'Een bedrijf is zo goed of zo slecht als de directeur is'
Iets voor de afgesproken tijd ben ik aanwezig en ik wacht zenuwachtig
de komst van Willem Nijholt en fotograaf Serge af. De fotosessie verloopt
rustig en ontspannen, waarna Serge vertrekt en Willem en ik naar het
restaurantgedeelte lopen. We bestellen allebei een kop warme chocola
demelk met een apfelstrudel en het gesprek kan beginnen.
Willem Nijholt (Gombong, 19 juli 1934) is al jarenlang een toonaan
gevende acteur in Nederland. Hij heeft heel uiteenlopende rollen
gespeeld, van Salieri in het toneelstuk Amadeus, een hoofdrol in de
musical Foxtrot van Annie M.G. Schmidt tot de rol van Dracula in zijn
laatste film De Griezelbus. 'Ik heb zo'n plezier gehad tijdens het maken
van die film. Er speelden zestien kinderen mee, wat af en toe best
onrustig was. Op de momenten dat ze stil moesten zijn, konden ze
toch niet ophouden met kwebbelen. Normaal gesproken bemoei ik me
daar niet mee, maar toen ik doorhad dat setmanager Milo de kinderen
niet stil kreeg, heb ik ze persoonlijk aangesproken. En dat werkte. Op
het moment datje zegt: "Hé Yvonne, Chantana en Rody, nu even stil
zijn!" luisteren ze wél en hebben ze respect voor je, zonder datje een
boeman wordt. De Griezelbus is een hele mooie film geworden. Hij is
geschikt voor kinderen vanaf acht jaar, maar ik denk dat volwassen de
special effects meer zullen waarderen. Misschien is de film iets te mooi
gemaakt voor de doelgroep.'
Carrière
Willem is door Joop van den Ende gevraagd om in My fair lady te
spelen. Deze musical gaat in het najaar in première.'Joop heeft gevraagd
of ik de rol van professor Higgins op me wil nemen. Ik was heel blij met
dit aanbod, alhoewel ik het uiteindelijk af heb moeten slaan. Mijn dokter
adviseerde me om het niet te doen.' Een paar maanden geleden is er
keelkanker geconstateerd bij Willem.'Door verschillende artsen was ik
weggestuurd met de mededeling "niets aan de hand". Maar ik voelde
dat ik ziek was. Ik ben naar een andere arts gegaan, die me uiteindelijk
vertelde dat ik geopereerd moest worden.Tijdens die operatie bleek dat
het kanker was. Ik had het al die tijd goed aangevoeld. Je lichaam vertelt
je dat er iets aan de hand is. Ik kreeg een paardenkuur, ik werd zeven
weken lang dagelijks bestraald. Ik ben door een hel gegaan. Gelukkig
heb ik veel steun gehad van mijn vriend Ben. Na de 35e bestraling ben ik
genezen verklaard. Toch heb ik nog regelmatig controles. Op dit moment
is mijn leven een hink-stapsprong naar de volgende fase.'
'Dat de dokter adviseerde om de rol niet aan te nemen, was een teleur
stelling voor me. Ik keek er erg naar uit, ik had weer iets om me aan op
te trekken. Net zoals Lance Armstrong (Amerikaanse wielrenner die
genas van kanker en daarna zeven keer de Tour de France won) die toch
die berg weer opging, zo zag ik dit ook. Het heeft helaas niet zo mogen
zijn. Of zoals mijn dokter het zei: "Ik raad het u ten sterkste af om die
berg op te gaan.'"
Er gaat een telefoon af in het restaurant. Het blijkt die van Willem te
zijn.'O, wat vervelend, maar het is tenminste wel Bach', verontschuldigt
hij zich. Na het telefoongesprek vertelt hij:'Het contact met Joop van
den Ende is heel goed. Ik werk al tien jaar voor Joop en ik vind het fijn
om met hem samen te werken. Ik solliciteer ook niet meer, ze bellen
me gewoon op als ze een rol hebben die bij me past. Dat afwachtende
heb ik altijd al gehad. Ik heb dat meegekregen in het Japans jpterne-
ringskamp -waar ik van mijn achtste tot mijn twaalfde in zat. Daar
leerde je wel om afwachtend te zijn en genoegen te riemen met wat
je kreeg. Mijn moeder zei altijd: "Je krijgt in je leven op je borcTwatje
toekomt." In het kamp heb ik ook geleerd om te buigen voor gezag, iets
wat ik nog steeds heb. Als een regisseur goed voor ogen heeft wat hij
wil, dan ben ik heel plooibaar en kan hij alles met me doen. Dan heeft
hij mijn respect. En dat is heel belangrijk in dit vak; dat een regisseur
gerespecteerd wordt door de cast en vice versa. Bovendien: een bedrijf
is zo goed of zo slecht als de directeur is. En zo werkt het ook voor thea
ter maken of film. Alles hangt van de regisseur af.'
V
Slechteriken
Willem is een echte duizendpoot - acteren, regisseren, schrijven, zin
gen, dansen, doceren - hij heeft het allemaal gedaan. Maar wat vindt
hij nou het leukst om te doen? 'Acteren is echt mijn ding. Daar kan ik
alles in kwijt. Toch is het niet allemaal glamour. Er wordt je zo vaak een
etiketje opgeplakt in de media. Zoals bij de opnamen van De Griezelbus
bijvoorbeeld nog gebeurde. Er liep tijdens een opnamedag een journa
list mee. Net op die dag moest ik een scène spelen waarin mijn perso
nage Dracula heel gemeen moest doen. En dan schrijft die journalist
in de krant:"Nijholt speelt Dracula met zijn natuurlijke valsheid."Wie
is er nu vals? Vroeger werd ik daar wel kwaad om, nu laat ik het maar
waaien. Ach man, lui toch niet zo kwaadaardig en dom, denk ik dan.'
Als ik vraag hoe het dan komt dat mensen zo'n verkeerd beeld van
hem hebben, antwoordt hij:'Op de een of andere manier krijg ik vaak
secreten te spelen. Denk maar aan zo'n rol als Salieri. Eén van de meest
venijnige karakters ooit geschreven. Ik heb dat personage heel goed
neergezet en sindsdien ben ik vaak gevraagd voor zulke rollen. Het is
gewoon heel leuk én interessant om een secreet te spelen. Je kunt er
heel veel meer in kwijt dan in een saaie held.'
Goeroe
Dat Willem veel mensen geïnspireerd heeft, dat moge duidelijk zijn.
Zo zei musicalacteur Stanley Burleson ooit in een interview: "Willem
Nijholt heeft mij het licht laten zien, hij is mijn goeroe." Heeft Willem
zelf eigenlijk een goeroe? Hij lacht bescheiden/Paul Steenbergen en
Guus Hermus zijn mijn voorbeelden. Paul Steenbergen heeft vijfen
dertigjaar lang de Haagsche Comedie geleid. Hij speelde altijd klein,
met groot gevoel. Guus Hermus was juist de man van het grote gebaar.
Hij speelde met zuiver gevoel, zonder er een dik contour omheen te
zetten. Bijna niemand kent hen meer, maar voor mij waren ze echte
voorbeelden. Bij de nieuwe lichting musicalacteurs ben ik erg fan van
Pia Douwes en Chantal Janzen.'
Herinnering
Op de vraag hoe hij wil dat mensen hem zullen herinneren, antwoordt
hij:'Ach, mensen vergeten zo snel. Niet lang na mijn dood zal het
14
moesson
