Vrouwelijke impressies op een
KNIL-Koempoelan
Goed militair
Generaal Berenschot
Laat ik beginnen met te zeggen, dat de koem-
poelan geslaagd was en toen ik Houtrust ver
liet, terwijl de rijsttafel werd opgediend, was
de stemming prima.
Ondergetekende liep met weemoed in het hart
en in diep gepeins verzonken naar huis.
Misschien zijn er onder de oudere KNIL-offi-
cieren meer, die op de „day after the night
before" in een dergelijke stemming verkeerden.
Vast en zeker, die stille grijze figuur, die al
om 3.00 uur op een bank zat en de komenden
observeerde. Hij bleef niet, op een gegeven
moment schoof hij zijn alpino op zijn bruine
kop met witte haren, glimlachte weemoedig en
liep opeens bruusk weg.
Ik trok thuisgekomen mijn schrijftafellade met
„herinneringen" open en vond dat vergeelde
stukje pagina, afgescheurd van een bladzij uit
een AID de Preangerbode, waarop nog net te
zien was de datum: Woensdag 15 October
1941!!!
In die tijd was Pearl Harbour nog niet geval
len, maar ik was al medewerkster van het AID
en volgde in die dagen in het Militair Hospitaal
mijn opleiding tot helpster eerste klas van het
voormalige Ned. Indische Rode Kruis. Ik ver
onderstel, dat ik die pagina bewaarde, omdat
ik verslagjes schreef over die opleiding.
Maar op dit afgescheurde blaadje stond: een
lijstje van alle legercommandanten van 21 april
1815 tot en met 13 oktober 1941de dag
waarop Berenschot stierf.
Midden op dat lijstje staat de familienaam
van mijn moeder, want: één van mijn over
grootvaders broers was van 6 oktober 1858 tot
13 augustus 1862, dus honderd jaar geleden,
legercommandant van het KNIL. Een andere
Twee KNIL-ers, Indo's, 's nachts bijna 12 uur
nog in Bandoeng. Moeten 12 uur in hun tangsi
te Tjimahi terug zijn. Zijn op de fiets, komen
dus ver over twaalven in Tjimahi.
A.: „Jij hoelangs de wacht of niet? Ik
over de kawat maar naar binnen."
B.: „Ik langs de wacht maar, ah! Straks schild-
wacht-nja ziet wij over de kawat, als hij schiet,
wij hoe dan?"
B. langs de wacht, dus via de hoofdpoort,
naar binnen. Prompt natuurlijk een bon van de
wachtcommandant.
A. klimt over het prikkeldraad, wordt echter
gezien door de dienstdoende wachtpost.
Ook A. krijgt een bon.
De volgende ochtend beiden op compies-rap-
port.
B. wordt het eerst binnengeroepen.
Cie.cdt.: „Jij was vannacht te laat binnen?
Hoe ben je eigenlijk binnengekomen?"
B.: „Via hoofdpoort, kapitein."
Cie.cdt.: „Stommeling, jij wist toch dat je te
laat was, en toch langs de wacht. 14 dagen
streng arrest! Ingerukt mars!"
A. naar binnen.
Cie.cdt.: „Jij ook te laat binnen vannacht? Hoe
ben je het kampement binnengegaan?"
A.: „Over de kawat, kapitein."
Cie.cdt.: „Jij weet in elk geval, hoe je uit moei
lijke situaties te redden. Maar kijk voortaan
beter uit dat je de schildwacht ook ontloopt,
voor het geval je tegenover de vijand staat. In
elk geval toon je goede militaire eigenschap
pen. Ingerukt mars!"
A. af en gaat naar B. toe, die nog steeds buiten
staat te wachten.
A. tegen B.: „Jij, si, tjoba jij ook over de
kawat! Ik weet toch moet hoe!"
Ch. COOKE
broer was generaal Cav, van het KNIL. In
Frederiksoord-Friesland staat een land- en
tuinbouwschool door hem daar gesticht, opdat
jongeren de cultures in het oude gepacificeerde
Indië konden stimuleren.
Grootvader sneuvelde Anno 1876 in Atjeh;
zijn lijk moet er nog ergens liggen.
Grootvaders beide zoons werden KNIL-officier;
grootvaders jongste dochter, mijn moeder, huw
de een KNIL-officier, de eerste secretaris van
de Ned.-Ind. Officiers Vereniging.
