KEP ANDJÉN
K.
3e JAARGANG, No. 20
30 APRIL 1959
HET ENIGE INDISCHE BLAD IN NEDERLAND - TROUW - BRANIE - ONDERNEMEND
TONG-TONG
Onafhankelijk Indisch Tijdschrift
Onder redactie van TJALIE ROBINSON
Verschijnt tweemaal in de maand
Prijs p. nummer f 0,25. Kwartaal f, 1,50
Halfjaar f 3,Per jaar f6,—
Bij vooruitbetaling te voldoen
Uitgave GAMBIR
Uitgeverij voor Oost en West
Adres Red. en Adm. Banstraat 27
Den Haag - Tel. 32.56.35, Giro 6685
30 APRIL 1909-1959
De oude heer B. was bezig iets in elkaar te fa
brieken, maar niemand wist wat het worden moest.
Hij zaagde, vijlde, hamerde, boorde en als ken
nissen vroegen: „Wat maak je, B., een oorlog
schip?" dan lachte hij maar en zei; „Je zult het
wel merken!"
Op een gegeven dag was het werk klaar en ieder
een wreef zich de ogen uit. Het was een KANON!
Uiteraard geen 7JVi cm. snelvuur Bofors waar we
in Batu Djadjar en Baros mee schoten of een 15 cm.
Houwitzer, maar een doodgewone voorlader.
Het ding zag er met z'n lange loop keurig netjes
uit en er gingen wel twee bussen F in. Weet U
wat F is? Zal ik U vertellen. Dat kocht je in mijn
jonge jaren op Kembang Djepoon bij de Tjina
rombengan. De platte, roodgelakte bussen hingen
aan ijzerdraadjes te bengelen vóór in de toko. Zo'n
busje kostte de kapitale som van 1 kwartje, wat
vroeger „heul veul" geld was. Je had ook FF en
FFF en dat was het fijnste spul. Nu weet U wat
ik bedoel: doodgewoon zwart kruit. Als je er mee
schoot uit de dubbele 12 moest je eerst een meter
opzij springen om te zien of je wat geraakt had
vanwege het rookgordijn dat na het donderende
schot over het terrein hing.
De Controleur was ook al erg actief. Hij trom
melde geregeld alle loerah's uit de omliggende
dessa's bij elkaar om ze zelf toe te spreken. Nog
nooit hadden ze zulke aangename printah's aange
hoord: Iedereen en alles moest titirs 2) en ken ton
gans 1) maken. En de Regent maar oreren: „Loe-
rah loerah, roengokno sing bener. Kiro-kiro tang
galjèn marijamé ndoro toean B. moeni, kabeh
titir jo. Odjo lali. Anakmoe, bodjomoe, moro-toe-
wo-moe, nènèk-mojangmoe, TITIR! Sebabé, anoe
anoe, etc. etc. 3).
En ze hadden het goed begrepen en riepen in koor:
„INGGIH'. Na de kopi toebroek geslurpt en de
koewé semprong gekraakt te hebben vertrokken ze
weer naar hun dessa.
Wat was er eigenlijk gaande? Iedereen hield de
adem in.
Mijn beste vader, toentertijd haltechef, week niet
van het Morse-apparaat. Tot op die eigenste dag.
Het Morse-apparaat tikte maar en de witte papie
ren strook, waarop voor de leek zo vreemde stippen
en strepen voorkwamen, rolde traag af. Iedereen,
die deze tekens kende, stond om het apparaat in
het kleine SS-kantoortje. Dienstberichten, steeds
maar weer dienstberichten. Op eens, daar stond het:
PRINSES GEBOREN - VLAGGEN.
Oude heer B. was snel gewaarschuwd. De lont
siste even en het donderde en bliksemde uit de
ijzeren vuurmond. Honderdvoudig kaatsten de om
liggende heuvels het geluid terug. De wind voerde
het mee naar de verste uithoeken. Over ravijnen,
sawahs en over de toppen van de djatibomen. Geef
het door. Er is een ANAK RADJA geboren!
De stilte die toen intrad duurde niet lang. De
loerah's hadden het sein gehoord en ze reageerden
prompt. Het concert van de kentongans en titirs
zette in. Eerst schuchter, later luider. De ene kam
pong nam het van de andere over. Het geluid was
dichtbij en veraf, zwol aan, zakte af, om weer in
intensiteit toe te nemen.
Gij die in Indië geleefd hebt kunt zich dat voor
stellen. Dat vreemde gevoel dat in je omhoog
kruipt als je heel in de verte op de kentongan hoort
slaan. Vermenigvuldig dat geluid nu met duizend
en het is iets overweldigends' Dan zwijg je maar,
je luistert en er komt een brok in je keel.
Met de volle inzet van ALLE NEDER
LANDERS UIT INDIË, die het Ned. volk
vertellen willen hóe wij W E R K E L IJ K
leefden, en die overtuigd' zijn van de nood
zaak om met veel van onze waarden het
leven hier te verrijken.
Deze kentongans en titirs zeiden het: „Mensen,
verheug je en vier feest, want er is een ANAK
RADJA geboren!"
Het was 30 april 1909.
G. H. BARTMAN
en nu is het 30 april 1959.
Een halve eeuw later.
Twee wereldoorlogen zijn over ons heengegaan.
Twee generaties zijn gestorven.
De derde generatie leeft vèr van 't Tweede Vader
land, verstrooid over de hele wereld, van New
Zealand tot Canada, van Argentinië tot Abessy-
nië, van Transvaal tot Denemarken.
De meesten van ons leven nu dicht geschaard om
Haar die wij eens „Ons Juliaantje" noemden, en nu
is Hare Geëerbiedigde en Geliefde Majesteit Ju
liana, Koningin der Nederlanden.
Wat moet zijn, dat zal zijn.
We maken ons op voor een nieuw leven. Maar
hoe vreemd is het dat op deze verjaardag vijftig
jaar geleden onze gedachten hierheen gingen en
nu, nu gaan onze gedachten daarheen.
We zien de driekleur weer wapperen met lange
oranje wimpel tegen het intens azuur van de tro
penhemel.
We zien de parades op de aloon-aloans, de wtte
haneveren en de korte witte pluimen op de kepi's.
We zien de orange cocardes op de borst, de
vaantjes op de dogcars.
We zien de kinder-aubades voor de G.G. of voor
de Resident.
We zien de erepoorten van jong klapperblad bij
de kampongs en desa's.
DUS zullen wij deze verjaardag vieren met een
dubbele vreugde: de feesten van vandaag en de
herinneringsfeesten van gisteren.
Lang zal Zij leven in de gloria!
T. R.
1) kentongan tong-tong van hout (uitgehold,
zie tekening in kop).
2) titir tong-tong van bamboe.
3) Loerahs. luistert goed. Ongeveer op als
het kanon van den heer B. af gaat, moeten jullie
allemaal titir. Niet vergeten! Jullie kinderen, jullie
echtgenoten, jullie schoonouders, jullie grootouders.
TITIR! Wantenz. enz.
ABONNEMENTEN BUITEN
Nw. Zeeland
f
2.50
p. maand
Zd. Afrika
f
2.50
p. maand
Brazilië
f
2.50
p. maand
f
2.50
p. maand
Nw. Guinea
f
2.00
p. maand
f
2.00
p. maand
Ver. Staten
f
2.00
p. maand
Suriname
f
1.50
p. maand
Antillen
f
1.50
p. maand
ALLES
PER LUCHTPOST
