GOEDKOOP
Luilekkerland
9
1001
AVONTUREN
met de
soetil
Toen indertijd in de Voksraad werd betoogd dat de Inheemse arbeider leeft van gemiddeld 11 cent
per dag, werd daartegen heftig geprotesteerd. De daglonen waren toen zeer laag en varieerden
vani 25 tot 30 cent voor een koelie en van 40 tot 50 cent voor een toekang. Met dat inkomen
leefde een gezin, bestaande uit man, vrouw en 2 of 3 kinderen
Wanneer men nagaat, dat voor 2l/2 cent bij een
gaarkeuken een kom soto (d.i. een hoeveelheid ge
kookte rijst met groente en soep, waarin een paar
stukjes vlees) te bekomen was, terwij twee van die
kommen een normale portie uitmaakten, dan had
men dus voor 5 hele centen genoeg gegeten. Ver
der kreeg je voor 1 cent 3 boengkoes tapé (gegiste
casave met suikerwater) of 3 stuks gekookte ketel-
la (casave) of 2 gekookte maiskolven. Hoewel
rijst slechts voor 4j/2 cent per katti (0,62 K.G.)
verkrijgbaar was, leefde het armste deel der be
volking hoofdzakelijk van de goedkopere ketella
of djagoeng (mais).
Hier, in Holland, zal men zich e.e.a. niet kunnen
voorstellen, maar hetgeen in de Volksraad was
beweerd, was niet ver van de waarheid, wanneer
men dan alleen de grote massa op het oog had. 1)
Voor 1 cent had men een kop koffie met suiker,
hoewel in die „koffie men de djagoeng ruikt
(mais werd al koffie-surrogaat gebezigd).
Met deze cijfers voor ogen, behoeft het geenszins
bevreemding te wekken, dat miljoenen verdiend en
naar Nederland overgemaakt konden worden.
Het is wel aardig hier te memoreren wat, vóór de
oorlog, in Semarang de straat bood, en dat was
niet weinig:
Tegen 6 uur, door vrouwen rondgevent:
nasi lodèh, nasi langgi, nasi rames, nasi djanganan;
getoek poelen met rode stroopsuiker;
ketan en poelie met klapper en kedelé-boeboek.
Door mannen rondgevent:
lentok goedék d.i. lontong met sajoer ketèwèl (jonge
nangka) soto en soep.
Door Chinese en Javaanse jongens:
bolang-baling en koeweh mangkok.
Tegen 9 uur, door vrouwen, die de erven binnen
lopen.-
nasi opor van kip en nasi goedék:
nasi pétjél met gebraden timpé, gimbal-oeranq en
kripik melindjo.
Tegen 11 uur, door mannen:
djanganan Betawi en roedjak.
Tegen 14 uur, door vrouwen, die de erven aflopen:
met srabi-telor en gewone srabi;
boeboer tjo-tjo.
Tegen 15 uur, mannen en vrouwen met tennongs,
die de erven aflopen met:
Chinese koekjes als klépon, nogosari, meniran, boe-
gis, boeboer sarèn, wadjik; ook taartjes, spekkoek
ager-ager en ander gebak.
Door Chinezen:
bakpao, koeweh moho, koeweh koe, ting-tinq, dian-
koladoe enz.
Tegen 17 uur, door Chinezen.-
loempia en pangsiet goreng, loempia basah.
Tegen 18 uur, door Chinezen:
bakmi goreng, bakmi kopiok, pangsiet koewah
bakso enz.
Door vrouwen:
saté kerbo.
Door mannen:
saté kambing, soto Madoera, saté ajam:
ketoepat mie, mie Djawa;
7dHe"9 tah°e (kembang tahoe). wedang scotting
Door Arabieren: Martabak.
Tegen 20 uur komen de bakmi- en saté-ajamver-
kopers weer voorbij en blijven lopen tot 22 uur.
Bovendien lopen jongens de hele dag rond met ijs-
Iilin van Doerèn, Zuurzak, klapa-kopior, frambo
zen enz., terwijl op speciale plaatsen waren te krij
gen: kangkoeng met sambal djeroek, pisang goreng,
pisang bakar (geplet) nasi rawon, nasi goedek,
tahoe telor, stroop soesoe met klappa kopior.
Watertandt U nog niet?
Wat snoeperijen betreft stond Semarang steeds
bovenaan. 2)
Ik wil besluiten met enige wenken aan oud-Indisch-
gasten.
Soms heet het dawet en soms heet het tjendol,
maar het is altijd smaakvol, ,,goerih gezond en
goedkoop. ,,Wie één neemt, neemt er twee! (Foto
Postma
Met enige goede wil kunnen wij, verwende mensen,
ons hier zeer wel behelpen. Bloemkool b.v. is een
groente, waarvan veel gemaakt kan worden;
bloemkool vervangt djagoeng in de frikadel en doet
heus niet onder voor jonge djagoeng, welke wij
gewoon zijn te gebruiken in de lekkere frikadel-
djagoeng. Fijn gesneden of door de vleesmachine
gehaald, wat meel erbij, een eitje, een lepeltje
melk, zout en suiker en dan de pan in, en je hebt
JE frikadel-djagoeng, zelfs de lucht is gelijk.
