BATAVIA
Batavia
Gratis naar Batavia
Nederlands oudste?
Berdjalan
estafettecolumn Adrienne Zuiderweg
Over het ontstaan
van Nederlands-lndië
en de komst van de
VOC naar Indië is al
veel geschreven. Over
Batavia, de hoofdstad
van de kolonie en de
plek waar Jan Pieterszoon Jaccatra in 1619 met de grond
gelijk maakte, is minder bekend. Historicus Henk Nie-
meijer bracht een paar jaren door in de archieven van de
VOC in Jakarta en schetst een gedetailleerd beeld van een
wereldstad in wording.
Batavia
Een koloniale samenleving in de 17de eeuw
Door Hendrik E. Niemeijer
Balans: 440 pag. (paperback)
ISBN go-50i8-723~4
Prijs: ïg.gs
Wil je het Batavia van de zeventiende
eeuw herbeleven, helemaal gratis?
Dat kan... stuur een briefkaart of een
e-mail en vertel in één zin waarom juist
jij graag in het Batavia van de zeven
tiende eeuw geleefd had. De vijf beste
inzendingen krijgen een exemplaar van
het boek Batavia thuisgestuurd.
Op 19 mei overleed Nederlands oudste inwoner, Alexan
drine van Donkelaar-Vink, op m-jarige leeftijd. Maar wie
de nieuwe oudste inwoner is, is nog onduidelijk. Volgens
de Sociale Verzekeringsbank (SVB) is een 110-jarige Indi
sche vrouw nu de oudste Nederlander. Een paar dagen
later kwam de SVB hier echter op terug. De leeftijd van
de vrouw is moeilijk officieel vast te stellen. De vrouw
kwam in de jaren vijftig uit Indonesië naar Nederland.
Vanwege het ontbreken van officiële papieren is haar
een geboortedatum gegeven: 1 juli 1896. De vrouw zelf
wil anoniem blijven. Ze stelt de titel niet op prijs omdat
ze zelf zegt aanmerkelijk jonger te zijn. Als dit klopt is
de 108-jarige mevrouw Jansen-Anker uit Middelburg de
oudste inwoner van Nederland.
HenariK c. •-
Ecti
koloniale
samenleving
in de 17de
eeuiv
Het jaarlijks vakantieritueel is aangebroken. Ik haal de koffers te voorschijn
en pak de ba rang: fleurige kleding, luchtig schoeisel en een stapeltje boeken.
Vakantie. De voorpret begon vroeger al met het voorrijden van de auto. leder
jaar griezelden mijn zusjes, broertje en ik op de achterbank als de chauffeur
hard over de smalle weg naar boven reed, luid claxonnerend, druk pratend met
mijn vader en kretek rokend. Ik drukte me tegen mijn moeder aan.Tjepat, tjepat,
tjepat! Vakantievierders op weg naar hun bestemming.
Bladerend in mijn fotoalbum worden de herinneringen aan de vakanties in
Tjimatjan zichtbaar. Ik zie mijn ouders ontspannen genieten van een kopje thee,
de theeplantage was immers vlakbij. Weg uit de drukte van Djakarta, weg van
het werk en de verplichtingen. Mijn vader ziet er goed uit in zijn pullover en
korte broek, de korte mouwen van zijn witte poloshirt opgerold. Hij is een sterke
man met gespierde armen en benen. De sporen van de kampjaren lijken uitge
wist. Mijn moeder heeft witte pumps aan. In haar bonte rok en effen bloes met
zwarte biezen, alles naar eigen ontwerp, ziet ze er zoals altijd mooi uit. Ze lacht
het leven toe. Een vakantie tête-a-tête.
Mijmerend sluit ik de ogen. Ik ruik het gras, de bomen, de bloemen, de lauwe
djagoeng en de slierten arangrook. Ik zie hoe het rood van de tuinbroeken zich
mengt met het vele groen van de natuur. De bergen zijn in een blauwe waas
gehuld.Tjimatjan. Vakantievierders hebben de tijgers verdrongen.
Afgelopen najaar was ik er weer. Ditmaal met studenten en docenten van de
Universitas Indonesia en medewerkers van het Erasmus Taaicentrum. We vieren
feest op de Gunung Mas, op de Puncak. Studi Belanda van de Fakultas Sastra
bestaat 35 jaar. In bussen zijn we er naar toegesneld over de jalan tol en de voor
malige Handelsweg, nu heel wat breder. Er is eten, drinken, speeches en muziek.
Denise Jannah treedt met haar band op. We swingen uitgelaten.
Ik hoor Denise zingendis het vandaag of gisteren, vraagt mijn moeder'. Een gevoel
van ontroering overvalt me. Ik kijk om me heen. De bungalowtjes, het gras.de bo
men, de bergen en hoog boven alles de middagzon op de bloeiende nootmuskaat
bomen. Hetzelfde rood als de tuinbroeken van vroeger. Ben ik ooit weggeweest?
Ik vraag het de wind,
waar toch de mijmeringen vandaan komen,
de wind beroert de toppen der bladeren
en ik zie de jaarringen zich aftekenen in de bomen
dichtte Sitok Srengenge in 'Osmosa asal mula', Osmose van het bestaan. Denise
Jannah zingt de woorden op deze feestelijke zondagmiddag. Het is ook mijn vraag.
Ik vraag de zee
wie haar bedwingt
de zee buldert, maar is leeggestroomd
nog voordat zij de Naam fluistert
Het water van de Wijnkoopsbaai heeft het ant
woord over mijn voeten gerold. De golven die mij
tussen Holland en Indië hebben gedragen. Ik ben
nooit weg geweest.
Adrienne Zuiderweg is redactielid van het tijd
schrift Indische Letteren en geeft het stokje door
aan Witma Scheffers.
juli 2006
