Ir
SINGER SELECTEERT
INDISCHE KRUIDEN
Bureau Schadeclaims Indonesië
sluitingsdatum indiening schadeclaims
GEOGRAFISCHE PLAATSNAMEN OP JAVA
„1MGET HATI" „AD PATRES'
Fa. Johs. Ouwejan Zn.
ROUWKAMERS en
ONTVANGKAMERS
AIRCONDITIONED
%te DJOKJA •/&CO
oorknoppen
in 22 karaats goud
REM0EK0J0ENG
TENIOE LAWAK
N.V. THE SINGER IMPORT
Enkele malen vinden we in plaatsnamen uitge
drukt het geloof, dat een geest om in de
concrete Javaanse gedachtengang te spreken:
de tjakalbakal désa, de geest die de stichting
der woongemeenschap bestierde en sedert haar
hoeder blijft door enig wonderteken de
goede plek aanwijst waar men moet bouwen.
Berichten over zodanig teken, duiken telkens
in de inheemse wereld op. Die zijn zeker lang
niet altijd alleen aan slecht waarnemen, beang
ste fantasie en zucht tot romantiek toe te schrij
ven, men kan alléén zeggen, dat de fantasie
het vreemde in de verschijning overdrijft
en dat de verschijning zelve wordt uitge
legd als een aanwijzing van een geest, dat
ja wat? Hier komen de helderzienden met hun
uitleggingen weer op de voorgrond. Maar er
komen inderdaad in de rijke tropische flora
en fauna spelingen der natuur voor: vertakte
klapperbomen, albino's onder donker behaarde
dieren e.d. Ook een éénling, op raadselachtige
wijze groeiende temidden van een geheel anders
geaard florabeeld, trekt aldus de opmerkzaam
heid. Plaatsnamen als Klapagada, (distr. Gom-
bong), Klapagowok (In Banjoewangi), Klapa-
noenggai (herhaaldelijk voorkomend), Klapa-
sawit (in Keboemen) danken hieraan hun
naam; „gada" is een pyramidevormige stapel
cocosnoten; „gowok" betekend uitgehold;
„noenggal" is alléénbestaand; „sawit", één
stam.
Klassieke voorbeelden van deze soort plaats
namen op Java zijn Madjapait en Matjanpoe-
tih. De laatste plaats was de hofstad van Mas
Tawang Aloen 1655-1697), die aan het
laatste Hindoese rijk op Java, Balambangan,
het laatste tijdperk van opbloei en rust schonk.
Nadat deze askese had bedreven in Pangab-
hektèn, aan de Z.O. helling van de Raoeng,
stichtte hij zijn kraton in de wildernis van
Soedyamara op de plaats, die de geesten hem
hadden aangewezen, door de verschijning al
daar van een witte tijger (matjan poetih). Van
deze kraton, gelegen in het thans opnieuw
bewoonde gebied van de désa Malar, ten N.
van Ragadjampi, zijn thans slechts luttele
sporen over*).
In 1291 waagt Djajakatong, onderkoning van
Kediri, met behulp van Wiraradja, Adipati
van Madoera, een overval van Singasari, de
residentie van zijn leenheer Kretanagara; deze
wordt gedood en de Djajakatong wordt opper
vorst op Oost-Java. Een schoonzoon van de
gedode Kretanagara, Raden Widjaja, vlucht
naar Madoera, verbindt zich met Wiraradja,
neemt de schijn aan zich bij de staat van
zaken neer te leggen; krijgt van Djajakatong
de wildernis van Terik, ten Z. van het begin
der Brantas delta; ontgint dit land met behulp
van Madoerezen en vindt daar een madjaboom
(Aegle marmelos), waarvan de vruchten bitter
(pait) zijn. Dit is hem een teken: daar moet
zijn kraton komen (1292). In 1294 reeds
neemt hij Djajakatong gevangen en wordt hij
de oppervorst op Oost-Java, door handig
manoeuvreren met een Chinees leger, dat
Oost-Java was binnnen gevallen om een straf
expeditie uit te voeren tegen de inmiddels
reeds gedode Kretanagara. Van 1294 tot 1309
was Widjaja onder de naam Kretaradjasa Dja-
jawardhana oppervorst op Oost-Java. Het rijk
van Madjapahit wist zich tot aan het eind
Begrafenis- en Crematie-Onderneming
Opgericht 1924
Kantoren: Fred. Hendriklaan 7
Den Haag, Tel. 070-556427 (3 lijnen)
der 15e eeuw te handhaven; toen bezweek het
onder de drang der tot macht geraakte Moham
medaanse rijken.
