Indisch Aandeel in Nederlands Verzet
2
Hannie Gelder f Mevr. N. Noordhoek Hegt-Claus Freddie Biekart f
DE FAMILIE BIEKART
DE FAMILIE NOORDHOEK HEGT
DODENHERDENKING
J. C. F. Biekart jr. (Freddie) geboren te Solo op
4 oktober 1916 omgekomen in het concentratie^
kamp Neuengamme, bij Hamburg op 1 novem
ber 1944.
Met enige schroom begaf ik mij naar het huis van
mevrouw Biekart om enkele bijzonderheden op te
schrijven over haar zoon Freddie, die tijdens de
laatste wereldoorlog deelnam aan het verzet en om
kwam in het concentratiekamp Neuengamme.
Ik begreep, dat zij, moeder zijnde, hier misschien
niet graag over zou willen spreken. Het eerste,
wat ze me dan ook vroeg was: ,,Toe, schrijf er
niet te veel over. Ik ben niet gewend zo voor het
voetlicht te treden."
Ik meen aan deze wens gehoor te moeten geven.
Tot mijn verrassing hoorde ik, dat niet alleen Fred
die, maar ook beide andere kinderen, Cora, de
dochter en Rudi, de jongste zoon, vurige verzets
strijders waren.
Eerst wist de moeder hier niet van, maar je zou
geen moeder zijn, als je niet al heel gauw zou mer
ken, dat je kinderen iets in het schild voeren en op
een gegeven moment werd dan ook gevraagd: ,,Wat
voeren jullie toch uit". Het gewone antwoord
volgde. ,,Och, niets bijzonders".
Maar uiteindelijk moest er thuis toch wel wat ver
teld worden, want het was een komen en gaan van
jongelui. Cora was koerierster van de verzets
groep van Leo Voogd, die later werd verraden en
gefusilleerd. Het meisje moest toen onderduiken en
bij een van de razzia's toen de S.D. haar kwam
zoeken, vonden ze Freddie, die ook het nodige
had gedaan voor het verzet, maar niet bepaald
tot deze groep behoorde.
Nóg spreekt een grenzeloze minachting uit de stem
van mevrouw Biekart als ze vertelt, dat de „Ne
derlander" die hierbij aanwezig was aanhoudend z n
revolver op Freddie gericht hield, hem dreigende
dood te zullen schieten. Ziek als ze op dat moment
was, ging de moeder voor hem staan en zei gering
schattend: „Sinds wanneer is het jullie gewoonte
de kinderen voor de ogen van de moeder neer te
schieten. Maar ga gerust je gang en schiet mij daar
na ook maar dood. Ik ben niet bang. Wij zijn in
Gods hand." Totaal overbluft deden de „heren"
verder niets meer, namen alleen de jonge man mee
naar de gevangenis in Scheveningen.
„Deze datum 14 juli 1944 zal ik nooit ver
geten". Het was even stil in de kamer. Ik voelde
ine ellendig, want ik wist op dat moment, dat ik
raakte aan dingen, die me als vreemde niet aan
gingen
Na deze eerste fatale huiszoeking volgden er nog
vier, want ook Rudi werd gezocht. De laatste vond
plaats in maart 1945. Rudi was op dat moment
thuis, maar had zich verstopt op een klein bal
konnetje aan de voorkant van het huis, erg onop
vallend, omdat het meer als gevelversiering dienst
doet, dan als balkon. Omdat het avond was, waren
de gordijnen aan de binnenkant dichtgetrokken en
gelukkig kwam het niet op in het brein van de
zoekenden, dat achter die gordijnen deuren waren
en geen ramen.
Kunt u zich voorstellen hoe de moeder zich een
etage lager gevoeld moet hebben? Met de dood in
het hart en een onbewogen gezicht moest ze doen
of het haar allemaal niet raakte. Hoe intens dank
baar en opgelucht was ze, toen de S.D. onver
richter zake moest afdruipen met een laatste: „We
vinden hem wel als afscheid.
Dat is gelukkig niet gebeurd.
Pas na de oorlog werd bekend, dat Freddie was
omgekomen en eerst jaren later kreeg de moeder in
grauw papier gewikkeld ze liet het me zien
het horloge, de vulpen en het vulpotlood van haar
oudste jongen terug.
Ik wil, behalve aan de verzetstrijders, op deze
plaats mijn eerbiedige hulde brengen aan alle moe
ders, die zoons en dochters niet zagen terugkeren.
IDA
Nu de befaamde Mei-dagen weer zyn aange
broken en in heel Nederland de verzetstrijd
herdacht wordt, komt een Indisch „oud zeer"
om de hoek kijken. Men meent namelijk dat
het herdenken van het verzet in Nederland
een Nederlandse zaak is, waar wij buiten
staan. Wij hebben dan onze eigen verzets
strijd gehad in Indië en dat heeft niets te
maken met het verzet in Nederland. Vele
Nederlanders denken hier ook zo over.
Niets is echter minder waar. In het verzet
in Nederland hebben opmerkelijk veel In
dische Nederlanders een rol van betekenis
gespeeld. Wij vestigden reeds de aandacht
op het uiterst belangrijk aandeel dat Gene
raal Koot had in deze strijd.
Reeds enige tijd zijn wij aan het speuren
omtrent het aandeel dat Indische Neder
landers hebben gehad in het verzet hier te
lande. Dit is niet zo eenvoudig gebleken,
doch wij zijn thans in het gelukkige bezit
gekomen van materiaal, dat ons in staat
stelt dit op grondige wijze te doen.
