Suikerfeestkoekjes
column 0 door J.J.Rizal
de Indonesische regering veel internationale
kritiek opleverde. Het Indonesische leger in
Aceh bevindt zich in een moeilijke positie. Ze
worden geacht te helpen met het oprui
men van de ravage die de vloedgolf heeft
achtergelaten, terwijl ze tegelijkertijd de taak
hebben om de veiligheid in het gebied te
waarborgen.
Maar ook de CAM gaat niet helemaal vrijuit.
Hoewel er berichten zijn van gebieden waar
GAM-leden en soldaten samenwerken, vallen
zij regelmatig militaire doelen aan. Op 5 janu
ari is er geschoten op het VN-hoofdkwartier
in Banda Aceh. Mogelijk bedoeld als provoca
tie om de buitenlanders te laten betalen voor
protectie of gewoon om ze te intimideren. En
nu de provincie voor het eerst sinds lange tijd
weer open is voor buitenlandse media willen
zij maar wat graag aandacht voor hun zaak
vragen. En dat is nu net de reden waarom het
Indonesische leger deze buitenlandse potten
kijkers liever kwijt dan rijk is. Bovendien kon
het Indonesische leger zonder die buitenland
se ogen ongestoord zijn gang gaan.
Nu het oog van de wereld gericht is op Aceh,
neemt de internationale druk om in Aceh tot
een vreedzame oplossing te komen toe. Of
de Indonesische regering het nou leuk vind
of niet, door de tsunami staat Aceh op de
internationale agenda. De eerste tekenen zijn
in ieder geval positief. Het CAM heeft vrij kort
na de ramp een eenzijdig staakt het vuren
afgekondigd. Vice-president Kalla die een op
lossing voor het conflict in Aceh hoog op zijn
agenda heeft staan zei na een werkbezoek
aan Aceh een staakt het vuren niet voldoende
te vinden.'Een staakt het vuren betekent dat
je nu stopt en morgen gewoon doorvecht,' al
dus Kalla. Op 14 januari verklaarde vice-presi
dent Yusuf Kalla aan een permanent bestand
met het CAM te werken. Malik Mahmoud, de
Acehse rebellenleider die in Zweden in bal
lingschap zit, heeft verklaard positief tegen
een bestand te staan. De aardbeving van 26
december heeft voor een politieke aardver
schuiving in Aceh gezorgd. Het klinkt wrang,
maar het lijkt erop dat tweede kerstdag vrede
brengt in Aceh. Een duurzame vrede in Aceh
lijkt dichterbij dan ooit.
De Indonesische schrijvers Zeffry Alkatiri en
J.J. Rizal schrijven afwisselend een column
waarin ze verbanden leggen tussen Batavia
en het huidige Jakarta.
Wanneer de Jakartanen het Suikerfeest vieren,
worden er tientallen gerechten opgediend;
voornamelijk snoep en koekjes. Deze lekker
nijen komen niet alleen uit de Betawi-keuken,
maar ook uit de Nederlandse, Portugese en
Chinese keuken. Opvallend is dat geen van de
gerechten uit de Arabische keuken afkomstig
is, en dat terwijl het een islamitisch feest is.
Afgelopen 13 november vierden de Jakartanen
weer het Suikerfeest/Mooi!'denk ik dan.'Nu
is er in ieder huis weer ketupat sambelgodog
met semur, manisan buah atep en ananastaart
vindenl'Twee dagen voor het Suikerfeest
kopen de huismoeders klapperbladeren om
die vervolgens te vlechten en ze te vullen met
rijst. Vervolgens laten ze het acht uur koken
tot het ketupat wordt. Dit is in bijna heel In
donesië het belangrijkste Suikerfeestgerecht.
De ketupat wordt in tweeën gesneden en
vervolgens natgemaakt met sambel godog en
semur.'Hmm... lekker!'
