Ontmoeting in Sao Paolo
Dr. Hilgers, voorzitter van de Indische Club
Arubaging met de Antilliaanse schermploeg
naar de Pan Amerikaanse Spelen in Sao Paolo.
Natuurlijk heeft hij daar zijn partijtjes „getrok
ken", maar actief als altijd heeft hij ook ge
probeerd contact te krijgen met Indo's daar.
Het is hem gelukt. Om een verslag hoef je
hem niet te vragen, dat komt gegarandeerd!
Met aardige kiekjes. Leest U maar het inte
ressante relaas van zijn ontmoeting met Paatje
en Maatje van Harrevelt. Het spreekt voor
zichzelf. R(
Er is niets prettiger dan in een volslagen
vreemd land plotseling bekende gezichten te
zien en vertrouwde stemmen te horen. Hoewel
ik Paatje en Maatje van Harrevelt niet eerder
had gekend was hun verschijning als het ont
moeten van oude vrienden. Zo zag ik ze daar
zitten in de rumoerige wachtkamer bij de
ingang van „Vila Olimpica", het verblijf van
de deelnemers aan de IVe Pan-Amerikaanse
Spelen, na de Olympische Spelen de grootste
der wereld, in Sao Paolo, Brazilië.
Sao Paolo is een enorme, drukke en uitge
strekte stad met bijna vier miljoen inwoners.
Maatje en Paatje van Harrevelt hadden er heel
wat voor over gehad om de „Vila Olimpica'
te bereiken; van hun huis in de Rua Saldanha
Marinho 286 in de voorstad Bairo: Campo
Belo (of Congonhas) duurt de tocht met
autobus en taxi bijna anderhalf uur! Dat is
ongeveer de tijd, geloof ik die men in Neder
land nodig zou hebben om van Rotterdam
naar Amsterdam te reizen.
De oproep in Tong-Tong en mijn brief naar
het adres van een Tong-Tong lezer, (had ik
bij de redactie opgevraagd) hadden succes ge
had. Hier waren ze dus gekomen om een
andere Indo en eveneens Tong-Tong lezer uit
Aruba te ontmoeten. Het contact was gauw
gelegd: Paatje vriendelijk en bedachtzaam en
Maatje bedrijvig, energiek en hartelijk.
Er zullen zeker zeer veel Tong-Tong lezers
zijn voor wie de naam A. M. W. van Harre
velt een bekende klank zal hebben. De heer
van Harrevelt is de oprichter geweest van de
I.E.S. Indische Emigratie Stichting, een stich
ting ontstaan in de jaren vlak na de bevrijding
en wier streven het was de emigratie naar
Brazilië van Indo's te bevorderen. In korte
tijd zo vertelde Paatje van Harrevelt steeg het
aantal leden tot 600 deelnemers.
De van Harrevelts hebben jaren lang in Zuid-
Sumatra gewoond; hij werkte bij de Staats
spoorwegen. Ruim acht jaar geleden met een
pensioentje van de Staatsspoorwegen achter
zich besloten zij de grote stap te ondernemen
en emigreerden naar Brazilië. Waarom had U
speciaal zo'n voorkeur voor Brazilië? vroeg ik.
Brazilië is een tropisch land en ten tweede is
door de enorme toevloed van emigranten van
allerlei ras en huidskleur en geloof een bizon
der geschikte mentaliteit ontstaan, waardoor de
Indo zich direct op zijn gemak voelt, was het
antwoord.
De eerste vier jaren woonden zij in Bahia, aan
de Noord-Oost kust van Brazilië. Het verblijf
daar beviel de Harrevelts niet en zij besloten
zich in Sao Paolo, ten zuiden van Rio de
Janeiro te vestigen. In deze grote metropolis
hadden zij meer geluk. Meneer van Harrevelt
werkt nu als afdelings-chef van de technische
tekenafdeling bij een Deens-Amerikaanse con
structie bedrijf. Zijn schoonzoon de heer A.
Tessensohn, werkt eveneens bij deze firma,
terwijl diens vrouw als verpleegster in een
ziekenhuis werkt. Een andere dochter werkte
als stewardes en is thans getrouwd met een
Braziliaanse piloot.
Het echtpaar van Harrevelt is uitstekend ge
slaagd in Brazilië: zij waren in staat hun
eigen huis te kopen en zijn tevens in het bezit
van een groot stuk land buiten de stad op
250 km. afstand van Sao Paolo. De gestadige
werklust en aanhoudende werkzaamheid van
Paatje om op zijn 55ste jaar opnieuw een
betrekking te bekleden en de spaarzaamheid
van Maatje hebben dit mogelijk gemaakt.
