snel een einde aan die tolerantie. De missionarissen werden op een
boot naar Timor gezet en de VOC nam de zorg voor de Ambonese chris
tenen over. Er werden predikanten gestuurd die lokale hulppredikers
moesten opleiden. Dat betekende een overgang van het katholicisme
naar het protestantisme, want het katholieke geloof werd geassoci
eerd met de Spaanse en Portugese tegenstanders.
In de Noord-Molukken, waar de VOC zich aan de zijde van Ternate had
geschaard, werd in 1607 op Ternate aan de noordkust het fort Oranje
gebouwd als tegenwicht tegen een Spaanse vesting op de zuidwest
kust. In dat gebied zou het nog tot 1657 duren voordat de Portugezen
en Spanjaarden definitief konden worden verdreven.
De goede verstandhouding tussen de VOC en haar islamitische bond
genoten in de Molukken hield uiteindelijk ook geen stand. De VOC
wilde immers ook een monopolie op de specerijenhandel en greep
daarom in wanneer andere handelaren, bijvoorbeeld uit Makassar, zich
in het gebied kwamen melden. Vaak betaalden deze handelaren betere
prijzen of hadden ze betere producten dan de VOC, waardoor het voor
de bevolking aantrekkelijker was om kruidnagelen aan hen te leveren
in plaats van aan de VOC. De lokale heersers bleven belang houden bij
meerdere kopers. De onderlinge irritaties en wrijvingen liepen meer
maals uit op korte expedities van de VOC tegen 'weerspannige'dorpen
en streken.
Uiteindelijk werd in 1655 het monopolie op kruidnagelen en noot
muskaat gevestigd. Er waren meerdere oorlogen voor nodig, met als
dieptepunt de militaire expeditie en ontvolking op Banda in 1621, onder
leiding van Jan Pieterszoon Coen. De VOC concentreerde de kruidnagel
teelt in Ambon en omliggende eilanden en vernietigde de kruidnagel-
aanplant in het oorspronkelijke productiegebied in de Noord-Moluk
ken.
Kruidnagelen en christenen
De VOC en de bevolking van Ambon
1656-1696
Door Gerrit Knaap
KITLV: 420 pag. (paperback)
Isbn 90 6718 213 3
Prijs: €25,-
De Ambonse eilanden onder de VOC
Zoals opgetekend in De Ambonse
Landbeschrijving
Door G.E. Rumphius
LSEM: 256 pag. (gebonden)
Isbn: 9076729298
27,50
G-E- RUMPHIUS
DE ambonse eilanden
de VOC
Zul. opgeld,
Ridjali: Historie van Hitu
Een Ambonse geschiedenis uit de
zeventiende eeuw
Bezorgd door Hans Straver e.a.
LSEM: 223 pag. (paperback)
Isbn: 90 76729 37 9
Prijs: 27,50
Meer lezen?
Begin 2004 verscheen een vernieuwde uitgave van het standaardwerk
van dr. Gerrit Knaap Kruidnagelen en christenen. Een boek dat ieder
een die zich bezighoudt met de geschiedenis van de Molukken, moet
hebben gelezen. Het Landelijk Steunpunt Educatie Molukkers bracht in
2002 een voor een breed publiek bewerkte versie uit van de Ambonse
landbeschrijving van G.E. Rumphius, de beroemde koopman-weten
schapper uit de zeventiende eeuw, onder de titel De Ambonse eilanden
onder de VOC. In 2004 volgde Ridjali: Historie van Hitu, gebaseerd op
het manuscript van de Ambonse imam Ridjali. Het belang van deze
laatste uitgave is dat in tegenstelling tot andere bronnen, hier een Mo
lukse tegenstander van de VOC aan het woord is. Ridjali kwam uit een
vooraanstaand geslacht op Hitu en was betrokken bij onderhandelin
gen met en strijd tegen de VOC. Uiteindelijk moest hij uitwijken naar
Makassar. We maken kennis met de wereld van Ridjali, een geletterd
man die tot aan Ceylon had gereisd en zich onderdeel wist van een
grote moslimgemeenschap die tot ver buiten Ambon reikte. We lezen
hoe in Hitu tegen de VOC werd aangekeken en hoe de verschillende
groepen elkaar soms dwars zaten ten koste van het gemeenschappe
lijke front tegen diezelfde VOC.
Historie en sociale
structuur van Hitu
(delen van proefschrift uit 1977) Door
Z.J. Manusama
LSEM: 99 pag. (paperback)
Isbn: 90 76729 36 o
Prijs: 9,-
Hof en handel
Aziatische vorsten en de VOC
1620-1720
Door E. Locher-Scholten en
P. Rietbergen (red)
KITLV: 400 pag. (paperback)
Isbn: 90 6718 2311
Prijs €35,-
sociale
44 moesson
