of hoe Canisianen zich een plek
veroverden in het Decapark theater
Soekarno had flink op z'n donder gekregen, volgens
het Polygoon Journaal. En zelfs Sinterklaas kwam
weer zwetend langs in december. En zo zou het altijd wel
blijven, dachten wij.
Soms stond er in rood ook nog bodoh [dom] of
malas [lui] door je werk. Sommige paters werden door
pelopor-bendes die op school kwamen zwaar mishandeld, als die er
achter kwamen dat zij ons 's middags in de kapel stiekem wiskun
deles gaven.
het huidige Indonesië. Mensen zijn niet gewend om hun
eigen geschiedenis vanuit een net iets andere invalshoek te
bekijken. Ze kennen, zeker in Indonesië, vaak alleen de
"officiële" versie. Ik merk dat ook aan de reacties op mijn
gedichten en essays.'
Wat voor reacties krijg je dan
'Veel mensen zijn verbaasd, hebben de koloniale geschiede
nis nog nooit op deze manier bekeken. Ie moet, volgens mij,
niet alleen naar de negatieve kanten van een vreemde
overheersing kijken. Natuurlijk, er waren negatieve kanten
aan de Nederlandse tijd, dat wil ik ook niet bagatelliseren.
Maar de positieve kanten - en die waren er wel degelijk -
zijn minstens zo belangrijk. Nederland was en is een welva
rend en ontwikkeld land. Daar hebben we in Nederlands-
Indië natuurlijk ook de vruchten van geplukt. Ik zeg niet
dat het allemaal koek en ei was toen. Maar het is belangrijk
om een evenwichtig beeld van die tijd te hebben. Niet
alleen maar het slechte of alleen het goede benadrukken.'
En dat evenwichtige beeld schets je in je poëzie?
'Ik zie mijn bundels als een archief om verhalen in op te
slaan. Een archief dat voor iedereen toegankelijk is. In
Indonesië lezen veel mensen poëzie. Door die verhalen in
gedichten te verpakken, maak ik ze toegankelijk voor een
grote groep mensen. Ie bent bovendien veel vrijer in poëzie.
Als dichter bepaal je zelf in welke vorm je iets vertelt. Ik
ben ook bang dat veel kennis over vroeger verloren gaat
wanneer ik sommige dingen niet opschrijf. En dat is zonde.
Ie moet het verleden kennen om het heden te begrijpen. In
die zin zijn mijn gedichten een spiegel waarin je kunt zien
wie je vroeger was. Het heden staat in direct contact met
het verleden. Dat wil ik ook laten zien met de column die ik
voor Moesson schrijf. In mijn gedichten, en in de column, vel
ik geen oordeel over wat ik beschrijf. Ik laat alleen zien wat
er in lakarta veranderd is. Hoe je de inhoud van die gedich
ten interpreteert, welk waardeoordeel je daarover velt, is
aan jezelf. Ik blijf neutraal, ben niet boos over de
Nederlandse tijd of cynisch over Indonesië nu. Dat heeft
geen zin. Ie verandert er niets mee. Wat dat betreft is mijn
benaderingswijze vrij journalistiek. Ie mag mijn poëzie
journalistiek, historisch of wat dan ook noemen. Dat maakt
mij niets uit zolang je mijn werk op de inhoud beoordeelt
en niet op de vorm.' o
Seggelum Urbis Bataviae: 30 mei 1619, uit; Dari Batavia
Sampai Jakarta 1616 -1999. Deze bundel is helaas niet in
Nederland verkrijgbaar.
Bolossen
Bolossen betekent spijbelen, of ongezien ergens naar binnenglip
pen. Maar bolossen is meer dan alleen maar spijbelen uit school.
Bolossen is een kunstvorm die te maken heeft met het vrije
leven. Bolossen geeft een gevoel van vrijheid dat niet met geld
te koop is.
Het Decapark theater in lakarta was toen zo'n plaats die uitnodig
de tot bolossen. Het was een mooie bios, waar nette Indo's en uit
gaande militairen met hun meisjes naar toe gingen. Zij bolosten
nooit. De beste films draaiden in het Decapark theater. Laurel 8z
Hardy, Sahara met Humphry Bogart, Errol Flynn als Captain Blood,
Zorro en meer van die geweldige films, die vlak na de lapanse tijd
en Bersiap, iedereen een tijdelijke vlucht uit de doorstane ellende
boden.
Ofschoon lan Soldaat uit Holland nog druk bezig was elders in het
land die pelopors op hun sodemieter te geven, deed men in lakarta
net of alles weer normaal was. Indië was weer van Nederland.
Bodoh
Wij, jongens van de derde klas Canisius College hbs, bolosten vaak
om naar het Decapark theater te gaan. Het was op school echt niet
meer leuk. Van de ene op de andere dag werden onze paters jezuïe
ten vervangen door Indonesische leraren die alle Indische jongens
discrimineerden. Door alle proefwerken ging een rode streep en er
kwam een 1 onder te staan, zonder dat ze het lazen.
Chaos
Voor het loket van de Decapark bios stond het zwart van de ka-
tjongs. Er draaide een nieuwe film met Laurel Hardy. De halve
klas had die dag gebolost en we stonden voor de bioscoop. We beke
ken de situatie altijd eerst. Waar het hardst geduwd werd, ontstond
de 'bolos-ingang'. Daar concentreerde je je acties op. Als je met een
grote groep veel chaos en rotzooi maakte, kwam je met z'n allen
gratis binnen. Het lukte altijd. Het loket was meestal een hokje van
bamboe en gedek en het stond elke keer op een andere plaats, soms
zelfs achter de bios in de modder. Waarom dit zo was, wist niemand
en er was ook geen mens die er zich druk over maakte.
Deze keer stond het hok voor de zaalingang. Iedereen keek oplet
tend naar de kleine opening in het bamboehuisje. Zodra het plank
je voor die opening weggehaald werd, begon iedereen te duwen.
16 moesson
