Poirrié's perikelen
En al die anderen
Agenda
januari-februari
Varia
Kantjil en Suzette
Winternachten
Daniel Sahuleka in concert
Opera met melk en suiker
Sommige Kerst- en Oud en Nieuw-
vieringen wijken zo sterk af van het
traditionele patroon dat ze net zo
storen als een paar oude kerstballen die
tussen de glinsterende versiering hangen
van je kerstboom. Die in de loop der jaren
dof geworden dingen zou je graag kwijt
willen, maar om de een of andere reden
lukt je dat niet.
Veel van die afwijkende vieringen vinden
plaats als er erg weinig reden tot vrolijkheid
is. De nood misschien zelfs zo hoog is dat
feesten onmogelijk of tenminste ongepast
is en de Kerstgedachte een sterke opleving
doormaakt. Dan vervalt meestal ook de
behoefte aan allerlei cadeautjes en komt
alleen een voorspoedig nieuwjaar op het
verlanglijstje te staan.
Tijdens de jaarwisseling van 1950/1951
zaten we veilig en wel op de Volendam, in de
buurt van het Suezkanaal. Eigenlijk zat daar
een typische 'point of no return'-symboliek in.
Op het moment dat we het oude j aar voor
het nieuwe verruilden, voeren we letterlijk
en figuurlijk vanuit de Oostelijke wereld de
Westerse binnen en lieten ons geboorteland
definitief achter ons om op vreemde bodem
een nieuw bestaan op te bouwen. Op dat
moment tilde ik daar niet zo zwaar aan.
Als boedjang vond ik het zelfs een beetje
interessant. Wat me echter net zo stoorde
en is blijven storen als een lelijke kerstbal
tussen een boel mooie, was de aanloop naar
diezelfde jaarwisseling. In afwachting van
passage was ik ingedeeld bij de staf van het
doorgangskamp Tandjoeng-Oost. Dit voor
malig interneringskamp werd bevolkt door
'uitgeprocedeerde' inheemse KNIL-militai-
ren en hun gezinnen. Die mannen hadden
een keus moeten maken uit 'ontslag leger'
met een oprot-premie of overgang naar
de Tentara Repoeblik Indonesia Serikat (TRIS).
Beide mogelijkheden waren allesbehalve
aanlokkelijk. Als nieuwbakken burgers
van wie bekend was dat ze een som geld
in huis hadden, vormden de mannen een
aantrekkelijke prooi, en als ex-militair van
het koloniale leger konden ze bij de TRIS op
een 'voorkeursbehandeling' rekenen. Niet
zo verwonderlijk dat de stemming slecht
was en er soms relletjes uitbraken. Na het
vertrek van deze afgedankte mannen arri
veerde er een TRIS lcwartiermakersgroep
om de legering van een voor uitzending
bestemd infanterie bataljon te regelen.
Commandant was majoor Beckx, S3 (officier
operatin) van het bataljon. Beckx was een
Indische jongen en oud-Gadja Merah. Hij
had als sergeant-majoor van het KNIL met
de ongeveer een compagnie sterke vliegen
de brigade als 'brandweer' van de Y-Brigade
opgetreden op Zuid-Sumatra. Ik vertel dit
omdat ik hem goed heb gekend en in kamp
Tandjoeng-Oost een laatste gesprek met
hem heb gehad. Daarom weet ik ook dat
hij net als wij naar Holland had gekund,
maar na veel wikken en wegen daar van had
afgezien. De voornaamste reden was dat hij
weigerde zijn inheemse soldaten in de steek
te laten. Daarom ging hij samen met hen
over naar de TRIS, wetend dat ze zich alras
zouden moeten 'bewijzen'. In de voorhoede,
waar ze vaak tegenover oud-wapenbroeders
zouden komen te staan. Beckx' besluit werd
door sommigen van ons afgekeurd, maar ik
denk dat er veel moed nodig was om zo'n
beslissing te nemen. Toen wij veilig en wel
naar Holland voeren, waren Beckx en zijn
mannen druk bezig met het uit naam van
de Repoeblik bestrijden van een 'brand
haard' op Zuid-Celebes, zoals ze dat eerder
op Zuid-Sumatra hadden gedaan voor de
Nederlandse zaak. Voor hen was er naast
een volkomen verziekt Oudjaar en aller
minst voorspoedig Nieuwjaar alleen maar
een ongewisse toekomst. In vergetelheid,
want aan zulke dingen worden we liever
niet herinnerd. Toch maar de beste wensen,
allemaal.
Jack Poirrié groeide
op in Batoeradja en
woont sinds 1951
in Nederland. Elke
maand schrijft Jack
Poirrié in Moesson
over zijn perikelen.
tips@moesson.com
In restaurant Kantjil en de Tijger in Amster
dam kun je naast Indonesisch eten kijken
naar werk van Indische kunstenaars. Van
23 januari tot 19 maart is er een tentoon
stelling met werk van Moesson-illustratrice
Suzette Huwae te zien.
Meer informatie: Restaurant Kantjil en de Tijger,
Spuistraat 291-293, Amsterdam. Tel. 020 - 620 09 94,
www.kantjil.nl
Van 20 tot en met 23 januari bieden het
Theater aan het Spui en Filmhuis Den Haag
weer plaats aan het Winternachten Festival.
Thema van het festival is dit jaar beeldcultuur
en woordcultuur in Oost en West. Indonesi
sche gasten dit jaar zijn poppenspeler Slamet
Gundono en schrijver Agus Sarjono. Verder
geven Indonesiëcorrespondent Dirk Vlasbom
en schrijfster Hella Haasse acte de presence.
Meer informatie: www.winternachten.nl
Zanger Daniel Sahuleka treedt weer op. Op
15 januari speelt hij in het Pirn Jacobsthea-
ter in Maarssen. Tijdens het concert speelt
Sahuleka ondermeer nummers van zijn
nieuwe cd Colorfool.
Meer informatie: www.sahuieka.com
Op 4, 6, 8, 9, 11 en 12 januari voert Het Mu
ziektheater/De Nederlandse Opera de opera
Tea op. Tea speelt in het Japan en China
van de 9e eeuw, waar twee jonge mannen
januari 2005 31
