TA WAN AN LAP AR!
7
HAWAh MARU
JOHORE
DE DROMEN
(Song-hit in 't 4e en 9e)
TEMPLE HILL
CHANGI JAIL
P. MONOD
INCOGNITO.
September 1943, aan boord van de „Hawaii Maru",
bestemming Singapore.
Priok schuift met elke schroefslag langzaam naar
de achtergrond, goedangs met de zinken daken
zichtbaar zinderend in de hitte, kaden vreemd leeg
ondanks veel keizerlijk khaki
Het schip, een vrachtboot van onverdacht antieke
allure, is afgeladen met nerveuze, zwetende, kan
kerende krijgsgevangenen. Alle ruimen zitten stik
vol, er kan niets meer bij. Dus wordt het dek ef
ficiënt benut om nog meer van dat stukgoed te
bergen.
Het is boekan main warm.
Ik zit met een kontjo tegen de verschansing opge
drukt. Niet ver van ons vandaan is de voor dat
scheepsgedeelte enige zoetwaterbron, te bereiken via
voeten, benen, lichamen. De animo is buitenge
woon groot en hardnekkig. Vooral de lui in het
ruim hebben het lelijk te kwaad. Die komen dan
ook in een ononderbroken stroom het dek op, arg
wanend gadegeslagen door de „dekgasten die
hun ledematen koesterend nóg een millimetertje
proberen in te trekken.
In de eindeloze rij verschijnt ook een al wat oudere
man, grijzend, lang en kloek van postuurbe
hoedzaam laverend tussen alle aanwezige obstakels,
zigzagt hij in onze richting. Weldra zal hij de
klip, schilderachtig gevormd door mijn maat en mij,
moeten omzeilen. De manoeuvre lukt slechts ten
dele„Adoeoe! Kijk toch uit je doppen, suf
ferd!" De navigatie-beoordeling komt van mijn
vriend, die toch al djèngkèl is. Woedend pidjit
hij zijn teergevoelige tenen. De ander, beheerst en
begrijpend, verontschuldigt zich en koerst onver
droten verder
De onfortuinlijke „navigator", blijkt later gen. ma
joor Statius Muller van de Gnie te zijn.
MAUS RUGEBREGT
Met mijn verlof naar Holland, Den Haag
en Scheveningen
De bollenvelden en tuintjes met seringen
Een dineetje bij Centraal.
Heerlijk Amsterdam, Rembrandtplein en
Tuschinsky,
Het Damrak, de Kroon, Schiller Bar en
Kempinsky
Een revue-tje en ballet in t Centraal
Refrein:
Dat zijn de dromen, waar geen ander aan
kan komen.
Dat is 't verleden, bij dag gemeden.
Maar in gedachten, in duist're nachten.
Dan kan ik leven met deze schat!
Dat zijn de dromen, waar de Jap niet aan
kan komen:
Dat zijn de beelden, die nooit verveelden.
Bij 't ogen sluiten blijft het heden buiten;
Dan kan ik leven met deze schatI
Paris, Chouchou, l'amour en een dineetje.
Tour d'Eiffel, Champs Elysées, een
sépare-tje
Dat leven was een paradijs!
Piccadilly Circus, Leicester Square, dat
's Londen.
Whiskey, mist, en een flirt heb 'k daar
gevonden.
Oh! my Londen, mon Paris!
Refrein:
Na mijn verlof het afscheid, dan Marseille.
De trossen los, de reis, Indië et mon
travaille.
De taak, die ons hier wacht.
Maar d' oorlog kwam ook hier, dus
mobilisatie,
Na drie maanden spanning capitulatie,
Het kamp de toekomst is als een
duistere nacht
Refrein: Maar er zijn nog dromen enz.
Ik zat als krijgsgevangene in Johore. Er zaten
verhoudingsgewijs maar weinig gevangenen, maar
zij hadden het betrekkelijk misschien het slechtst.
Johore is ook in vredestijd altijd een minus-gebied
geweest. De voedselnood daar werd dus in oor
logstijd fataal. Wij „woonden" dicht bij het enor
me Chinese kerkhof van Singapore en zagen wel
eens trucks vol doodgehongerde mensen daar
doodgewoon „dumpenWij hadden het after all
betrekkelijk nog steeds goed, want de toestanden
in de tamil- en ramoesja-kampen waren werkelijk
ten hemel schreiend.
Wat we maar enigszins konden opsnorren in ra
vijnen of op grasvlakten, aten we op. In die tijd
hadden we immers maar één maaltijd per dag: een
schep rijst met groentennat in de avond. Verder
midden op de dag een „portie" gekookte ketella-
schillen (één conservenblikje vol). Daar tegenover
deden we bijzonder zwaar werk: Japanse maga
zijnen volstouwen (munitie, amarylpoeder, glas,
papier, enz., enz.), tunnels graven, verdedigings
werken aanleggen. In de rustpauzen liepen we
vaak wankelend en duizelig in de omgeving eten
te zoeken als kamponggladakkers. Meestal rub-
berpitten. Soms de ondereinden van grashalmen,
poetjoeks van allerlei planten en verder letterlijk
alles. In die tijd heb ik behalve zulke „gewone"
kosties als slang en slak ook gegeten: muis, kat,
hond, mus. Eens roofden een vriend van me en ik
een paar eieren onder een kip vandaan op een
Chinees boerderijtje. We kwamen zo onschuldig
mogelijk naar het kamp terug (alsof we van ,,o-
bendjo" terugkwamen) met de eieren in onze tja-
wat tussen onze benen (lastig lopen deze!). Bij de
theekokers gekomen, lieten we de eieren ongemerkt
in de kokende thee zakken en wachtten tot ze
gaar waren. Toen gauw eruit gehaald en gepeld.
