uit de kunst door Frans Leidelmeijer
Jan Toorop is de belangrijkste Indische kunstenaar aller tijden. Hij
heeft niet alleen in Nederland veel van zijn collega's op het gebied
van de schilder- en beeldhouwkunst beïnvloed, zijn invloed reikte
tot over onze landsgrenzen.
Frans Leidelmeijer
bespreekt iedere maand
een kunstobject dat ont
staan is uit Europese en
Indische kruisbestuiving.
Jan Toorop
en zijn invloed
Foto: Erik en Petra Hesmerg, yAVw J/j.
collectie Frans Leidelmeijer 1
Het is bekend dat Jan Toorop de tekenkunst
van de Schotse art nouveau architect Charlie
Rennie Mackintosh en diens vrouw Margaret
MacDonald heeft beïnvloed. Maar ook in
Wenen was hij geliefd. In 1900 had Toorop
in het nieuwe tentoonstellingsgebouw van
de Wiener Secession een grote tentoonstel
ling die veel succes had. Niemand minder
dan Gustav Klimt - een van de beroemdste
schilders van de Wiener Secession - is door
het werk van Toorop beïnvloed. Dat is onder
andere te zien in de Beethovenfries, die
Klimt op de wanden in één van de zalen van
het tentoonstellingsgebouw schilderde. Ter
gelegenheid van de 75e sterfdag van de grote
componist was er in 1902 een eretentoonstel-
ling voor hem ingericht. De 9e symfonie van
Beethoven ligt ten grondslag aan deze fries
die uit drie wanden bestaat en als thema de
verlossing van de zwakke mens door kunst en
de liefde heeft.
In 1895 ontwierp Toorop het affiche
De Schipbreuk voor een humoristische can
tate van Johan Wagenaar. Op het affiche zien
we de ondulerende lijnen van het haar van de
vrouwen die hoge golven moeten voorstel
len. De fatale blik in de ogen voorspelt niet
veel goeds. De lange, slanke armen en vin
gers en de puntige profielen zijn afgeleid van
wajangpoppen, een inspiratiebron waardoor
Toorops werk typerend wordt. Op één van de
wanden van de Beethovenfries,'De krachten
van het kwaad', vertonen de vrouwen een
uiterlijk dat veel verwantschap heeft met de
vrouwen van Toorop.
In het Gemeentemuseum in Den Haag is nog
tot 7 januari 2007 een tentoonstelling over
dit onderwerp te zien, getiteld: Toorop in
Wenen, inspiratie voor Klimt.
www.gemeentemuseum.nl of 070 - 3381111
november 2006 19
