Nederlandstalige
bibliografie
hand van de belevenissen van Minke, een nationalist, schrijver, student
en journalist, over de beginjaren van het Indonesisch nationalisme.
In dit vierluik, dat zonder twijfel het magnum opus van Pramoedya
genoemd mag worden, geeft hij een ragfijn beeld van de misstanden
van het koloniale bewind, maar ook van het verraad en de corruptie
van de Indonesiërs die deel uit maken van dat bewind. Na zijn vrijlating
in 1979 voltooide hij het vierluik dat hem zijn definitieve internationale
doorbraak als schrijver bracht.
Engagement
Het engagement en de sociale kritiek zijn kenmerkend voor het werk
en leven van Pramoedya Ananta Toer. In zijn romans ageerde hij fel
tegen corruptie en onrecht in het naoorlogse Indonesië, iets wat hem
tijdens de Orde Baru bepaald geen vrienden opleverde. Deze kritiek is
één van de redenen dat Pramoedya's werk tot de val van Soeharto in
1998 verboden bleef, en Pram na zijn vrijlating uit Buru in 1979 tot de
val van Soeharto huisarrest had. Maar ook na de val van Soeharto bleef
hij kritisch. Hij was zelfs gefrustreerd over de staat van Indonesië. Zo
verklaarde hij in een interview met persbureau The Associated Press:
'Ik ben half blind en bijna helemaal doof, maar ik zal niet stoppen
boos te zijn want er zijn niet genoeg mensen woedend over de staat
van Indonesië.' Hij pleitte ervoor dat de door het Soeharto-regime
'gekleurde' ambtenaren - ambtenaren die zich schuldig maakten aan
corruptie - het veld moesten ruimen omdat corruptie, zo vond hij, nooit
zal verdwijnen wanneer de cronies van de ex-dictator op hun post
blijven zitten.
Dwars en lastig
Pramoedya was in zijn gedrag altijd een beetje dwars en lastig, maar
altijd principieel en zonder de andere kant van het gelijk uit het oog
te verliezen. Zo weigerde Pramoedya - zoon van een onderwijzer, en
in het Nederlands opgevoed - hardnekkig de taal van de kolonisator
te spreken. Desondanks zag Pramoedya ook positieve dingen aan de
Nederlandse tijd. Foulcher:'Op jonge leeftijd steunde hij al de Indonesi
sche onafhankelijkheidsstrijd. Hij vond dat het noodzakelijk was dat de
Indonesiërs onder het koloniale juk vandaan kwamen. Niet alleen om
de controle over de eigen maatschappij en economie in handen te krij
gen, maar ook om de waardigheid als volk terug te krijgen. Tegelijker
tijd vond Pramoedya wel dat de Nederlanders ook goede dingen had
den achtergelaten in Indonesië. Zo gaf hij bijvoorbeeld hoog op van het
Nederlandse onderwijssysteem. Hij vond dat de Indonesiërs de goede
aspecten van de Nederlandse cultuur eigen moesten maken en in hun
voordeel gebruiken.' Het is veelzeggend dat het laatste interview dat
Pramoedya gaf voor zijn dood in de Indonesische versie van Playboy
De vluchteling
Guerillafamilie
Een koude kermis
In de fuik
Wat verdwenen is: verhalen uit Blora
Corruptie
Midah, het liefje met de Gouden tand
Bericht uit Kabayoran
Verloren
De stroom uit het Noorden
|E8§> Aarde der mensen
Kind van alle volken
Voetsporen
flj> Meisje van het strand
Het glazen huis
lied van een stomme: Gevangene op Buru (deel 1)
Lied van een stomme: Brieven van Buru (deel 2)
De onheilskomeet
z Arok
Verhalen van Djakarta
stond, een blad dat volgens radicale moslims in Indonesië nooit had
mogen verschijnen. De goddeloze Pramoedya met zijn onafscheidelijke
kretek-sigaret, was een man die ongeacht de consequenties vasthield
aan zijn principes. Of dat nu een opsluiting in de gevangenis of een
vervroegd overlijden door een laatste kretek-sigaret was. Met de dood
van Pramoedya Ananta Toer heeft Indonesië een rots in de branding
verloren.
De boeken van Pramoedya Ananta Toer zijn uitgegeven door uitgeverij
De Geus en zijn te bestellen bij de betere boekhandel.
juni 2006
