'Als we Buitenzorg binnenreden, dropen de bomen nog van het nat.
Dan geurde alles naar aarde, vocht en gras en dan was
het alsof je voor het eerst weer diep ademhalen kon.'
DOOR ELSBETH VAN DER MEULEN O FOTO'S ARCHIEF MOESSON
(Rob Nieuwenhuys: Baren en oudgasten)
de Indische mensen bleven thuis. Zij zochten hun verkoeling in de
bergen, lieten een koel briesje hun reukorgaan opfrissen en door het
ijskoude bergwater uit de pantjoran werd zelfs het mandiën een totaal
andere belevenis.
Buitenzorg
In de VOC-tijd trok men al de bergen in om de muskieten en malaria te
ontvluchten. Batavia was vies. Eind zeventiende eeuw, begin achttien
de eeuw trok men steeds meer naar 'buiten'. Er werden tuinen aange
legd die fungeerden voor vermaak. Een frisse neus halen was in die tijd
synoniem voor 'weg uit die vieze lucht', even gezonde lucht opsnuiven.
Het kon hels warm zijn, tropisch vochtig, en om dat allemaal te ont
vluchten, bouwde de elite buitenhuizen. Zo ontstond er een ander type
steden die meer naar de hoogvlakten en de bergen trokken waar het
koeler was. Ten zuiden van Batavia werd het zomerverblijf Buitenzorg,
nu bekend ais Bogor, gebouwd voor de gouverneur-generaal en zijn
staf. Later werd het stadje, inmiddels het officiële politieke centrum
van de kolonie, een aantrekkelijk toegangsoord voor de welvarende
Batavianen die de 'warmte en vochtige omgeving van Batavia' wilden
Koude neus?
Als de eerste zonnestralen Nederland doen ontwaken uit een winter
slaap, verdwijnen de lange broeken a la minute de kast in en worden
de korte rokjes, shirtjes en shorts tevoorschijn gehaald. De terrassen
stromen vol evenals de stranden waar we, na een paar uur in de file
te hebben gestaan, bezweet aankomen en waar we vervolgens met
moeite een plekje weten te veroveren voordat we eindelijk gestrekt
kunnen gaan. Hier, in het regenachtige Nederland, aanbidden we elk
straaltje zon en willen we de zeldzame warmte uitbuiten en benutten.
We zijn blij als we de ijzige kou eindelijk achter ons kunnen laten. En
als de warmte haar bezoek aan ons land overslaat, boeken we massaal
die last-minute all-inn vakantie naarTurkije, want zon zullen we krij
gen. Dat was vroeger in het oude Indië wel anders.
In het Nederlands-lndië van de negentiende eeuw zocht je verkoeling
in de bergen om de broeierige warmte van de stad te ontvluchten.
Je ging'naar boven'om een 'koude neus'te halen want daar was het
immers 'schaduwrijk, koel en fris'. De Nederlanders haalden hun frisse
neus wanneer ze met verlof naar het koude Nederland gingen, maar