Tot onze ergernis bleken de eieren zowat uitge
broed te zijn en zaten we verwezen naar de gekke
vleesjes te kijken. Het rook echter zó buitenge
woon lekker, dat we onze weerzin overwonnen
en ze opaten. Het smaakte fantastisch. Toen ik
nochtans later op een film zag hoe in Viet Nam
de mensen deze zelfde „spijs" als delicatesse aan
de straat eten, werd ik er haast beroerd van!
Wat werkelijk delicatessen warep: geroosterde
jonge pisang en geroosterde nangka-schillen. Ook
maakten we eens wijn: een stuk pisang kauwen en
het kauwsel in een fles, suiker en water erbij, kurk
erop. Een paar dagen wachten. Onze eerste fles
wijn ontkurkte zich midden in de nacht als een
champagne-fles met een knal, waarop we een
bad kregen van de heerlijkst geurende wijn. Deze
wijn deden we de volgende dag in een zelfgebak
ken koek van rubberpittenmeel. Het resultaat:
„Tipsy Cake Super de Luxe' Onvergeetlijk!
Dankzij nachtelijke roofpartijen onder de kawat
door en zo hield ik me vrij aardig op peil. Toen
in het kamp de beri-beri al vele slachtoffers had
Ja, zonder uitzondering hebben wij allemaal achter
de kawat één record geslagen: dat van het laagste
gewicht dat we konden produceren! Herinner je
je nog hoe langzaam je op hel laatst liepDat een
afstand van vijftig meter een uitputtende wande
ling opleverde? De blinde vlekken voor je ogen?
De onaflaatbare visioenen van lekker eten? De
huid, die barstte, afbladderde? Dat je op de ..bore
holes" soms niet meer overeind kon komen en je
makker moest aanschieten: ,,Peh. helpen peh. op
staan!" En nu, nu gooien we ons brood vaak weg
omdat we het niet lusten
gemaakt, zag ik er nog steeds gezond en potig
uit. Een vriend van me vroeg me eens: „Hoe weet
je eigenlijk of je al beri-beri hebt?" Ik zei: „O,
dat is gemakkelijk. Je drukt zo met je vinger op
je been dicht bij je enkel. Zo. Als je dan je vin
ger weer optilt en het kuiltje blijft staan, heb je
beri-beri. Als je gezond bent, gaat je vlees weer
strak staan." Ik tilde tevreden over deze medische
les mijn vinger op en zag met uitpuilende ogen
hoe het kuiltje triomfantelijk bleef staan. Daarna
ben ik nog harder gaan stelen om die beri-beri
kwijt te raken.
T. R.
ROKEN ACHTER KAWAT.
In het kamp rookten wij van alles. Nadat de laat
ste pakjes Warning in rook waren vervlogen en
de laatste pakjes Kooa en de laatste lèmpèngs
volkstabak, kwamen de cherry-bladeren aan de
beurt, de papaja-bladeren en de terong (dat is
toch óók een Solanacea!). Na de Modiano was in
tussen de Hadji Sanoesi gekomen en nog later
doorslagpapier en toen dun kertas tjina en toen
krantenpapier. Boeken werden op reis meegeno
men niet om derzelver filosofische of literaire
waarde, maar om derzelver fijn papier. En bijzon
der in trek waren sommige zakbijbels. Ik moet noch
tans bekennen dat we altijd een drempeltje over
moesten voor we weer een pagina uit het Woord
Gods scheurden. Ik kende een Aussie, die zorg
vuldig alleen de marges uit zijn bijbel sneed en
dus de tekst ongeschonden liet. Hem kennend als
een grof en materialistisch mens, kon ik niet na
laten hem een complimentje te maken voor zijn
fijnheid, waarop hij het onvergetelijke antwoord
gaf: „Yeah, don't like theprinting ink!"
F. de W.
VERLEDEN EN HEDEN
Bijdrage voor ..Prisma' in Kamp Changi-Jait
S'pore)
Een chef de cuisine uit ,,Des Indes
Wiens ballonbuik befaamd en bekend is.
Was niet meer te herkennen,
Slank en rank als de dennen
Door 't dieet en de honger-ellendes!
Een Hollands dentist uit Johore,
Die zijn prima praktijk heeft verloren,
Werd, voordat hij het wist,
Adviseur-specialist
Belast met W.C. gaten boren!
Een chemist die parfums produceerde.
Doch als Landstormer capituleerde,
Moet thans varkens verzorgen,
Mengt de mest elke morgen
Die zijn veestapel 's nachts deponeerde!
