijn de consequen
ties, als je beroeps bent. Ik ben mis
schien een rare kerel, maar ik kan me
niet indenken dat je daar stress van
kunt krijgen. Ik vind het een beetje
ver gezocht, het is allemaal om in de
publiciteit te komen. En dat hoeft
niet voor mij.'
moessQn
E
3
STICHTING
Herinnering, Overdracht, Ontmoeting
46