Grootvaders kleinzoons gingen naar de Cadet-
tenschoool, de oudste zit NOG in Bandoeng -
verbindingen verbroken! De jongste hield,
niettegenstaande de welbekende woorden
uitgesproken voor de NIROM d.d. 8 maart
1942 van generaal Ter Poorten: „Het KNIL
heeft als EENHEID opgehouden te bestaan",
tot in augustus 1942 op Timor stand tegen de
Jap
Grootvaders achterkleinzoonwerd pas offi
cier, toen het KNIL werkelijk helemaal had
opgehouden te bestaan.
Maar.... hij is nu 1ste Lt Lu en zijn opperste
chef is de oud-KNIL-er lt-generaal F. van der
Veen, die.... nadat hij na de capitulatie op
8 maart 1942 eerst was ondergedoken op
Tjioemboeloeit bij kolonel Posthumus, op een
vrijdag naar Batavia ging, op de passar Ikan
vermomd vis verkocht om zo aan een prauw te
kunnen komen, waarin hij met Van der Staar
en de KNIL-sergeant Stokhuizen de zee opvoer,
om uiteindelijk op het eilandje Rodrigues bij
Madagascar door admiraal Brouwer herkend te
worden en zich bij de rest van het vrije KNIL
te kunnen voegen om verder te strijden.
Grootvaders achterkleinzoon kon geen KNIL-
officier meer worden, maar zijn opperste chef,
commandant van het Eerste Legerkorps, Neder
lands bijdrage aan de NORTHERN ARMY
GROUP van de NATO, is: een KNIL-er
De koempoelan viel op een zomerse dag en de
dames zagen er in haar smaakvolle japonnetjes
eigenlijk net zo uit als in de soos, vroeger.
Maar de heren, de officierenallemaal in
Toch wel van de grote oefeningen gehoord in
de omgeving Grissee en Madoera?
Berucht om het droge terrein en panas.
Verschrikkelijk! Altijd moesten er ongelukken
en doden vallen. Nog niet gesproken van de
vele zieken, meestal zonnesteek en buikpest.
Ingedeeld bij de Cie Wielrijders van de kapt.
Hoed, ontmoette ik met mijn afdeling bij een
terugtocht LamonganGrissee op de grote
weg, de Generaal.
Ik medde mij bij hem en dreunde mijn opdracht
netjes op, misschien wel schuimbekkend, want
de Generaal schudde aan mijn veldfles om te
zien of ik nog water had. Kurkdroog.
„Mooi", zei de Generaal en wees op zijn kaart
een kampong aan. „Daar staan de door de
vijandelijke Cav. ingepikte keuken- en filter
wagens. Eerst eten en drinken, veldflessen vul
len en dan verder de opdracht vervullen."
Hij wist, dat wij in geen 36 uur de keuken
hadden gezien.
De Generaal was ook een groot" mens.
Kepala's van O.A.B. onder-officiersvereniging
„Ons Aller Belang") op audiëntie bij de leger
commandant.
Het doel van het bezoek was: „Tambah gadji".
Na een beetje lang wachten gekregen
Een adjudant b.v. ging met een paar tientjes
op zijn salaris omhoog, maar net genoeg om het
vastgestelde bedrag van 350,te overschrij
den. Dus voor de in Indië aangenomen krach
ten bestond toen de gelegenheid om met buiten
lands verlof te gaan.
Dit besluit kwam tijdens zijn ambtsperiode af.
PENG SPANGENBERG
burger. Velen met het lintje van de bintang op
het revers.
Natuurlijk, het moet heerlijk zijn eens mens en
geen rang te zijn. Maar ik was daarop niet
bedacht geweest, had me eigenlijk nooit zó ge
realiseerd, dat het KNIL-uniform passé is en
dat het nooit meer terug zal komen, dat het
geschiedenis is geworden
Misschien is het vrouwelijk sentimenteel, mis
schien waren er wel meer, die daardoor eerst
wat onwennig waren?
Wantin de soos, op feesten, kwam een
officier nooit in burger. Dan werd er eerst ge-
(lees verder pag. 19)
Overzicht tijdenr de maaltijd. Belangstellenden kunnen de foto (formaat 18 x 24 cm) nabestellen
bij de Haagsche Courant. Prijs f 3.75. Foto: Haagsche Courant.
7
