Van Pasar Gambir naar
Pekan Raya Jakarta
column door Zeffry J. Alkatiri
Goed voorbereid
Vooralsnog hebben de meeste zeelui geen
vertrouwen in de Indonesische overheid. Zij
zorgen er liever voor zelf goed voorbereid te
zijn. Op de Crime Service-site van de Inter
national Chamber of Commerce valt het
Weekly Piracy Report te lezen met daarop
alle gevaarlijke piratenlocaties die je beter
kunt ontwijken. Verder bestaat er in geval van
nood een 24-uurs anti-piracy helpline. Direct
waarschuwt het Piracy Reporting Center dan
de dichtstbijzijnde autoriteiten.
Voor twintig duizend dollar kunnen scheeps
eigenaren Secure-ship aanschaffen. Het is een
elektrisch hek van 9000 volt dat om het schip
wordt geplaatst en dat enteren onmogelijk
maakt. Goedkoper is ShipLoc; een satellietop
sporingssysteem dat de positie van het schip
vaststelt. Spookschepen kunnen zo makkelijk
worden opgespoord. Een andere mogelijk
heid die piraten zeker zal afschrikken is het
inhuren van een Gurkha bewakingscrew. Het
Engelse bedrijf Gurkha International Man
power Services biedt de diensten van deze
vermaarde krijgers,'the bravest of the brave',
wereldwijd aan.
Het International Piracy Rapport 2004 van
het IBM wordt eind januari verwacht. Dan
wordt duidelijk of de gezamenlijke patrouilles
van de Straat van Malakka het laatste halfjaar
van 2004 iets hebben opgeleverd.
Het begon allemaal in 1853 met een
etnografie- en nijverheidstentoonstelling
in Batavia. Deze tentoonstelling verhuisde
later naar het veld bij het Koningsplein dat
bekend stond als het Gambirveld. Vanaf
1906 werd de Pasar Gambir georganiseerd
om de verjaardag van de koningin te vieren.
De pasar duurde van 31 augustus tot half
december.
Vanaf 1918 stond de Pasar Gambir aan de
westkant van het Koningsplein. De toe
gangspoort was ontworpen door architect
J.H. Anthonisse. Elk jaar veranderde de poort
in een adathuis versierd met elektrische
lampjes. Naast tentoonstellingen bood de
pasar verschillende vormen van entertain
ment. Zo was er een bioscoop, was er een
krontjong-concours en marsmuziek. In 1939
stopten de activiteiten van de pasar jammer
genoeg. Hoeveel entertainers zijn er niet
groot geworden door Pasar Gambir? Miss
Riboet, Annie Landouw en Bram Titaley of
Bram Aceh en krontjongzanger Abdullah.
Boksers ais Kid Bellet, Kid Darlin, Kid Yusuf,
Youns Sattar en Boby Nyo werden beroemd
omdat zij boksten in de boksring die iedere
zondagavond stond opgesteld.
Voor de komst van de Japanners imiteerden
enkele grote steden de Pasar Gambir, maar
dan in zakformaat. Zo had je bijvoorbeeld
de Jaarbeurs in Bandoeng en de Jaarmarkt
in Soerabaja. In Batavia zelfwas er ook een
avondmarkt bij het Prinsenpark.
Pas in de jaren vijftig werd ervoor het eerst
weer een pasar op dezelfde plek georgani
seerd. In die tijd nam je, na de pasar rond te
zijn geweest, lekker een gebakken ei of mar-
tabak mee naar huis. De muziek op de pasar
maakte plaats voor loterijen en acrobaten
werden steeds populairder. Met hun rijkun
sten in de tong setan zetten de motorrijders
de traditie van de Indische crossboys voort.
Ook liepen er dwergen rond die sterke jamu
van bepaalde merken rondventten.
In de zorgelijke tijd van Soekarno kwam het
zwaartepunt van de pasar malam meer bij
commerciële en culturele activiteiten te
liggen, minder bij entertainment. De markt
verhuisde naar het veld van blok M (tegen
woordig een busterminal). Het Gambirveld
(nu het Monasplein, genoemd naar het
Monumen Nasional) werd verlaten.
Pas in 1968 werden er bij het Monas weer
pasar malams georganiseerd. Dit was een
initiatief van Ali Sadikin, de gouverneur van
Jakarta. Hij combineerde het idee van de
Pasar Gambir met een braderie, de Djakarta
Fair. De Pasar Gambir vierde vroeger de
verjaardag van de koningin, de Djakarta Fair
vierde de verjaardag van de stad Jakarta. De
traditionele pasar malam, bekend om zijn
komedie, werd langzaam maar zeker ver
drongen uit het Jakartaanse straatbeeld. De
Djakarta Fair had ook een amusementsare
na. Omdat er steeds meer standjes kwamen,
verdween deze arena - Taman Ria - naar de
andere kant van het terrein.
De Djakarta Fair was niet veel anders dan
een moderne versie van de Pasar Gambir.
Er werden twee maanden lang verschil
lende nieuwe producten en technologieën
vertoond, gecombineerd met amusement.
De meeste lezers kennen de Djakarta Fair
waarschijnlijk nog van de loterij.
In 1992 moest de Djakarta Fair verhuizen
naar een nieuwe locatie in Kemayoran (het
voormalige luchthavencomplex) en veran
derde de naam in Pekan Raya Jakarta. Taman
Ria kwijnde langzaam wegen stierf een
stille dood. Pekan Raya Jakarta is prestigieus
en decadent opgezet, maar door de concur
rentie van malls en plaza's raakt de plek, ver
van het stadscentrum, in verval. Daar komt
nog eens bij dat de onveilige parkeerplaat
sen bezoekers tegenhouden. Volgens de
officiële cijfers echter, is het bezoekersaantal
nog steeds stijgende. Niemand had ooit
kunnen denken dat een plaats van plezier
als de pasar malam zou veranderen in een
plaats van rechtvaardigheid. Na de reformasi
werd een hall in Pekan Raya Jakarta de plek
waar Tommy Suharto berecht werd.
januari 2005 39