Sambel godog is een authentiek Jakartaans
gerecht. Semur niet, dat komt uit de Portugese
keuken. Ketjap, het belangrijkste ingrediënt
van semur komt op zijn beurt weer uit de Chi
nese keuken. Tot in de jaren zeventig gebruik
ten de meeste Jakartanen Kecap Benteng
ketjap gemaakt door de Benteng Chinezen
in Tangerang. Hoewel de Benteng Chinezen
nog steeds ketjap maken, is het nu heel
moeilijk om nog Kecap Benteng te vinden. Veel
Suikerfeest-gerechten uit de Chinese keuken,
zoals manisan buah papaya en manisan buah
papaya, zijn inmiddels erg zeldzaam. Gelukkig
kun je manisan buah papaya nog steeds aan
treffen tussen alle lekkernijen, alhoewel dat
steeds minder voorkomt. De kleverige snoep
jes hebben vrolijke kleuren als rood, groen en
parelwit en zijn het lekkerste wanneer je de
stukjes sinaasappel kunt proeven en je ze eet
met kleine stukjes ijs. Buah atep, veeI gegeten
door de mensen in Jakarta, komt uit Bogor en
wordt vooral verkocht op PasarTanah Abang.
Maar de mensen met geld zullen de Buah
atep uit Medan nemen. Nog een Chinese
bijdrage aan het Suikerfeest die moeilijk te
krijgen is, is kue satu. Deze lekkernij bevat
kacang hijau vermengd met gula putih. kue
satu kun je meestal vinden in koekjeswinkels,
maar de authentieke smaak is verdwenen om
dat er te veel sagu doorheen zit. Doordat deze
koekjes schaars zijn, wordt hun plaats snel in
genomen door andere koekjes uit de Chinese
keuken. De afgelopen jaren kom je steeds
meer kue satu of kue keranjang (de belang
rijkste snack tijdens het Chinees nieuwjaar)
tegen op de Suikerfeest-tafel. Kerstgerechten
van de Nederlanders en Indo's zoals kaassten
gels maken de Suikerfeestmaaltijd compleet.
Hoewel er in de kaasstengels geen kaas meer
te bekennen is, noemden de Jakartanen de
snack kue kiju. Kaasstengels waren oorspron
kelijk een snack van de Nederlanders en Indo's
en toen zat er wél kaas op. Maar hoe komen
kaasstengels bij het Suikerfeestmaal terecht?
De geschiedenis van de kennismaking met de
kaasstengel kunnen we lezen in de getuige
nissen die een oude Jakartaan opschreef in
het boek Warisan Budaya Betawi (2000). Met
Kerst en Oud en Nieuw gingen de Jakartanen
vaak 's avonds op bezoek bij de Indo's uit
de buurt om ze een gelukkig nieuwjaar te
wensen, net als dat Indo's met het Suikerfeest
hun gelukwensen kwamen brengen. En zo is
het dus gegaan, de Jakartanen maakten ken
nis met de kaasstengels en vonden ze lekker.
Vervolgens deden ook andere gerechten uit de
Indische keuken hun intrede: ananastaart (kue
nastar) en botersprits (kue semprit). Ook zijn
de Jakartanen siroop gaan drinken op deze
bijzondere dag in plaats van thee. Maar omge
keerd zijn de Indischen het zwarte snoepje do-
dol gaan eten. Sterker nog, ze zijn ze zelf gaan
maken. Door de Jakartanen werden zij dan
ook 'orang Belanda-Depok' genoemd, naar de
stad waar traditiegetrouw de lekkerste dodol
vandaan komt. Kaasstengels, ananastaart en
dodol worden nog altijd gegeten tijdens het
suikerfeest. Verder is tape uli, een Jakartaans
gerecht erg populair. Met het voorbijgaan
van het Suikerfeest zullen de lekkernijen niet
verdwijnen, want ze worden ook gegeten met
Kerst, Oud en Nieuw en Chinees Nieuwjaar. De
feestmaanden duren van november tot febru
ari, met maandenlang dezelfde snoepjes. Het
is saai voor je tong, maar de verbroedering die
deze lekkernijen uitdragen is hartverwarmend.
februari 2005 37
