1©
Laën Dahulu,
Laën Sekarang
(li)
Sinterklaasavond nit lang vervlogen dagen
V
De Indische keuken toen en nu.
Het tweede kookboek uit mijn collectie dateert
van 1927. Het is van mej. W. C. Keyner en de
lste druk verscheen in Soerabaja bij G. Kolff en
Co. Het heet: ,,Het kookboek voor Hollandse,
Chinese en Inlandse gerechten Dit kookboek
kreeg ik van een leerlinge van de Bataviasche
Huishoudschool; hieruit werd zij onderwezen.
De Europese keuken omvat: Soepen, Hors
d'oevres en entrees, Vleesgerechten, Visgerechten,
Gevogelte, Sla-soorten (bedoeld worden: salades),
Gestoofde groenten, Sausen.
Dan volgen: Bereiding van rijst. Dan: Gerechten
die bij de Lontong behoren. Sajoers bij de rijst
tafel. Gerechten bij de rijsttafel. Chinese gerechten.
Dan: Atjar-soorten. Stroop-soorten. Koude en
warme dranken. Verder: Taarten en Puddingen.
Ruim 50 jaren liggen er tussen de belde genoem
de kookboeken*) de gerechten zijn enorm verso
berd en veel eentoniger geworden (in bereiding).
De oesters, caviaar en palingen zijn van het pro
gram verdwenen, hooguit een crouton belegd met
caviaar of oesterragout als entree. Het gevogelte
beperkt zich tot gans, kalkoen, eend en kip. Dui
ven, vinken en snippen verdwenen. De salades
zijn vermeerderd en men vindt een uitgebreide lijst
van gestoofde Hollandse en inheemse groenten,
zoals krokkot, sawie Tjina, lobbak, terrongs, pa
paja, laboe siam, bajem.
Tegenover 78 bladzijden Europese gerechten staan
59 bladzijden inheemse. De inheemse „gebakken
zijn compleet komen te vervallen. Onder „taar
ten" vinden we nog enkele typische inheemse bak
sels zoals „Kwee lapies Tjina" „Roti Koekoes
(wat feitelijk de Hollandse ketelkoek is). „Kwee
loempoer" „Kwee talam" „Bidara" „Keiepon"
„Bidji salak" „Ketan sirikaja".
Een geassimileerde cake lijkt mij deze „Kwee
Kiek" )4 pond meel, pond suiker, J4 pond
boter, 10 eierdooiers, 5 eiwitten, 2 eetlepels bran
dy, J4 kattie tangkwee, 1 geraspte djeroekschil,
J4 kattie lengkeng, 34 kattie kenari, Ja theel. ge
stampte foelie, J4 theel. fijn kaneel, 34 theel.
fijn kruidnagel. Een gasoven was toen al iets van
zelfsprekends.
In 1934 verscheen „Menu's en Recepten", een uit
gave van de Bond van Vereeniging van Huisvrou
wen in Ned. Indie.
De indeling was: Soepen, Voor- en tussengerech
ten, Visgerechten, Warme Hoofdschotels, Koude
schotels en salades, Rijsttafel recepten (43 stuks)
Toespijzen, Taarten, Inlands gebak (7 stuks),
Vruchtentoetjes en compotes, Ijs, Sorbet, BowL
In dit boek is voor het eerst bewust gestreefd
naar een eigen (Indisch) harmonieus geheel.
Neemt LI dit menu eens: Kerrysoep, rijstpudding en
surprise, gebakken visfilets kropsalade, compote
van pisangs met rode wijn. Of dit: Erwtensoep,
huzarensalade, djeroek-maniescompöte. Of: Her
sens met kerrysaus in schelpen, bruine bonen met
speksaus aardappelen, djeroek-manies met ci
troengelei. Iedere week kreeg één rijsttafeldag in
gelast, bijv. Nasi Goerih roedjak manies, of:
Tjah van reboeng met varkensvlees, gevulde grote
garnalen met tomatensla, boeboer van zwarte ke
tan.
Hoe Hollands ook op zichzelf de erwtensoep, de
rijstpudding en surprise of de bruine bonen met
speksaus en aardappelen, geen huisvrouw in Hol
land zou er over denken een dergelijk menu sa
men te stellen. Maar zo kookten honderden inland
se kokkies het voor hun Hollandse njonja s. Niet
te overdadig, niet te sober, niet streng gescheiden
in Hollands of inheems, maar evenwichtig samen
gesteld: een Hollandse pot met een inheems toetje.
