'Opeens zag ik de wanhoop
en de twijfel in zijn ogen'
i Solo door Reggie Baay
ma's, is uitgegeven door
lg Tong en kost 14,50.
433 9 Te bestellen door
Hij reageerde niet op mijn antwoord, maar
zonk weer terug in zijn gedachten. Ik deed
hetzelfde. Ik verwonderde me erover dat hij
zich hierover kennelijk zorgen maakte. Sinds ik
op mezelf woonde hield ik me altijd trouw aan
dit ritueel waarmee de geesten worden geëerd
van hen die we in het aardse leven hebben
liefgehad. Het waren met name mijn ongeëve
naarde oom Boet en de onvergetelijke nenek
Parmi die ik hiermee wekelijks hormat bewees.
Ik ervoer het op geen enkele manier ais een
opgave. Het gaf me juist rust en voldoening.
Wat me ook opviel was het gebruik van 'njo'.
Het was een afkorting van 'sinjo'dat 'Indische
jongen' betekent, maar dat in familieverband
tot koosnaam was geworden. Hij gebruikte het
immers uiterst zelden.
Het begon al te schemeren. Nog even en het
was te donker en dus te gevaarlijk voor mijn
vader om zelf nog naar huis te rijden. Tot mijn
verwondering maakte hij echter nog geen en
kele aanstalten om te vertrekken. Het maakte
me nerveus.
'Pa', zei ik, 'wordt het niet tijd om naar huis
te gaan?'. Hij knikte slechts, zonder overigens
aanstalten te maken. Het leek wel alsof hij
helemaal niet weg wilde.
Moeizaam kwam hij na enige tijd overeind.
Ik vergezelde hem naar de voordeur. Toen hij
de deurklink in zijn hand had, draaide hij zich
echter abrupt om. Opeens zag ik de wanhoop
en de twijfel in zijn ogen. Geheet tegen zijn
gewoonte in omhelsde hij me.
'Dag, njo...,'zei hij.
Het zouden zijn laatste woorden aan mij zijn.
En het eten? Dat was - zo werd mij naderhand
duidelijk - het afscheidsmaal: de 'makanan per-
pisahan'. De maaltijd die men dierbaren aan
biedt als er een verre reis gemaakt gaat worden.
Alleen was het ditmaal niet de achterblijver die
de maaltijd aanbood, maar de reiziger.
Die 'reis'begon diezelfde avond. Mijn vader was
thuisgekomen, had wat gegeten en had vervol
gens nog wat uitgezocht en klaargelegd. Ken
nelijk voelde hij zich moe of niet lekker. In ieder
geval besloot hij om vroeg naar bed te gaan.
In de badkamer is het toen gebeurd. Althans,
als mijn reconstructie juist is.
Tijdens het poetsen van de tanden werd hij
getroffen door een herseninfarct. Dat had op
zich niet fataal hoeven te zijn. Wel de val die
daarop volgde. Hij sloeg namelijk, het lichaam
volkomen slap en zwaar, met een enorme klap
met zijn hoofd tegen de badkamervioer. Hij
moet vervolgens geruime tijd volledig buiten
bewustzijn zijn geweest.
Hoe lang hij daar heeft gelegen weet niemand.
Wat ik wel weet is dat hij nog is bijgekomen.
Op karakter en met de discipline van een Knil-
militair moet hij zich naar de slaapkamer heb
ben gesleept. Dat moet een hartverscheurend
tafereel zijn geweest; verschillende functies
zullen toen al niet meer hebben gewerkt.
Met een immense krachtsinspanning heeft hij
vervolgens nog kans gezien om zijn onwillige
lichaam in bed te leggen.
Daar, in die nacht, in het bed, heeft de bloeding
als gevolg van de val vrij spel gekregen. Er
heeft zich in zijn hoofd een flinke bloed prop
gevormd die ervoor zorgde dat hij steeds die
per en dieper in coma raakte.
De volgende dag is hij gevonden. Hij was
inmiddels volledig in coma. Direct is hij daarop
naar het ziekenhuis gebracht. Toen heeft men
mij gewaarschuwd.
Precies zeven dagen lag hij in coma. En op de
zevende dag, om klokslag vier die middag,
overleed hij. In het ziekenhuis. Een moment
dat ik nooit meer vergeet: klokslag vier, don
derdag 8 oktober. Het was de eerste keer dat
de onherroepelijkheid van de dood mij van zo
dichtbij overviel.
Ik realiseerde me dat hij was gegaan op de ma
nier die ik zo vreesde: zwijgend; zonder nog een
woord te hebben gesproken, zoals ik hem altijd
heb gekend. Dat was dus tamelijk consequent
en tamelijk symbolisch. Tegelijkertijd drong het
tot me door dat de weg naar het verleden nu
ook volledig was afgesloten; dat op bepaalde
vragen nooit meer een antwoord zou komen.
V f
Reggie Baay werd geboren op 2 juli 1955 in
Leiden. In zijn jeugd ontwikkelde hij een
passie voor toneel, maar hij zag af van een
carrière als acteur. In 1984 studeerde hij
af in de Nederlandse taal- en letterkunde
in Leiden. Hij is twintig jaar redacteur
geweest van het tijdschrift Indische Let
teren. Op dit moment werkt hij aan een
boek over de njai, de voormoeder van
de Indische Nederlanders. Hij werkt als
docent communicatie aan de Haagse Ho
geschool en woont met zijn vrouw en twee
kinderen in Alphen aan den Rijn.
48 moesson
