Loemoemba
Een bittere stem
IN MEMORIAM
HOE LANG NOG?
r. r.
ledereen met hersens
WÉÉT, dat TONG TONG
op 30 JUNI, 1 en 2 JULI
een PASAR MALAM houdt
in de HAAGSE DIERENTUIN
F.E.P.O.W. LONDON
6
1 juni 1918 overleed te Magelang Pastoor Ver
braak. Wie uit Indië kent hem niet: Afkomstig uit
een welgesteld gezin en met een rijke Hollandse
toekomst in het vooruitzicht, verkoos deze won
derlijke emigrant'' een leven als apostolisch mis
sionaris in Indië en leefde in vaak gebrekkige
omstandigheden en groot tevensgevaar tussen de
fuseliers in Atjeh. Wij zullen in Tong Tong nog
eens uitvoerig op deze soldatenpastoor terugkomen,
die generaal Van Heutz noemde: „De nobelste
figuur die ik tijdens mijn leven in Indië ontmoet
heb." Dat wij in onze vaak kleine twisten de Gro
ten van Nederland nooit mogen vergeten!
DE REDEN WAAROM IK MIJN
ABONNEMENT NIET VERLENG
Uit: Nederlandsch-Indië onder Japanse bezetting
311. Uit de herinneringen van een Indo-Euro-
pccsche te Batavia.
In september 1944 werden de eerste jongens opge
pakt en in verschillende politiesecties ondergebracht.
Het was een vreselijk iets voor mij langs Para-
oatan of Pasar Baroe te rijden en de jongens
achter de tralies te weten. Mijn 2 zonen hadden het
geluk niet opgepakt te worden.
Na enkele dagen vroeg een vriendin mij de jon
gens te overreden alsnog pro te zeggen. Zij hadden
haar wijs gemaakt, dat de jongens, waaronder
haar zoon, dan weer vrijgelaten zouden worden.
Gisterenavond kreeg ik opeens een oud tijdschrift
in handen en zag daarin een foto van Loemoemba,
U weet die foto nog wel: waar hij met de handen
gebonden op een truck zit, b.ij de haren achterover
getrokken, geslagen, getrapt en later doodgesla
gen. Ik weet ook nog wel wat velen dachten, toen
wij die foto zagen: „Soekoerü Dat is je verdiende
loon!" en zo voort.
Het besef dat deze man nu dood is, uitgewist, ver
geten, heeft me toch wel getroffen. Wat zijn fouten
ook waren, hoe groot zijn ondeugden, hoe ver
keerd zijn standpunt, het was toch maar een kerel
die zijn leven op het spel durfde te zetten voor een
ideaal.
..Tjalie, hoeveel abonnees heb je verloren door de
brief van Braasem
Leuke vraag. Komt telkens terug als men denkt
dat ik op m'n kop gehad heb. Ongeveer zo'n vraag
als wanneer je een fles naar je hoofd gekregen
hebt: Bloedt het erg?" De hele groei van Tong
Tong door hebben we zulke vragen gehad. Toch
zijn we gegroeid. Ook al bloed ik erg, ik schijn
gemakkelijk bloedtransfusies te krijgen! Toch denk
ik wel eens: ,,Als de nood wérkelijk groot is (deze
kleine schermutselingetjes zijn geen nood)hoe
(veinig vrienden zal ik dan over houden?"
Ën de mensen die zeggen: „Met jou houdt alles
op!" M.a.w.: het eind van Tong Tong is in zicht,
want Tjalie gaat zeker dood! Erg leuk zoiets te ho
ren. Wel mijn waarden, als na mij geen enkele
Nederlander uit Indië dit werk kan voortzetten,
het is de moeite waard geweest, deze Tong Tong
,,a lonely and last cry of a dying man in the
night". Ook al hoort niemand mij, ik hoop noch
tans dat men u later wél zal horen. Uw stem zal
immers de echo zijn van de mijne.
Nou, zei ik, dat ze het niet doen zullen, vooral
nu er zoveel vriendjes van reeds opgepakt zijn.
Ze zijn met hun huiswerk bezig en je mag het hun
zelf wel vragen. Zooals ik dacht bereikte zij inder
daad niets. Ook een buurman kwam ons opzoeken
om ons tot andere gedachten te brengen. Wat heeft
u er aan zulke jongens te laten verkommerenIk
was werkelijk erg verdrietig, maar toch voelde ik
dat de jongens niet anders konden, en toen ze
enkele dagen later weggehaald werden bij het
krieken van de dag, ieder door 2 agenten en ik
ze zag vertrekken, bad ik klein: „Vader, Gij weet
dat ze niet anders konden. Sta hun bij in de moei
lijke tijd die ze zeker tegemoet gaan."
