uit de kunst o door Frans Leidelmeijer
Fians Leidelmeijer
bespreekt iedere maand een kunst
object dat ontstaan is uit Europese en
Indische kruisbestuiving.
Serimpi a deco
Niet iedereen zal in het afgebeelde plastiekje direct een Javaanse
Serimpi-danseres herkennen. Het is gemaakt van gegoten witbak-
kende klei, bedekt met een witte glazuur en van de hand van de
beeldhouwster en ontwerpster Eta Lempke (1909-1991).
Eta Lempke werd in Amsterdam geboren en volgde daar de Ouellinus-
school, een kunstnijverheidsopleiding.
Vanaf 1928/1929 ontwierp zij voor Plateelbakkerij Zuid-Holland in
Gouda een reeks beeldjes in art deco stijl, voornamelijk van vrouwen in
modieuze jaren twintig kleding. Opmerkelijk zijn de beeldjes van vrou
wen die een sport beoefenen of een dans uitvoeren. Met het uitbeel
den van sportieve vrouwen wilde Eta Lempke aantonen dat haar sekse
in die jaren modern en geëmancipeerd was.
In de jaren twintig van de vorige eeuw ontstonden er veel dansplas-
tieken in verschillende materialen. In die roerige jaren werd er na het
drama van de Eerste Wereldoorlog flink gefeest om de ondervonden el
lende te vergeten. Men ging naar het theater, de bioscoop en dancings,
waar men dansers zag optreden of zelf de dansvloer opging om onder
andere de charleston te dansen.
Vanuit Duitsland ontstond er een moderne dans, de karakterdans.
Toonaangevende architecten van de Amsterdamse School beschouw
den deze dans door haar expressiviteit gelijkwaardig aan architectuur
en beeldhouwkunst.
Naast de Europese dans was de culturele elite in Nederland ook geïn
teresseerd in de traditionele dansen uit Indië. Dansers uit Java traden
in Nederland op en bleven hier vaak wonen. Waarschijnlijk heeft Eta
Lempke zo'n optreden wel eens bijgewoond, waardoor ze geïnspireerd
werd tot de creatie van dit beeldje. Voor zover ik weet heeft ze geen
Indische achtergrond.
Het is vooral de Plateelbakkerij Zuid-Holland in Gouda die deze witte
beeldjes op de markt bracht. Naast mensfiguren werden ook dierfiguren
van verschillende ontwerpers vervaardigd. Veel modellen werden tot in de
jaren vijftig geproduceerd. Ze werden goed verkocht en het is aannemelijk
dat deze art deco beeldjes ook in Indië te krijgen waren. Misschien wel bij
Toko De Vries in Bandoeng, die er bekend om stond modern Nederlands
plateel te verkopen.
Het feit dat ze handzaam van formaat zijn, elegant van vorm en nog voor
redelijke prijzen te vinden zijn, maakt ze een geliefd verzamelobject.
februari 2005 15
