Een reclamebord
Reclameaffiches gaven vaak een
goed beeld van de koloniale
verhoudingen. Zo ook dit affiche.
Maar er is meer.
uit de kunst o door Frans Leidelmeijer
Frans Leidelmeijer
bespreekt iedere maand een kunst
object dat ontstaan is uit Europese en
Indische kruisbestuiving.
Dit prachtige ijzeren reclamebord, beschilderd met een email decor uit
circa 1925, hangt in het Tuguhotel in Malang, een van de beste hotels
van Indonesië. De architectuur van het hotel is fraai, maar het is vooral
de smaakvolle aankleding van het interieur en de goede service die dit
hotel bijzonder maken. De eigenaar is een verwoed verzamelaar van
mooie voorwerpen uit het verleden. De voorwerpen zijn verspreid over
het hele hotel, en hebben betrekking op zijn achtergrond. Hij is een
Chinese Indonesiër die de koloniale tijd bewust heeft meegemaakt.
Zijn verzameling bestaat dan ook uit voorwerpen uit de Indonesische,
de Chinese en de Nederlandse cultuur.
Dit type reclameborden hing vroeger buiten aan muren of op stations.
Ze zijn kwetsbaar en werden na een tijdje, als ze lang genoeg had
den gehangen, verwijderd. Daardoor zijn ze zeldzaam, zeker als ze in
perfecte staat zijn zoals het afgebeelde exemplaar.
De afbeelding geeft precies de koloniale verhoudingen in Indië weer.
De toean besar in zijn smetteloze djas toetoep. Met een zwierige hoed
tegen de felle tropenzon, kijkt hij toe hoe zijn bediende de tuinstoel
van een laagje verf van het merk Teolin voorziet. Dit merk werd, zoals
te lezen valt, uitsluitend geïmporteerd door de in Indië alom bekende
handelsmaatschappij Ceo Wehry.
Wat maakt dit reclamebord nou zo mooi? De compositie met op de
achtergrond een typisch Indisch huis met de zuilen en de voorgale
rij, tegen een strakblauwe lucht onderbroken door het groen van de
bosschage en de pisangbomen en op de voorgrond de twee figuren
met de tuinstoel en de blikken Teolin-verf. En is dat kleine figuurtje op
de voorgalerij niet de baboe die de ramen aan het zemen is? Ook de
kleuren zijn goed gekozen, het wit van de tropenkleding steekt mooi af
tegen het groen van het geschoren gazon dat weer fraai contrasteert
met het rood van de dakpannen. Wie de ontwerper van dit kunstwerk
is, is mij niet bekend
Maar het moet een goed ontwerper geweest zijn, want treffend geeft
hij de nu als fout bestempelde verhoudingen weer van kolonisator
en gekoloniseerden. Nog knapper vind ik het dat hij het voor mekaar
krijgt, je als toeschouwer het gevoel te geven dat er ook een zekere
genegenheid bestaat tussen de twee figuren. Dit is te zien door de
uitbeelding van hun lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen.
december 2005
41
