de schrijver met de
gouden pen
De Indonesische schrijver Pramoedya Ananta Toer is op 30 april op
81-jarige leeftijd overleden. De meeste bekendheid verwierf hij met zijn
vierluik over de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd. Pramoedya werd
beschouwd als de belangrijkste schrijver van modern Indonesië.
Pramoedya,
Pramoedya Ananta Toer (Blora, 1925) was zonder twijfel hét boegbeeld
van de Indonesische literatuur. Met maar liefst zeven nominaties voor
de Nobelprijs voor de Literatuur op zak, kan hij met recht tot de groot
ste naoorlogse schrijvers ter wereld worden gerekend. De Nobelprijs
wist hij ondanks zijn nominaties nooit te winnen, erkenning voor
zijn werk kreeg hij des te meer. In 1998 ontving hij de Ramon Magsay
Award in de Filippijnen en kreeg hij de PEN Freedom to write-award.
Zijn 34 boeken verschenen in 37 talen en literatuurkenners noemen
Pramoedya de Zuidoost-Aziatische Günther Grass, een schrijver die
bekend staat om zijn scherpe sociale kritiek.
Volgens Pramoedya-kenner Keith Foulcher is Pram, zoals veel mensen
hem noemen, een geboren verteller. Foulcher:'In zijn verhalen slaagde
hij erin de complexe Indonesische geschiedenis treffend vast te leggen.
Hij creëerde een realisme in zijn romans en verhalen waarin hij de
Indonesische geschiedenis vertelt aan de hand van zijn personages.'
Journalist en dichter Goenawan Mohamad roemt Pramoedya om de
belangrijke bijdrage die hij heeft geleverd aan de ontwikkeling van
het Indonesisch als literaire taal:'Pramoedya heeft het Indonesisch als
literaire taal wereldwijd op de kaart gezet.'
Gevangenschap en verzet
Behalve schrijver, was Pramoedya een symbool van verzet tegen on
derdrukking. Het verbod op zijn boeken en zijn drie gevangenschappen
in 1947,1960 en 1965 zijn bijna bekender dan zijn literaire werk. In 1947
werd de schrijver door de Nederlanders gevangen genomen vanwege
zijn steun aan de Indonesische revolutie. In i960 werd hij door de In
donesische regering opgesloten toen hij het opnam voor de peranakan
Chinezen. Maar het is zijn verbanning naar het eiland Buru in 1965
dat littekens achterlaat. Pramoedya, op dat moment al een gevierd
schrijver, is ere-bestuurslid van Lekra, de culturele organisatie die ver
bonden is aan de communistische partij PKI. Vanwege zijn band met
het communisme wordt hij op 13 oktober 1965 uit zijn huis gehaald en
de duizenden boeken uit zijn bibliotheek worden in de tuin in brand
gestoken. Acht manuscripten, een verhalenbundel en een Geschiedenis
van het Indonesisch worden ook verbrand.
Aarde der mensen
Pramoedya wordt zonder enige vorm van proces opgesloten op het
eiland Buru. In de beginjaren van zijn opsluiting krijgt hij geen toe
stemming om te schrijven. Wanneer hij dan wel toestemming krijgt
om te schrijven lukt het hem niet. Pramoedya heeft een writersbtock.
De verschrikkingen in het kamp hebben een te grote invloed op zijn
gemoedstoestand. Uiteindelijk lukt het Pram weer om te schrijven.
Iedere dag schrijft hij een kwartier en werkt hij aan de Buru-tetralogie
(Aarde der mensen, Kind van alle volken, Voetsporen en Het glazen huis
dat hem wereldfaam zou bezorgen. Het vierluik gaat niet over Buru.
Hij wordt ziek van wat er daar gebeurt. Zijn vierluik verhaalt aan de
juni 2006 21