Een half uur later was ik gekleed en daar de
berichten waren dat de jongens naar een bepaalde
sectie waren gebracht, ging ik naar het opgegeven
adres. De straten voor de opgegeven sectie zagen
in het vroege morgenuur reeds zwart van men-
schen, in hoofdzaak vrouwen en meisjes die hun
emoties niet meer meester waren. Ik kreeg een dof
gevoel over me en vroeg me alleen af: hoe groot
dit offer zal zijn dat deze kinderen moeten brengen
uit liefde voor onze Koningin
De menschen die de kampen in moesten hebben ze
dergelijke vragen niet gesteld, maar deze jonge
jongens werden voor deze keus gesteld. God sta
hen bij. Ik zag in betja's nog meer jongens aan
voeren. dat bleken zieke jongens te zijn. Een heel
armoedig gekleed en oud Indo vadertje hielp een
jongen uit een betja stappen en een matras voor
het hek dragen. Zijn tranen stroomden over zijn
wangen en het was hem heel goed aan te zien.
dat de laatste jaren zorg, armoede en groote honger
zijn deel geweest waren. Bravo vadertje, dacht ik,
met al je ellende heb jij ook je hart gevolgd en
fier en openlijk de moeilijke kant gekozen.
Even later werden de jongens op vrachtauto's weg
gevoerd.
Enige jaren later, toen het voor hen in Indonesia
niet langer uit te houden was en ze naar Nederland
wilden, dat vanouds vele vluchtelingen had opge
nomen, moesten ze zwart op wit kunnen bewijzen
dat hun over-grootvader. net als in Hitiers tijd.
Ariër was. Waren de papieren niet in orde, dan,
ja, sprak de minister met een door tranen om
floerste stem. Ik kan je niet helpen. En ging weer
Zijn leven veil hebben voor een ideaal. Letterlijk.
Tot de dood toe. Hoe weinigen van ons hebben
dat eigenlijk. Hoe velen van ons hebben goede,
edelmoedige, hoogstaande, vér-dragende ideeën...
en hoe gauw geven we ze op, zijn we bereid water
in onze wijn te doen, „menen we verstandig te doen
als...", trekken ons verbitterd terug, enz. enz.
Als we historische werken lezen worden we telkens
weer getroffen door het grote aantal „martelaren
voor een goede zaak. En beseffen we dat we onze
huidige welvaart en geluk te danken hebben aan
eenvoudige mensen die heel lang geleden hun plich'.
deden tot ze er bij neervielen.
Ik haal er expres Loemoemba bij. Niet de naam van
een „algemeen erkende held". Om te laten zien
hoe vaak ook een „vijand", een „verachteling" bra
nie doorzet tot het uiterste. Hoeveel Atjeh-officie-
ren van het oude KNIL bewaren ook de mooiste
herinneringen van plichtsbesef, opofferingsgezind
heid en „trou tot in den doet" juist aan Atjehers,
aan Atjehse vrouwen en Atjehse kinderen.
Wij sluiten ons zo gauw op in een verguld kooitje
van gezapig zelf gelijk. En ergens ergens wéten
wij dat wij tekort schieten. En dat wij zo wij
zelf niet geboren zijn met gaven om door te zetten
tot het bittere uiterste ook de moed niet kunnen
opbrengen om de weinigen onder ons die het wél
kunnen aan te moedigen en te helpen.
Mijn waarden, de weg naar elk succes, naar elke
triomf, eist offers. Eist de inzet van geluk en leven.
„Vraag wat je wilt", zegt een oud Spaans spreek
woord, „MAAR BETAAL!!" Wie denkt dat hij
alles winnen kan zónder betalen, komt bedrogen uit.
T. R.
door met het uitschrijven van visa's voor Italianen
en Spanjaarden.
En Tong-Tongmaar centen bedelen om, ja.
waarom eigenlijk. Laat ik maar eindigen, anders
zou ik nog onnette woorden gaan gebruiken en daar
is Holland te netjes voor. Nog steeds leeft de geest
van het I.E.V.: kankeren en bal na.
Hoogachtend:
S. W. H. ZANDSTRA
1. Het is jammer dat wij meestal wél horen hoe
het niet moet, maar nooit hoe het wél moet. Of
een doodgewoon: „ik wil niet meer". Opschieten
zit er zelden hij.
2. Laat ons het „bedelen" noemen, is elke actie
voor een goed doel in Nederland geen bedel-
actie? En als dat zo is, zijn bedelaars geen
Geuzen geworden?
tb
De F.E.P.O.W .in London zendt bericht dat
de 10e bijeenkomst van vele duizenden ex-
krijgsgevangenen uit de kampen Japan 1
2: Malacca; Siam; Singapore; Sumatra; Ja
va; Macassar; Borneo etc. etc., zal plaats
hebben op 7 October in de Festival Hall
London.
Men stelt 20 plaatsen beschikbaar voor Ne
derlanders uit v.g. kampen die gaarne hun
oude Engelse kameraden weer eens willen
ontmoeten.
Zij zullen door hun oude kampgenoten met
warmte worden ontvangen. De show in de
mooie en gezellige Festival Hall is groots
opgezet en doet niet onder voor een echte
show. De beste artiesten werken hieraan
mede.
Voorwaarden van deelneming; Reis- en ver
blijfkosten voor eigen rekening. De toegang
tot en de plaatsen in de Festival Hall zijn
gratis. Desgewenst worden hotels of pen
sions voor U besproken, bij tijdige opgave.
Aanvragen voor een toegangskaart kunnen
worden gericht aan:
P. L. M. Schilling
Elsbergstraat 4
Voorburg ZH, telefoon: 72S825,
