De haat-liefdeverhouding
tussen Indonesië en Australië
Indonesië en Australië hebben sinds de jaren vijftig een
knipperlichtrelatie. Tijden van spanningen worden afge
wisseld door periodes van goede verstandhouding. Het
verhaal van een verstandshuwelijk tussen twee buurlanden.
verre vriend?
Sinds de jaren vijftig proberen Australië en Indonesië als goede buren
met elkaar om te gaan. Maar de relatie tussen de twee landen blijft
vooralsnog afstandelijk. Verschillende confrontaties hebben een
warme politieke relatie tot nu toe in de weg gestaan.
De eerste problemen ontstonden al spoedig na de onafhankelijkheid.
Australië steunde Nederland in de jaren vijftig in de Nieuw-Guinea
kwestie: een trap tegen het zere been van de jonge republiek, waarmee
eèn goede verhouding tussen Indonesië en Australië direct al onmo
gelijk gemaakt werd. Pas na Amerikaanse inmenging koos Australië
in 1962 partij voor Indonesië in het Nieuw-Guinea conflict - dit om de
Verenigde Staten te vriend te houden. Maar veel verbetering bracht
het gewijzigde standpunt niet.
Enkele jaren later stonden Australië en Indonesië opnieuw tegenover
elkaar in een internationaal territoriaal conflict. Soekarno's konfrontasi
met Maleisië stuitte op felle tegenstand van de Australische regering.
Soekarno maakte aanspraak op het Maleisische deel van Borneo;
Australië steunde de formatie van Maleisië. Australische en Indonesi
sche troepen vochten nu tegen elkaar in de oerwouden van Borneo.
Verbeterde verhoudingen
Pas in de jaren zeventig verbeterde de relatie tussen de twee landen.
Australië gaf meer ontwikkelingshulp aan Indonesië en de Labor-
regering, die de eerste helft van de jaren zeventig aan de macht was,
steunde als een van de weinige regeringen de Indonesische annexatie
van Oost-Timor in 1975. Maar met de val van het /.abor-kabinet eind
1975, keerde het tij. De nieuwe Libaral-National-coa\\t\e vond de schen
dingen van de mensenrechten in Indonesië, en dan vooral in Oost-Ti-
mor, onaanvaardbaar.
De relatie tussen Australië en Indonesië bleef vervolgens stroef tot het
eind van de jaren tachtig en het begin van de jaren negentig toen er
weer een taboe-regering aan de macht kwam. Labor minister-president
Paul Keating onderhield een goede persoonlijke relatie met president
Soeharto. In 1989 stonden beide landen aan de wieg van het Asia
Pacific Economie Cooperation (APEC) forum, een economisch samen
werkingsverband tussen landen in de Pacific.
In 1993 hielden commando's van de Australische Special Air Services
gezamenlijke oefeningen met de rode baretten van de in Indonesië
gevreesde Kopassus-commando's. Australische commando's gaven trai
ning aan de Indonesische rode baretten ondanks de sterke geruchten
dat deze elite-troepen zich schuldig hadden gemaakt aan martelingen
en moorden in ondermeer Oost-Ti mor, Atjeh en Papua.
Defensie
Twee jaar later, in 1995, sloten Indonesië en Australië een geheim bila
teraal veiligheidsverdrag.
Australië was zeer in zijn nopjes met de nauwe militaire samenwer
king met Indonesië. De geschiedenis heeft Australië tenslotte geleerd
dat het, wanneer het erop aankomt, geheel op zijn eigen defensie is
aangewezen. Hulp van bondgenoten Groot-Brittannië en de Verenigde
Staten is niet vanzelfsprekend. Zo stuurde Churchill in 1942 geen
versterkingen naar Singapore, waardoor Zuidoost-Azië viel en de weg
maart 2006 21
