DE HAVEN
Wees eens branie
en ondernemend!
Een klein gedeelte van de ruime hal, waar
de afdeling rubberdozen" is ondergebracht
8
In dc vorige TONG TONG (30 november) plaat
ste de firma Vredestein een grote personeelsad
vertentie (op pag. 13). Hoewel het voor ons na
tuurlijk bijzonder prettig is, dat ons blad als ad
vertentiemedium een belangrijke plaats inneemt,
vroegen wij ons toch af: .Waarom juist in TONG
TONG?"
Het antwoord kan simpel zijn: omdat Vredestein
ook Indische arbeidskrachten in dienst wil ne
men. Alles goed en wel, maar is niet iedere In
dischman ook op een krant geabonneerd en heeft
dus een advertentie in een dagblad niet veel meer
effect, omdat dan ook de niet-Indischen komen
solliciteren? Of wil Vredestein misschien juist
en alléén Indische arbeidskrachten en zo ja, waar
om? En wat voor soort werk wordt er dan ge
daan? Al deze vragen waren voor ons aanleiding
genoeg om met de personeelsafdeling in contact
te treden. Wij hebben dus als het ware maar
alvast voor U gesolliciteerd", en de afdeling be
keken waar LI zult komen te werken.
Behalve de fabriek in Loosduinen heeft Vrede
stein nog vier filialen, in Enschede, Doetin-
chem, Maastricht en Goor. En nog steeds vindt
er uitbreiding plaats. De afdeling, die wij bezochten
en die een onderdeel is van de fabriek in Loos
duinen, moet zelfs meer dan verdubbelen in capa
citeit.
Nu denkt U bij een fabriek waarschijnlijk onmid
dellijk aan ratelende machines, een oorverdovend
lawaai, lopende-band-werk: steeds maar weer het
zelfde, schroefje aandraaien, werk waarbij de ar
beider zelf half automaat wordt en nauwelijks tijd
heeft om zich heen te kijken. Werk waarbij het
hoofdzakelijk gaat om tempo-tempo-tempo. Na
tuurlijk bestaat dat soort werk ook, maar van
dat alles is op de afdeling waar het hier om gaat
geen sprake. Deze werd in '53 opgericht, toen
Vredestein van regeringszijde opdracht kreeg tot
het vervaardigen van rubberdozen", een geheel
nieuw product dat met de hand gemaakt moet
worden. Het bleek al spoedig, dat de Indische
arbeiders, die toevallig op deze nieuw-opgezette
afdeling terecht kwamen een bijzondere geschikt
heid bezaten voor dit speciale werk. Men begon
t.en bewust te selecteren en plaatste zoveel mo
gelijk Indische mensen aan dit werk, dat een zeke
re verantwoording vereiste, naast handvaardig
heid en grote nauwkeurigheid. Het zou ons te ver
voeren wanneer wij precies moesten beschrijven
wat het werk op deze afdeling inhoudt. In het
kort komt het hierop neer, dat grote gipsen mal
len van rubber lagen moeten worden voorzien,
dit moet zeer nauwkeurig en moet met veel geduld
worden uitgevoerd. Bij het eerste werkstuk wordt
er samengewerkt met iemand van de afdeling, die
reeds volleerd is, bij het tweede werkt de nieuw-
nangenomen kracht onder toezicht gelijk op met
de ander en meestal is het zo, dat hij het derde
helemaal alleen kan voltooien. Het eindproduct
wordt terdege getest en op iedere arbeider rust
dus de verantwoordelijkheid zijn werkstuk 100
in orde af te leveren. Het is niet voor niets dat
TONG TONG het fabriekswerk ineens zo onder
Uw aandacht brengt. Tijdens zijn reis door Ame
rika was het Tjalie opgevallen, dat vele Indische
Nederlanders in de Nieuwe Wereld arbeid ver
richtten, die totaal verschilde van hetgeen zij hun
hele leven hadden gedaan. Is de Indischman im
mers over het algemeen niet meer administratief
werkzaam geweest? In vele van deze gevallen bleek
het werken in de fabriek veel prettiger dan op
kantoor en ontdekte men bij zichzelf nieuwe moge
lijkheden. En niet alleen in Amerika doet men
deze ervaring op. Ook hier bij Vredestein spraken
wij op de afdeling „rubberdozen" met enkele men
sen, die zich nu ineens veel meer senang voelen.
Kijk, dat jongelui niet tegen dit werk opzien en
zich op deze afdeling thuisvoelen is niet zo ver
wonderlijk, maar wij hoorden het oordeel van
drie, die al boven de 50 zijn. Van Roo, Smit en
Suverkrop hebben alle drie een pensioentje, kun
nen alle drie dus gojang kaki of ergens op een
rustig kantoortje een administratief baantje aan
nemen voor halve dagen. Toch prefereren zij dit.
Zij geven alle drie toe: „In het begin was het
zwaar en viel het tegen 9 uur te moeten staan
van 7.30 tot 17 uur met een half uur pauze), maar
het wende gauwer dan wij dachten. Er is geen
zwaar tilwerk bij, alleen handarbeid. En het duur
de niet lang of we voelden ons beter dan ooit.
Het lichamelijk bezig zijn op onze leeftijd maakt
dat wij ons actief nuttig en jonger voelen. Dit zou
op een kantoor nooit het geval zijn geweest.
