at u dit kunt verteilen zonde
Na de capitulatie van Nederlands-lndië mocht Van Reijn niet meer naar
school en mocht hij in het openbaar geen Nederlands meer praten.
'Op elke hoek van de straat stonden nu grote luidsprekers waar de hele
dag door luid Japanse propaganda klonk.' Hij vertelt de kinderen over
hoe hij opgesloten werd in de Darmowijk in Soerabaja en dat ze alleen
de spullen die ze konden dragen mee mochten nemen naar het kamp.
'Wat zouden jullie dan meenemen?', vraagt van Reijn aan de kinderen.
De aula valt even stil.'M'n televisie!', roept een jongen. De rest van de
kinderen gniffelt. Van Reijn legt geduldig uit dat er in 1942 nog geen
televisie was en dat alle radio's door de Japanners in beslag werden
genomen.'Radio's kon je namelijk gebruiken om naar Amerikaanse
radio-uitzendingen te luisteren en dat mocht niet. Je kleren, die nam
je mee. Je deed zoveel mogelijk kleren in een koffer. Die had je nodig in
het kamp. Alles wat niet in de koffer paste, moest je achterlaten.'
Wanneer Van Reijn laat zien hoeveel ruimte hij in het kamp had om
op te slapen, zijn de kinderen onder de indruk.'Ik had maar zestig bij
zestig centimeter Dat is zo groot als het oppervlak van twee school-
stoelen. Van Reijn gaat verder over zijn vertrek naar Kedangan en hoe
hij van zijn moeder gescheiden werd en naar jongenskamp Bangkong
moest. Hij vertelt over de angst waar hij constant in leefde: 'De Jap
strafte voor alles. Als je bij het tellen tijdens het appèl vooraan stond,
wasje altijd bang dat de commandant jou moest hebben.'
Van Reijn zoekt regelmatig contact met de kinderen. Hij vraagt ze
constant dingen om ze aan de hand van het antwoord iets te vertel
len.'Het Wilhelmus? Kennen jullie de tekst daarvan?' Bijna niemand
kent de tekst, maar dat deert hem niet. Hij legt de kinderen graag uit
waarom het Wilhelmus in het kamp belangrijk was. Dat de mensen er
hoop uit putten en dat het een teken van onverzettelijkheid was. Van
Reijn vertelt het verhaal van de Tweede Wereldoorlog vanuit zijn eigen
standpunt. Hij laat de kinderen zijn kant van het verhaal zien, zonder
sensatie, gewoon het verhaal zoals het is. Hij vertelt over de dingen die
hij meemaakte in het kamp. Over de angst, de ziekte, het gescheiden
augustus 2005 19