Een inheems gerecht of groente a la Hollande, zo
van alles wat tjampoer adoek. Een Indisch kook
boek dus waaruit iedere Nederlandse huisvrouw
kon leren hoe zij zowel een zuurkoolschotel als
een nasi koening moest klaarmaken.
In het nummer van 15 november besprak ik het
kookboek van mijn grootmoeder. Uit dit kook
boek, dat uit ongeveer 1875 stamt, laat ik weder
om enige recepten volgen.
We woonden in Batavia; vader, moeder en vier
dochters. Oma, de moeder van onze moeder,
woonde bij ons in. Haar man was vrij jong ge
storven en ik wist niet beter, dan dat oma bij
ons hoorde.
Op Sinterklaasavond bleef ze thuis, als de rest
van de familie in de grote tentwagen, waar we
met ons zessen in konden, naar de stad reed.
't Eerst gingen we naar een banketbakkerszaak
in de Franse buurt, later de Rijswijkstraat ge
noemd. Deze zaak had vóór in de winkel een
lange tafel met allerlei ingepakte cadeautjes. Je
mocht ze betasten en er zelf een uitzoeken.
Hoe het betaald werd weet ik niet, want er
zaten toch cadeaux van verschillende waarde in,
maar als kind denk je, dat Sinterklaas die pak
jes daar voor de kinderen heeft neergelegd. Som
migen zochten de grootste pakjes uit, anderen
voelden eerst heel goed voordat ze een keuze de
den. Doch veel van die geschenken zaten natuur
lijk in dozen verpakt, die hun inhoud zorgvuldig
geheim hielden. De verrassing kon dan ook mee
of tegenvallen. Dan gingen we de winkel door
naar het achtererf, waar een draaimolen stond op
gesteld, waar alle kinderen verzot op waren. Het
was nog maar zo n heel eenvoudig ding met paar
den en bankjes.
Latere draaimolens hadden allerhande dieren
waar je op kon gaan zitten zoals een haan of
een leeuw, maar die had je later pas op Jaar
beurzen of Pasar Gambirs in de tijd van onze
kinderen.
Na het bezoek aan deze winkel reden we door
naar Noordwijk, waar het grootste punt van sa
menkomst op bijzondere dagen, n.l. het restau
rant Versteegh stond, 't Was soms moeilijk om
met het rijtuig door de drukte heen te komen en
nog een tafeltje te vinden in de ruime voortuin.
Ieder kreeg een portie ijs en een glas limonade
en dan mochten we binnen iets lekkers uitzoeken,
chocolade of suikergoed, in allerlei vormen ge
goten.
Tegen negen uur reden we dan weer naar huis,
waar oma ons opwachtte met de mededeling, dat
Sinterklaas er geweest was en overal in huis
pakjes verstopt had. Maar eerst moesten we eten,
wat afgezien van de haast die we hadden om
gauw klaar te zijn, nog een hele opgaaf was, na
al het lekkers, dat we al gehad hadden. Dan be
gon het eigenlijke Sinterklaasfeest; het zoeken
naar pakjes. Dit gaf in het grote oude Indische
huis, met z'n ruime voor- binnen- en achtergale
rij altijd het grootste plezier, soms ook wel wat
angst, als in een halfdonkere kamer gezocht
moest worden, zoals de opdracht was. Pakjes van
een ander moest je laten liggen. Vele cadeautjes,
grote en kleine werden op die manier gevonden,
totdat ieder het hare had.
Deze gezellige manier om pakjes te geven heb
ik later ook in mijn eigen gezin doorgevoerd. Ik
zelf had dan een lijst van wat voor ieder kind
verstopt was en als ze dan hoe langer hoe min
der konden vinden, kwam de een na de ander
met de vraag: „Mam, heb ik al alles? En het
gebeurde bijna ieder jaar, dat er minstens één
pakje zo goed verstopt was, dat we het geen
van allen meer vinden konden en de djongos t
de volgende dag bij het schoonmaken van het
huis op de een of andere gekke plaats vond
liggen.
Aan deze Sinterklaasavonden in onze ruime In
dische huizen bewaar ik de gezelligste herinne-
ringen. H.u/.
OM EEN LEKKERE SCHOTEL VAN
JONGE DUIVEN TE MAKEN
Neem 6 duiven, goed schoongemaakt, wrijf ze
goed met zout, vul ze met 3 sneedjes brood die in
melk geweekt zijn, gemengd met een eetlepel kren-
ten. 1 theelepel fijne kaneel en de dooiers van 2
eieren; braad de duiven dan met een eetlepel boter
tot ze half gaar zijn; zet op het vuur een grote
eetlepel vol frambozengelei met 1 bierglas rijnwijn,
doe daarna de duiven in een grove schotel, giet de
saus erover heen en laat ze dan in een taartenpan
bakken met onder en boven vuur (bedoeld wordt
de pembakaran of oven).
