Alles wijst er op dat d
militaire kringen of ir
Alles lijkt er op dat ook dit keer de hoofdschuldige aan de hamer van
de rechter weet te ontsnappen. Polycarpus is slechts het gereedschap
van de genius achter de moord. De uitvoerder van het plan, maar niet
de bedenker. Maar wie zit er dan wel achter de moord. Garuda, de
werkgever van Polycarpus? Garuda verschafte Polycarpus wel de do
cumenten die Polycarpus nodig had om hem een alibi te geven. In een
brief ondertekend door Indra Setiawan, directeur van Garuda, stond
dat Polycarpus op de gewraakte vlucht meeging als veiligheidsofficier.
Toch opvallend vooreen piloot die normaal gesproken Airbustoestellen
[flH Australië vliegt. Bovendien is het niet gebruikelijk dat de directeur
van Garuda directe orders aan zijn piloten geeft. De drie brieven die Po
lycarpus een alibi moesten verschaffen bleken bovendien vervalst. Uit
het logboek van Garuda blijkt dat de brieven die de dag voor de moord
gedateerd waren, in werkelijkheid pas op 15 september geschreven
waren; één week na de moord.
In de Australische documentaire Garuda's deadly upgrade van David
O'Shea, vertelt mensenrechtenactivist Rahlan Nasidik dat de Indone
sische geheime dienst, de BIN, hoogstwaarschijnlijk achter de moord
zit:'Er is geen andere organisatie die iemand in een bedrijf als Garuda
kan plaatsen behalve de veiligheidsdienst.' Een theorie die hout snijdt.
Waarom zou Garuda anders de brieven hebben vervalst om zo Polycar
pus een sluitend alibi te geven. Garuda zelf heeft geen enkel belang
bij de moord op Munir. Een vergiftigde mensenrechtenactivist in je
vliegtuig is nu niet bepaald de publiciteit waar je als luchtvaartmaat
schappij op hoopt. Uit onderzoek van Munirs collega's blijkt bovendien
dat Polycarpus eerder klusjes heeft opgeknapt voor de geheime dienst.
In een Wovo-interview met correspondent Step Vaessen erkende
Garuda-directeur Indra Setiawan dat hij de geheime dienst er niet van
kon weerhouden zijn bedrijf te gebruiken:'De regering is de grootaan
deelhouder van Garuda. Als zij een geheim agent bij ons willen stallen,
dan zijn wij slechts het management van het bedrijf.' Een zwak excuus,
want het was zijn handtekening die onder de verkeerd gedateerde
brief stond. Setiawan moet geweten hebben wat er speelde.
Dat de Indonesische geheime dienst, de BIN, achter de moord zit is niet
onwaarschijnlijk. Het zou niet voor het eerst zijn dat de geheime dienst
een politieke tegenstander uit de weg ruimt. Tijdens het Soeharto-
regime had deze dienst er een handje van om tegenstanders zonder
pardon te vermoorden. In zijn campagnes had Munir zich eerder sterk
gemaakt om een wet tegen te houden die de geheime dienst en het
leger meer bevoegdheden zou geven om vermeende terroristen op te
sluiten. Munir en andere activisten waren bang dat een dergelijke wet
gebruikt zou worden tegen tegenstanders van de regering, op dezelfde
manier waarop Soeharto koloniale anti-rebellie wetten gebruikte om
zijn politieke tegenstanders de mond te snoeren.
Het is ook heel goed mogelijk dat het leger achter de moord zit. Munir
was altijd heel uitgesproken in zijn kritiek op het leger. Zo was hij een
van de weinige mensenrechtenactivisten die de massale militaire actie
van het leger in Aceh, maart dit jaar, volgde en bekritiseerde. Munir
had veel vijanden op hoge plaatsen, vooral in militaire- en veiligheids
kringen. Generaal Muchdi bijvoorbeeld, hij was adjunct-directeur van
de veiligheidsdienst ten tijde van de val van Soeharto, stond bekend als
iemand die een hekel aan Munir had. Hij haatte hem omdat Munir zijn
rol tijdens de studentenopstand in 1998 aan de kaak stelde. Muchdi
zou betrokken zijn bij de ontvoering en verdwijning van studenten. En
zo zijn er meer voorbeelden te vinden. Eind november kreeg Munirs
weduwe, Suciwati, een doos met daarin een verminkte kip thuisge
stuurd. In de doos zat een stuk papier met daarop de waarschuwing
het leger niet in verband te brengen met de moord omdat het anders
met haar net zo zou aflopen als met de kip.
Dat de onderste steen bovenkomt in deze zaak lijkt onwaarschijnlijk.
Als het leger of de geheime dienst inderdaad opdracht hebben gege
ven om Munir te vermoorden zullen zij er alles aan doen om zich in te
dekken en te voorkomen dat de waarheid uitkomt. Polycarpus voelt
zich geslachtofferd door Garuda. Het bestuur van Garuda is op haar
beurt ontslagen wegens'slechte bedrijfsvoering'. Hoewel president
Yudhoyono een onderzoekscommissie heeft ingesteld om de zaak te
onderzoeken en alle officiële instanties heeft opgeroepen om mee te
werken aan het onderzoek, loopt het onderzoek niet zoals gewenst.
Toen de onderzoekscommissie Majoor-generaal Syamsir Siregar, hoofd
van de geheime dienst, gedaagd werd kwam deze niet opdagen. En
zonder medewerking van de geheime dienst of het leger zal het nooit
duidelijk worden wie het brein achter de moord op Munir is. De zaak
Munir laat in ieder geval pijnlijk zien dat er in het post-Soeharto Indo
nesië nog maar weinig veranderd is. Het leger en de geheime dienst
staan nog steeds boven de wet en kunnen blijkbaar de nationale lucht
vaartmaatschappij gebruiken om politieke tegenstanders uit de weg
te ruimen. En zolang het leger en de geheime dienst nog boven de wet
staan is het onwaarschijnlijk dat de genius achter de moord op Munir
voor de rechter komt.
De Munir-zaak zet in ieder geval de dood van twee andere vooraan
staande corruptiebestrijders in een ander licht. Mohamad Yamin, een
brigadier-generaal van de politie, en openbaar aanklager Baharrudin
Lopa overleden beiden vlak na een Garuda-vlucht. Yamin vlak na een
Garuda-vlucht naar Bali vorig jaar, Lopa in 2001 vlak na zijn vlucht naar
Saoedi-Arabië. Op beide lichamen is geen autopsie verricht.
40 moesson