Ze namen me mee naar hun huis en na een
lange taxirit kwamen we tenslotte aan in hun
aantrekkelijke en solide gebouwd huis in de
voorstad Bairo: Campo Bclo. In de voortuin
groeiden mooie, gele en rode dahlia's; de
herfst begon net op dit zuidelijk halfrond. We
Maatje van Harrevelt bezig met de heerlijke
bihoen klaar te maken. Het fornuis brandt
op gas uit stalen cilinders (rechtsonder op de
foto). Ze staan los op de vloer en worden
vervangen door nieuwe als ze leeg zijn.
betraden het huis: een grote woonkamer met
een groot raam dat op straat uitkeek, parket
vloer en in de hoek en televisietoestel;; daar
achter een trappenhuis en een ruime keuken
waar tevens werd gegeten. Op de boven ver
dieping een flinke slaapkamer aan de voorkant
en een aan de achterkant en daartussen een
badkamer met een heetwaterdouche, waarbij
het verwarmingselement in de douchekop was
ingebouwd.
Maatje van Harrevelt wist precies wat wij
nodig hadden na al dat omong ngobrol en die
lange autorit: een lekkere Indische maaltijd!
En dat had ze klaargemaakt, we hebben ge
smuld van haar heerlijke bihoen met verse
groenten (die platte, grote boontjies), verse
grote garnalen en kreeft. Verse sambal en
ketjap voor de liefhebbers en tenslotte een
gebakken eitje, mata sapi. erbij.
Hoe is de levensstandaard in Sao Paolo? De
Braziliaanse munteenheid de „Cruzeiro" fluc
tueerde in die tijd heel sterk; men sprak zelfs
van inflatie. Voor een Nederlandse gulden
kreeg men 130 Cruzeiro's, doch deze koers
wisselde van dag tot dag; op de zwarte geld
markt kreeg men soms eèn hogere koers uit
betaald. Een kilo rijst kostte in mei 1963, 180
Cruzeiro's, een dozijn eieren 240 Cruzeiro's,
een kilo koffie: 90 Cr.; een kilo boter: 600
Cr.; een kilo vlees, haas: 600 Cr.; een brood:
120 Cr.; een kilo suiker: 50 Cr.; kilo aard
appels: 100 Cr.; twaalf pisangs: 80 Cr.; twaalf
djeroeks: 100 Cr.; een kilo kip, schoon, 480
Cr.; een kilo snijbonen: 105 Cr. De huishuren
zijn enorm hoog, zoals blijkbaar overal elders
ter wereld: zij, liggen tussen de 35.000 en
88.000 Cr. per maand. Dit was een van de
hoofdredenen waarom zij besloten een eigen
huis te kopen.
Als volksvoedsel wordt er „feijoda" gegeten,
dat is een soort bruine bonen soep met spek
erin. Als drank erbij nuttigt men „casaja" een
gegiste suikerrietnat.
Met hun pensioen als vaste ondergrond was
de familie in staat de eerste levenskosten te
bestrijden, maar de energieke Paatje van
Harrevelt niet in staat om lang stil te zitten,
besloot op zijn leeftijd een job te gaan zoeken
en hij slaagde wonderwel.
Zij zijn nu in staat om hun huis af te betalen
en kochten tevens een stuk land, ruim zestig
hectare groot, gelegen buiten de stad. Hierop
werden ruim duizend djeroek bomen geplant
die net dit jaar hun eerste oogst gaven. Ik
heb die djeroeks van eigen teelt gegeten, ze
zijn vuistgroot, sappig en heerlijk zoet! Toen
ik ze aan mijn kinderen op Aruba liet zien
konden die hun ogen niet geloven, zó groot
hadden zij ze nog nooit gezien.
Wat zijn de toekomstplannen van Paatje en
Maatje? Binnen anderhalf of twee jaar is het
huis in de stad afbetaald. Dat laten ze dan
aan de kinderen en ze zijn van plan om op
hun landgoed buiten de stad te gaan wonen.
Er staat ergens reeds een stenen huis dat al
leen geschikt moet worden gemaakt voor per
manente bewoning. Daar willen ze dan hun
laatste jaren blijven.
Het bevalt Maatje van Harrevelt en haar
dochter uitstekend in Brazilië. Ze spreken
beiden goed Portugees en ze zouden niet meer
weg willen uit dit land. Paatje is niet ontevre
den over zijn achtjarig verblijf daar maar zou
toch op enkele punten verbetering willen zien.
En zo breekt dan het moment weer aan om
afscheid te nemen. Indo's in den vreemde
komen en gaan. Het is goed om met elkaar
contact te hebben na duizenden mijlen te heb
ben afgelegd; het is goed dat het blad Tong-
Tong bestaat en wij via dit waardevolle com
municatiemiddel elkaar de hand kunnen rei
ken. Moge TongTong nog lang bestaanMoge
Indo's waar ook ter wereld elkaar bezoeken,
de hand reiken en vriendschap sluiten.
Good luck aan Paatje en Maatje van Harre
velt Good luck aan alle Indo's in den
vreemde, waar ook ter wereld
Dr. J. H. Ch. HILGERS
De heer en mevrouw Van Harrevelt voor hun
eigen huis (twee onder één dak) in de voor
stad Bairo, Campo Belo van Sao Paolo
Brazilië)
11