NOUGATS
Neem 1 pond witte suiker, goed droog, laat die
zonder water smelten, doe die met een pond ge
droogde, gesneden amandelen tezamen in een zui
vere pan goed roerende, en giet ze uit op een mar
meren blad, rol het schielijk uit. Nog week zijnde
kan men hieruit allerlei vormen snijden en combi
neren met gebak en slagroom.
Het marmeren blad moet eerst met slaolie worden
ingevet, zo ook de vormen die men als vorm voor
de nougats gebruikt. Voorzichtig uit de vorm
nemen voordat de nougat hard geworden is.
Zie ook deel I in het nummer van 15 nou.
(wordt vervolgd)
ANNE THÊRÈSE.
In deze rubriek hopen wij kleine contactjes tussen
Indische mensen tot stand te brengen. En omdat
Tong-Tong voor zulke kleine seintjes wat sombong
klinkt, noemen we de rubriek maar „Ting-Ting*
Klein en lekker en altijd welkom, toch? f2,50 per
plaatsing van 3 regels, elke regel meer één pop
meer.
1 luw. Contact Bureau Licht geeft de „Lichtbode
uit. Voor ƒ1.in postzegels ontvangt u een exem
plaar. Deg. en billijk adres v. ser. mensen. Brieven
onder no. 1212 v. d. blad.
Volledig pension aangeboden. Goede maaltijden,
rijsttafels, verder verwarming, televisie, bad en
telefoon (36143). Slechts ƒ27,50 per week. Pret
tige sfeer. „Pension Hommeles", Nic. Wltsenstr.
4a, Amsterdam.
TE KOOP GEVRAAGD: Goed onderhouden
POSTZEGEL VERZAMELING v. Nederl. en o.g.
Brieven m. omschrijving en prijs gaarne onder No.
1219.
Verjongende gezichtsbehandeling voor Gerep. Da
mes 6.50 Schoonheidsinstituut „COSMETIQUE
Heerengracht 424 le„ tel. 31789, Amsterdam.
Voor de feestdagen: Thuis gekapt door gedipl.
dameskapper (repatr.). Ook kinderen. Modern
werk. Billijk tarief. tel. 552914 (voor 10 uur
v.m. of 5.30-6.30 n.m.).
AGENTEN gezocht voor de wereldberoemde Ke
tjap „BANGO
Brieven aan Fa. „OTCAMIN", Nieuwenhuizenstr.
16, Amsterdam W. Tel. 132595.
A. MADJID, arts en P. E. MADJID, arts, ver
huisd naar Stephensonstraat 17 tel. 320611, Den
Haag.
Staatsloterij van 9-2 uur beh. zaterdags.
Van Boetselaerlaan 138. Tel. 541047. NU BESTEL
LEN voor 4 januari a.s.
De echte AKAR-BAHAR armbanden zijn nog
steeds verkrijgbaar bij H. POLMAN, Van OSTA-
DELAAN 4, BAARN.
Oproep aan allen, die mij kennen uit Batoe, Ma-
lang, Kamp Solo, Semarang als zij geïnteresseerd
zijn in mijn Ind. Schild.st. e.a. ontwerpen. YVON
NE NOORDAM-WILLEMSE, le v. Swindenstr.
34-111. Amsterdam.
TJAP DJAGO
DJAMLI PRAWAN (Gadis). Wordt en blijft
slank! Per pakje 1,EXTRA Sariawan 1,25.
Kruidenhandel VAN KEMPEN, v. Alphenstr. 98,
Den Haag, Tel. 663308, Giro 459155.
GEVRAAGD in klein pension, rusthuis, een ver
pleeghulp of gepensioneerd verpleegster voor ver
zorging bejaarden, eventueel lichte huish. bezig
heden.
Pension DE NOORD, Bovenweg 56, Bennekom,
Tel. 2331.
GEVR. niet te jonge vr. kracht voor licht ad
ministratief werk op klein, rustig kantoor. Goed
typen vereist, steno gewenst. Br. onder nr. 1229.
Ter overname gevr. ROTAN MEUBILAIR
made in Indonesië aanbiedingen: bij Ch. Reiger,
Copernicusstraat 46-11, Den Haag.
