De smetteloos witte kebaja is een icoon van een vervlogen tijd.
Het is dan ook verrassend om te zien dat diezelfde kebaja's van
rond 1900 nog steeds in het modebeeld passen. In de tentoon
stelling Van Kebaja Senang tot nu' poseren zeven jonge Indische
vrouwen in jeans en kebaja.
DOOR ESTHER CAPTAIN O FOTOGRAFIE NICKY BOOT
Foto's van Indische vrouwen in sarong en kebaja uit het Indië van
rond 1900 roepen bij velen nostalgische gevoelens op. Het zijn
bekende beelden: de vrouwen gaan gekleed in een mooie, kleurrij
ke sarong van batik en een rijk versierde, smetteloos witte kebaja.
Een kebaja is een aan de voorzijde openvallende blouse van zeer
dun geweven katoen of batist. Alle randen zijn afgezet met kant;
de eenvoudige met smalle, de meer deftige met brede stroken.
Sarong en kebaja, de wikkelrok en blouse, vormden een typisch
Indische manier van kleden. Meer dan een eeuw lang golden
sarong en kebaja als de algemene dracht voor Europese vrouwen
in Indië, van hoog tot laag.
Sarongs hebben door hun weelderigheid en aantrekkelijke kleuren
meer belangstelling getrokken dan de kebaja's. Maar in de ten
toonstelling 'Van Kebaja Senang naar nu' vormt de collectie keba
ja's van meesterkleermaker en kostuumdeskundige Daan Wieman
- in het dagelijks leven werkzaam als hoofd kledingatelier van het
Nationale Toneel te Den Haag - het hart van de expositie.
Doorschijnend
Kenmerkend voor kebaja's is hun transparantie: het gebruik van
kant en broderie maken de blouse tot een luchtig en soms zelfs
doorschijnend kledingstuk - niet onaangenaam in een tropisch
klimaat! Kebaja's werden door alle Europese dames in Indië gedra
gen: zowel vrouwen van Nederlandse als Indo-Europese afkomst.
Zonder uitzondering gingen zij allemaal gekleed in witte kebaja's.
Hiermee verschilden zij van Chinese en Indonesische vrouwen, die
gekleurde kebaja's droegen: roze, groen, rood en geel waren
gebruikelijke kleuren. Soms waren hun kebaja's bedrukt met figu
ren, zoals bloemen. Daarnaast bezaten zij witte kebaja's met ge
borduurde patronen in kleur. Wit, of preciezer: ongekleurd, is voor
veel Aziaten de kleur van het hiernamaals, van het immateriële.
Witte kleding wordt dan ook als uiting van rouw gedragen. Witte
kebaja's zijn voor Chinese en Indonesische vrouwen daarom een
'te zware' kleur voor dagelijkse kleding. Voor Europese vrouwen
was het dragen van een witte kebaja een manier om zich van de
Aziatische bevolking te onderscheiden.
Accessoires zijn een belangrijk onderdeel van de kebaja-dracht. De
twee voorpanden van de kebaja werden door middel van drie sier
spelden met kettinkjes met elkaar verbonden. Deze kebajaspelden
waren soms van kostbaar materiaal gemaakt, zoals goud en zilver.
Onder de kebaja werd een koetang gedragen: een korsetvormig
onderlijfje van witte katoen met kant- of broderieversiering. In de
negentiende eeuw was het in de hogere kringen gebruikelijk om
korset, zijden kousen en slofjes van leer of met kraaltjes bewerkt
fluweel onder sarong en kebaja te dragen.
Stoere kebaja
Lara van Leeuwen (27) is een van de modellen uit de expositie die
laat zien hoe een kebaja gecombineerd kan worden met kle
dingstukken uit de garderobe van nu. Als ze een feestje heeft of
uitgaat, kiest ze regelmatig voor een kebaja met jeans. 'De kebaja
van mijn oma hangt nu bij mijn moeder in de kast. Ik zou 'm best
graag willen dragen, maar omdat-ie minstens zo oud is als de
kebaja's van Daan Wieman, is ie te kwetsbaar', aldus Lara.
'Afgelopen winter was ik op vakantie in Bali en daar heb ik een
moderne kebaja gekocht. Toen dacht ik: wow, het is leuk om die op
een spijkerbroek te dragen! De kebaja wordt dan extra stoer. Als je
'm op een zwarte broek draagt, wordt de combinatie te klassiek.
Als je 'm op een rokje draagt, wordt het te tuttig, omdat het dan
weer teveel naar de traditionele sarong en kebaja neigt.'
Door de combinatie van een witte top met blauwe spijkerbroek is
de associatie met James Dean als symbool van eeuwige jeugd en
rebellie niet ver weg. Eigentijdse accessoires die met de kebaja
samengaan, waarin navelpiercing en tattoo niet ontbreken, com
pleteren de 'urban lifestyle' van nu. En zeg nou zelf: eeuwige jeugd
en rebelsheid is een bekend Indisch thema, toch? o
'Van Kebaja Senang tot nu. Indische vrouwenblouses doorgelicht'.
Van 2 mei t/m 3 oktober 2004 in Het Indisch Huis, Javastraat 2-b in
Den Haag, tel. 070-346 26 16
mei 2004