Naast het werk is natuurlijk de sfeer op een af
deling bijzonder belangrijk. Moet daarover nog ge
schreven als U weet dat de helft van de werkers
uit Indië komt? Zoals reeds gezegd: Vredestein
gaat sterk uitbreiden en heeft in het nieuwe jaar
plaats voor meer dan 60 arbeidskrachten.
Daarom: hebt U een pensioen, tjoekoep, maar
niet overdadig? Bent U wel tevreden, maar ver
veelt U zich eigenlijk zon hele dag niets doen?
Heeft U een kantoorbaantje, rustig, misschien
wel té rustig en zou U best eens willen verande
ren? Of heeft U geen werk en zoekt U juist een
baan?
Allemaal goed! Dan is dit stuk voor U geschreven.
Neem onmiddellijk contact op met Vredestein) de
bijzonderheden vindt U in de uitgebreide adver
tentie op pag. 15) waar de personeelsafdeling U
graag te woord zal staan. Voor jong en „oud" (van
20 tot 50, hoewel de laatste leeftijdsgrens in som
mige gevallen wel wordt overschreden gelden de
zelfde sociale voorzieningen: tot 55 opname in
het pensioenfonds, gratificatieregeling, ziektever
zekering, zaterdags vrij, 14 dagen vacantie en na
8 weken proeftijd gratis bedrijfskleding.)
TONG TONG wil niet dat U iets tegen Uw zin
in gaat doen, maar zie de mogelijkheid van ,,fa-
brieks"-werk ook onder ogen, blijf niet vastge
roest zitten in Uw huidige leven, dat U misschien
maar half voldoening schenkt en bedenk dat vele
anderen, die het gewaagd hebben er veel gelukkiger
door geworden zijn. E. vD.
Noot: diploma's zijn niet nodig. Het vervaardi
gen van „rubberdozen" is iets geheel nieuws. U
leert het „al doende".
Wat heeft een haven niet een bijzondere aantrek
kingskracht voor een kind! Ik herinner me nog
goed de avotuurlijke uren, die mijn vriendinne
tjes en ik doorgebracht hebben in de Prauwen
haven van Menado, extra aantrekkelijk, omdat alle
moeders hun dochters streng verboden hadden, er
te spelen, met het oog op verdrinkingsgevaar waar
schijnlijk, hoewel we allemaal konden zwemmen
als waterratten. We hebben zelfs een dag gespij
beld van school, om eens heerlijk lang en uitgebreid
aan de haven te spelen. Er was altijd van alles
te zien en te beleven. De laadprauwen, die net
zo ver van elkaar aflagen, dat je een redelijke
kans liep, om in het water te vallen, als je
van de ene prauw op de andere sprong. De prach
tige bootjes, die de verbinding onderhielden tus
sen de kapal poetih en het vaste land, en die
de wonderlijkste namen droegen. Zo heette er een
raadselachtig „De Mokkataart", de overeenkomst
tussen dit heerlijk gebak en een vlerkpwauw is me
nooit helemaal duidelijk geworden. Een ander
verkondigde „Hod si medonz wat een vrije spel
ling bleek te zijn van „God zij met ons".
Vaak dreven er hele partijen balken in het water,
en het was heerlijk opwindend, om hierop te ba
lanceren. Natuurlijk werd je hoe langer hoe bru
taler en wilder, en natuurlijk gleed ik op een keer
tussen twee balken het water in, en ging hele
maal kopje onder. Toen heb ik de hele middag
op de havenmuur in de wind gestaan om droog
te worden, wat uiteindelijk ook resultaat had. Ik
kwam kurkdroog thuis, maar ik stonk zó erbar
melijk, dat mijn moeder direct rook, wat er ge
beurd was, en ik mijn havenbad met een week
straf moest betalen!
En dan dc officiële ontvangst van Sinterklaas!
Dan stond dc hele kinderbevolking feestelijk aan
gekleed aan de haven (dan mochten we wel!) en
zong eindeloos van „Zie ginds komt de stoomboot",
net zo lang, tot hij van ons gezang dan toch ook
eindelijk kwam, versierd met vlaggen en lampions,
waarna dc plechtige optocht naar de soos begon,
met Sint in een auto voorop en strooiende en
dreigende Zwarte Pieten er achter, koemplit met
zak en sapoe lidih! En daarna de joelende en zin
gende en toch ook wel een beetje angstige kin
derschaar!
Ja, de haven is een prachtig oord, waar ik al
leen maar prettige en avontuurlijke herinneringen
aan heb, aan alle opwindende en verboden uur
tjes, alle echte en gefantaseerde avonturen, en bo
venal aan de sfeer die er hing van: „Hier begint
het grootste avontuur van alles", als je écht in een
vlerkprauw mocht stappen, met een hele mooie
naam natuurlijk, naast je vader en moeder, met
de nodige barang, en de grote reis begon met de
kapal poetih, helemaal naar Makassar. De ril
lingen van geluk liepen je dan over je rug, en
als er geen vlerken aan de prauw hadden gezeten,
was hij door je gedans en gehos onderweg omge
slagen! De grote kapal, die voor je oprees uit zee,
het méér dan verrukkelijk moment, wanneer je
op het platform van de neergelaten trap moest
springen, tot je teleurstelling ging het altijd goed,
en nóóit zag je er eens iemand lekker afdonderen!
Ja. ook al deze heerlijkheden begonnen uiteinde
lijk toch in de haven! De haven was de grens
tussen je dagelijkse gewone leven, en het ongelo
felijke grote avontuur. Is het dan een wonder, dat
wij zo graag op die grens speelden? Ondanks het
verbod van onze bezorgde moeders?
ELS
