toiij fomf
VAN HIER EN GUNDER
IN DIT NUMMER:
POEKOEL POEKOEL?... POEKOEL
TEROES
Vaste rubrieken OP PAG.
Van Hier en Gunder2
Eresaluut: G. E. C. van Daalen 4
Myana voor de vrouw 12 en 13
Krembangan7
Geografische plaatsnamen14
Indonesische kunst 15
I.K.K16
Redactioneel
1924-1963 3
Pasar Malam6
Lustrumfuif en nog wat9
LUSTRUMFUIF 5
Jacht10
Reünies
Atjehparty20
Sport
Op bezoek bij Nivo20
Legenden
De geest van Tainaloehoe21
Reacties van abonnees
Goeroe Bartjes bij de Kannibaal'n 19
Abonnees vertellen
Tjisomangbrug8
Dromen in lijn 338
Het offer der vissers11
De poh Djenggi 16
De gehavende majesteit17
Si Bètok17
Vergeten speelgoed?18
S.S.-verhaal18
ONAFHANKELDK INDISCH TIJDSCHRIFT
7de JAARGANG No. 21
PRINS MAURITSLAAN 36 DEN HAAG TELE-
FOON 070/542.542 en 55.07.49 GIRO 6685
TELEGRAMADRES: TONGTONG DENHAAG.
Verschijnt de 15de en de 30ste van Iedere maand.
Prijs per nummer: f 0.50.
Abonnementsprijzen Nederland: kwartaal f 2.50,
Halfjaar f 5.Jaar f 10.
Abonnementen Buitenland (per Jaar en per lucht
post): Australië f 43.Nieuw Zeeland, Zuid Afrika,
Brazilië f 33.Nieuw Guinea, Canada f 27.
Suriname, Antillen f 21.West-Europese landen
f 15.-.
Abonnementen Buitenland (per jaar en per zeepost):
voor alle landen f 15.
Agente voor Canada- Mevr. E. Ie Sueur-Zimmar,
1 Rlchview Side Road, RR 1. Islington, Ontario,
Canada.
THE AMERICAN TONG-TONG Zelfstandige editie
voor de V.S.
P.O. Box 137 Whittier California U.S.A.
Tel. 699-6837
Month 1.—, Half Year 5.—, Year 10.—.
Uitgave TONG-TONG N.V. Onder redactie van
TJALIE ROBINSON.
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARINGEN
IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE INTE
RESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR DE
TROPENGORDEL.
„...de sociale kant van het Tong-Tong-werk
ligt mij méér dan jouw (sorry!) ge-,,poekoel-
teroes". Het is misschien de enige vertaling
voor „Zet door"maar dat poekoelen roept bij
mij altijd gedachten op aan de zweep erover bij
koelies uit de slechte koloniale tijd.
Kun je niet een andere uitdrukking in het
Maleis vinden voor „doorzetten" Mies R.
Kleine vergissing, maar typisch voorbeeld van
automatisch „naar zich toe denken" (zonder
kwade bijgedachte): „poekoel teroes" is geen
vertaling van „zet door", maar „zet door" een
ontoereikende vertaling van „poekoel teroes".
Het heeft in deze zegswijze niets te maken
met slaan in de betekenis van iets of iemand
slaan (kwelt ergens een koloniaal geweten?).
Kijk eens voor de grap in een Maleis woorden
boek naar het grote aantal Maleise woorden
(in aparte begrippen) voor dat ene Hollandse
woordje „slaan!" Ik schat dat je er wel twintig
vindt.
Het begrip „poekoel teroes" houdt in: „koppig
keer op keer opnieuw inzetten tot het einddoel
bereikt is". In het kaartspel: een serie uitspe
len tot en met de laatste en winnende „slag".
Het psychologisch karakter is Aziatisch: licht,
een kleine vedergewicht bokser, een guerilla-
brigade. Doorzetten (doordrukken) is Noord-
Europees: zwaar, een worstelaar, een grote
legermacht.
Doorzetten bepaalt de positie van de sterke.
„Poekoel teroes" de positie van de zwakke,
die nochtans in een lange en volhardende
serie attaques tóch wint. „Poekoel teroes" is
niet het gebruik maken van overmacht of over
wicht, maar het vechten tegen overmacht. In
zijn mooiere vorm is „poekoel teroes": „Rawé-
rawé rantas; malang-malang poetoeng", het
devies van Indonesische republikeinen. „Poe
koel teroes" was het devies van de kleine
marechaussee-brigades. Denk aan de woorden
van het marechaussee-lied: „Saben hari masoek
paja Nanti mati djadi kaja". Saben hari...
tot de dood of de overwinning toe. Ook de leus
van de kleine planters op de verste onderne
mingen. Slechte vertalers hebben van „poekoel
teroes" koelie-afranselaars gemaakt! Tsk-tsk!
Mijn geliefde vertaling voor „poekoel teroes"
is Coen's: „Despereert nimmer". Een handje
vol Hollanders in een ver werelddeel tegen een
overmacht van Aziaten, Spanjaarden, Portuge
zen, Engelsen plus een stomme Heren XVII...
...ende siet wat een goede couragie vermocht!
Jij verstaat onder „sociaal werk" de zwakkeren
helpen. Dat is goed. Maar „poekoel teroes"
heeft naar mijn gevoel grotere sociale waarde:
het bouwt onzekere mensen op tot zelfverze
kerde doorzetters. T. R.