Hier volgen enkele willekeurig gekozen
voorbeelden uit talloos vele van Indische
opofferingsgezindheid en moed.
Wij zullen echter op 30 juni a.s. bij de her
denking van het van Heutsz Regiment hier
op uitgebreid terugkomen.
Waar dus plechtigheden plaats hebben ter
herdenking van de gevallenen in het Ne
derlands verzet, kunnen Indische Nederlan
ders vanzelfsprekend aanwezig zijn om ook
hun hulde te brengen. Nergens anders blijkt
duidelijker dan hier dat de plaats van de
repatriant in de Nederlandse maatschappij
een historische plaats is, waarop Nederland
trots mag zijn.
DE REDACTIE
Op 24 augustus 1943 werd mevrouw N. Noord-
hoek HegtClaus gevangen genomen en naar het
Oranje Hotel gebracht waar zij in een volkomen
donkere cel werd geplaatst in de hoop, dat zij zou
doorslaan en leden van de groep, waarvan haar
neef Hannie Gelder leider was, zou verraden en
waartoe zij zelf ook behoorde.
Dit bleek ijdele hoop, ondanks de twaalf dagen
die zij in de stikdonkere cel doorbracht, want zij
beschikte over de geestkracht om niets los te laten.
Wel werd zij niet mishandeld, maar toch verdient
deze moedige vrouw een eresaluut voor haar stand
vastigheid!
Toen de twaalf dagen om waren werd zij op trans
port gesteld naar Vught, waar zij tot 12 april 1944
verbleef. Haar zoons, schoondochters en kleinkin
deren kunnen trots zijn op deze beginselvaste vrouw
die eenmaal iets begonnen bleef volhouden, on
danks de onnoemelijke ellende welke zij moest
doormaken, die haar gezondheid knakte. Immer
bleef zij bereid het hoogste offer te brengen, in
dien dit van haar gevraagd zou worden.
Haar beide zoons waren toen ter tijde Officier
van Gezondheid bij het KNIL. Helaas overleed een
van hen direct na beëindiging van de oorlog, op 36-
jarige leeftijd. Ook zij brachten hun offer aan de
Nederlandse zaak.
De standvastigheid en het offer dat mevr. Noord-
hoek Hegt bracht bleek echter tevergeefs, want op
15 januari 1944 werd de groep Hannie Gelder
overvallen, en nadat Hannie een Duitser had neer
geschoten, sloeg hij de hand aan zich zelf. Hij was
toen nog geen 22 jaar en was verloofd.
Aanvankelijk werd hij begraven met zes anderen,
maar zijn verloofde zag kans de stoffelijke resten
dusdanig te merken, dat men deze na de bevrijding
kon terugvinden en een herbegrafenis geven, welke
geheel door de vrienden uit zijn groep werd be
kostigd, die er levend vanaf waren gekomen.
Hij rust thans op Nieuw Eik en Duinen.
Zijn uitzonderlijke verdiensten voor het verzet, wer
den door Koningin Wilhelmina geëerd door de
posthume begiftiging met het Gouden Verzets-
kruis, dat op het Paleis de Dam aan zijn ouders
werd overhandigd. In een radiorede werd door Hare
Majesteit ook nog zijn naam genoemd met eerbied
en dank voor het vele dat hij had gedaan voor de
Nederlandse zaak. Laten wij ons aansluiten bij wat
Hare Majesteit van hem getuigde en een eerbiedig
eresaluut brengen aan zijn nagedachtenis namens
alle Indische Nederlanders. Ook aan Mevr. Noord-
hoek Hegt de dank brengen, die door haar voor
beeld ongetwijfeld ook hem de moed zal hebben
gegeven tot het brengen van het hoogste offer. Hij
ruste in vrede en moge zijn offer als Indische Ne
derlander niet te vergeefs zijn geweest.
H
4 mei is de dag hier in Holland, dat de gevallenen
van de oorlog worden herdacht. Overal staan er
wel monumenten, waar een krans gelegd kan wor
den en gevoelvolle woorden gesproken worden om
hen die vielen, te herdenken.
Nu is 14 januari te Enschede een monument ont
huld door mevr. Spoor-Dijkema, echtgenote van
wijlen generaal Spoor, de voormalige legercomman
dant in Nederlandsch Oost-Indië. Dit monument
is het Indië-monument en staat in het Blijdenstein-
park te Enschede. De gelden zijn door de burgerij
van deze stad bij elkaar gebracht. Aanvankelijk
lag het in de bedoeling een eenvoudig gedenkte
ken op te richten voor de gevallen Enschedese
militairen, later besloot men ook de slachtoffers
van de Japanse tijd te gedenken.
De voorzitter van het werkcomité was de heer
Goderd van Heek, voor wie niets te veel was, het
geheel tot een goed einde te brengen.
Het beeld een schepping van de kunstenaar
Hans Petri uit Dordrecht drukt geen moed
en vastberadenheid uit. doch eerder grote droefe
nis en tragedie.
We werden een beetje te laat op deze onthulling
attent gemaakt, maar we zijn de burgers van En
schede heel dankbaar dat hier nu ook een tastbaar
bewijs staat voor hen die voor ons hun leven lieten.
Bent U in de buurt van Enschede, breng dit mo
nument dan eens een bezoek.