Bloemkool voor djanganan is ook smakelijk met
wat sambal gemengd in pindakaas; er mogen na
tuurlijk ok andere groenten bij. Ook in de sajoer
asem, smaakt het; heb je geen asem, dan wat ra
barber er in. In de pindang kloewak kan ook bloem
kool gedaan worden, het smaakt best.
Voor mangoet vind ik de makreel de beste vis.
De Hollandse haring gebraden bij de rijst, is ook
niet onsmakelijk. Semoer Djawa van de blanak,
is niet te bekomen, doch makreel of gebraden schel
vis kan de blanak bijna vervangen.
M. BUSSELAAR
1) Het ging niet om het vermogen om sober te
leven, het ging om de vaak schrijnende tegenstel
ling in levensstandaard tussen „Inlander" en Euro
peaan. We hoeven er geen doekjes om te winden:
velen, ook hier in Holland, meenden: „Hoe so
berder de Inlander leeft, hoe meer wij krijgen." De
besten wisten: een volk dat sober leeft, -s een rijt
en gelukkig volk. Maar ook wij hadden dan sober
moeten leven. Soedah! Nakaarten!
2) Deze uitdaging accepteert geen één rechtge
aard Soerabajaan. Anak Betawie, Padanger, enz
enz. Wie neemt de handschoen op? Denk erom,
dit is met praten lekker-Iekker", maar historie
schrijven. Wees volledig en wees betrouwbaar!
OPGEVANGEN UIT GESPREKKEN.
Mijn tante woont in Babi lo gemoek
„Wat zeg je daar?" „Babi Io gemoek. Dat onthoudt
makkelijker dan Babyloniënbroek
Mijn neef speelt viool! Boekan main, zijn va
riaties! Tjoba je hoort zijn ,,Am schonen Bengawan
DonauSedep, Tjih!"
In een volle gesloten tram: Adoeh. Baoe peu-
jeum! (Peujeum Soendanees voor gegiste ke
tella).
1 knolselderie met blad. Blaadjes afsnijden. Knol
goed schillen en wassen. In kleine slierten raspen,
fijn gesneden pitje knoflook en sambal uit een
potje (naar smaak) in wat slaolie fruiten, dan de
geraspte knolselderie erbij doen, wat smoren. Met
wat zout en suiker afmaken. Indien er saus bij
gewenst is, dan wat saus of melk erbij doen.
Blad van de knolselderie fijn snijden. Een of twee
eieren kloppen. Olie in de wadjan warmen. Het fijn
gesneden blad in t geklopte ei doen met wat zout
en peper. Dan in de wadjan (of koekepan) dadar
maken.
Macaroni. In plaats van kaas en ham gewoon: uien,
knoflook, sambal, zout en suiker.
Mevr. BLONDEL
PIENDANG VAN VERSE VIS.
Brambang, bawang, kemiri, koenir, ketoembar,
djinten, zout, laos, sereh, daon salam, daon djeroek,'
asem, azijn, lombok (vers of ingemaakte).
De 7 eerste ingrediënten fijn oelek en met de lom
bok in wat olie opbraden. Daarna wat water en
de azijn de andere ingrediënten toevoegen en
op t laatst de vis erbij, doen, en meekoken tot het
gaar is.
Eventueel een tikje suiker toevoegen.
GOELé-KAMBING.
1 pond lamsvlees in stukjes snijden. Geraspte klap-
pa-goreng (zonder olie) 1 theelepel ketoembar V
theelepel djinten, een klein stukje kaneel en een
klein stukje pala, 4 of meer peperkorrels, 5 st. rode
en st. witte uien, een stuk jedjahé, laos koenir
(A vmgerlengte), lombok, zout en asem naar
smaak. Santen.
De bovengenoemde kruiden worden heel fijn ge-
oelekt. Daarna in wat olie toemis, voeg hierin de
stukjes vlees en laat alles goed koken met de san
ten.
Men voegt er telkens wat water bij, totdat het
vlees zacht is.
Men kan deze goelé helemaal droog koken tot de
olie er uit komt of nat laten.
Mevr. SCHOEVERS
OP SCHOOL.
Meneer Braber gaf les. Taal.
„Pajah, alweer Nederlands", zei Takkers.
lt.e f' de. meester. „Wij gaan nu de dieren
geluiden bestuderen. Hier volgen een paar voor
beelden. Het paard hinnikt. Nou jullie"
„De leeuw brult", zei er één.
„Goed zo", zei Braber.
„De hond blaft' Knap gezegd.
De lallêr bromtDe klas raakte uitgebuit. Alle
dieren hadden een beurt.
,,Kom wie nog? zei Braber.
.•Ja ik zei Kelek, „ik weet nog één
„De vis sist",
„Niet goed, hoe kan dat nou", zei de meester.
- uurlijk ken, jij weet niks, kom maar in de keu
ken en zie zelf. De gereg sist in de pan".