UNDERDOG
Alle getheoretiseer over Kleine en Grote
Boengs ten spijt, ze bestaan. En de Kleine
Boengs zijn altijd de „underdogs"
R. J. C. v. d. Wielen
Underdog is alleen hij die zich zo voelt. Maar
wie terugbijt „like hell", wordt upperdog.
Wie dat niet kan, verlieze. Dat wil het lot.
Maar noem Kleine Boengs geen underdogs.
Mijn vader was een Kleine Boeng. Hij kwam
als fuselier naar Indië dromend van een grote
toekomst. Werden geen soldaten generaal?
G.G. Mossel kwam als matroos naar Indië.
Was hij Grote of Kleine Boeng? Fuselier zijn
aan het eind van de vorige eeuw was underdog
zijn. Ik herinner me nog heel goed (al was ik
pas zeven jaar toen) dat mijn vader op een
dag thuiskwam en zei: „Nu kan ik eindelijk
weer mens zijn tussen de mensen!" Hij was
burger geworden en kon eindelijk in alle res
taurants en sociëteiten en op alle rangen van
de bioscoop komen. Pa „modderde" erg in zijn
leven. Hij werd geen generaal, werd „niks".
Maar hij was NOOIT een jankende underdog.
Hij heeft het soms erg te verduren gehad. Er
zijn monsterlijke wrede „upperdogs" onder
Grote én Kleine Boengs. Pa vermeed ze later,
omdat hij de zonkanten van zijn leven niet
bederven wou. Als jongeman kon ik soms
furieus zijn over Pa's rustige bereidheid om
„veld te ruimen" voor „rotlui". Ik lustte
letterlijk iedereen rauw (en kreeg er meestal
schandalig van langs - so what!). Maar toch
leerde ik in die tijd veel van Pa's vrienden
kennen. Heel eenvoudige Indo's van Kema-
joran, Mèstèr, Depok. Maar met een waardig
heid en zelfrespect zoals ik ze in mijn „hogere"
kringen maar zelden vond. Kleine Boeng?
Underdog? Klopt niet. Wie verliezer is in
het leven, hij geve zijn Kleine Boeng-schap er
de schuld niet van; hij noeme zich geen „un
derdog". Wat wij allemaal kunnen, is een
moedige verliezer zijn. Op mijn woord: het
brengt meer geluk dan „easy winner" te zijn.
T. R.
TJALIE MILJONAIR
„Tjalie, ik kreeg een serieuze brief van iemand
uit Amerika, die me vertelde dat jij persoonlijk
hem gezegd hebt, dat je miljonair bent..."
Emy G.
Vee! mensen weten niet wat miljonair zijn is.
In Tong-Tong gaat meer dan een ton om.
„Dus" zegt men: „Tjalie is tonnair". Ik doe
zijdelings mee in plannen waar miljoenen
zitten. Die zitten er in en hou je hart vast voor
de smak die komen kan, maar ik heb geen
tjèlèngan met briefjes van duizendMet Tong-
Tong zijn inderdaad mogelijkheden aanwezig
voor miljoenen. Ik probeer maar op m'n eigen
houtje er wat van te maken voor Tong-Tong
(want in de ogen van anderen ben ik tóch
alleen maar een idioot of een geldwolf). Als
het mislukt is Tjalie sendiri de pineut, als ik
bof, boft U mee (and that is my happiness).
Liever niet'meer praten over miljoenen...
Sommige mensen menen ook dat ik een „schat
rijk schrijver" ben. Al die ellendige nergens
op gefundeerde meningenMet deze brief geef
ik U permissie om bij de Uitgeverij Leopod
(directeur Kees Kingmans een fijne vent)
te vragen hoeveel ik met Tjies en Tjoek ver
diend heb. Als U daarvan zou moeten leven
zou U morgen met de hoed in de hand om
onderstand vragen. Wij moeten allemaal pro
beren meer te weten van de maatschappij waar
in wij leven. Niet niksdoen en denken sadja.
Dan blijven wij arm en achterlijk. En dan voor
al niet te gauw zeggen wat wij denken. Wij
veroorzaken bij de onontwikkelde foute ideeën
en bij de pienteren staan we aangeschreven als
stom.
Tread softly, stranger, tread softly... and carry
a big stick. T. R.
BIJ DE VOORPLAAT:
Van groot avontuur tot de regelmaat van een klok!
Van de langzame eenmotorjge Fokker F VII tot het
razend snelle 4-motorige straalvliegtuig D.C.8!
Van dag- tot continu-vluchten! Van geen tot 100
passagiers, met stewardessen, pursers en een veel
koppige bemanning!
Welk een hemelsbreed verschil en dat alles binnen
een 40 jaar vliegverbinding met Java, terwijl de
afstand van ruim 13.500 Km thans wordt afgelegd
in iets meer dan 18 uur!
Laat ons met gerechtvaardigde trots dit werk van
de K.L.M. beschouwen, die bovendien een snelle
postverbinding tot stand bracht, en van ganzer harte
hopen, dat de good-will die de Maatschappij ge
niet zowel in Nederland als Indonesië, zal uit
groeien tot een wederzijdse stevige en langdurige
vriendschap tussen beide landen, gebaseerd op
begrip voor beiderzijds positie, verlangens, en
historische banden J. C. H.
Foto's Persdienst K.L.M.
2