Hoezeer ook de historische factor overheerst bij
de naamgeving van plaatsen blijkt uit de
menigte plaatsnamen die klaarblijkelijk naar
het voorbeeld van Madjapait zijn gegeven. De
roem van dit rijk was ver verbreid. Vorstjes
van Bali, van Borneo en elders voeren een
fictieve stamboom op tot de laatste vorst van
Madjapait (Manjapajèt) in Atjeh. Een regent
schapshoofdplaats in Tjirebon combineert
,,Madjamet Lengka (Langka), d.i. Ceylon,
de zetel van Rawana, de Javaan zo vertrouwd
uit de Rama-verhalen en de daaruit getrokken
wajanglakons. In het regentschap Pemalang
(Pekalongan) ligt Madjalartgoe, welke naam
een synoniem is van Madjapait. Een aantal
plaatsen rondom het vroegere Madjapait heb
ben in eerste instantie of bij naamverandering
de zegendragende term Madja in haar naam
opgenomen. De hoofdplaats Madjakerta heette
vroeger Djapan; in 1838 heeft de Regering de
naam veranderd op verzoek van de bevolking.
Het regentschap Madjakerta heette oudtijds
Radjegwesi, d.i. ijzeren heining, naar het ge
bergte zonder passen, dat naar het Z. de grens
vormde met het regentschap (Ng)antang. Het
zelfde geschiedde met Wirasaba, nog dichter
bij de oude glorierijke hoofdstad gelegen; de
naam werd veranderd in Madja-agoeng (Groot
Madja). Andere plaatsnamen met „Madja" in
deze omgeving zijn: Madja-sari (sari bet. het
stuifmeel van een bloem, de bloem zelf, de
essence van iets, het voortreffelijke); ook
Kediri en in Temanggoeng komen dorpen van
deze naam voor. Madja-redja (redja, ardja,
rah ardja, rah ajoe bloei, blijvende wel
vaart) Madjawarna (warna, werna, wrena,
rena; uit de grondbetekenis kleur, gedaante,
ontwikkelde zich die van uiterlijk; verschei
denheid door veelsoortigheid; gedaante) Mad-
jalegi (legi zoet); Madjadadi (dadi
slagen, succes) Madjakasri (ka-esri), sieraad,
sierlijkheid). Madjadoewoer (doewoer
hoog) en Madjadjèdèr (djèdjèr een rij)
in deze zelfde streek wekken de indruk, dat
zij zonder historische bijgedachte naar de
madjaboom heten, evenals tal van andere
dorpen Madja of daarmee samengesteld over
heel Java.
In Cresik komt een Madjapoera voor (poera
residentie). Moeilijk is de gedachtengang
te begrijpen, die geleid heeft tot het geven der
namen Madjamati (in het regentschap Pana-
raga) en Madjalaja, zoals enige dorpen in de
preanger Regentschappen heten. Mati en laja
betekenen dood, verwoesting, ineenstorting;
laja ook: hemel. C. H.
Zie C. Lekkerkerker, Balambangan, De
Indische Gids, dec. 1923, p. 1040 vv. en Ency-
cl. N.I. 2e uitg. Aanv. en verb. i.v. Balam
bangan.
e
Vlamingstr. 5 - Den Haag-Tel. 11.66.77
BRILLANTE markiesringen
en
OFFICIËLE PUBLICATIE
BEKENDMAKING VAN HET MINISTERIE VAN BUITENLANDSE ZAKEN
De gelegenheid om bij het Bureau Schadeclaims Indonesië, Hooftskade 1 te 's-Graven-
hage (tel. 18 52 40), de schaden te doen registreren, veroorzaakt door de op 3 december
1957 en daarna door de Republiek Indonesië genomen maatregelen tegen Nederlandse
eigendommen en belangen, zal op 31 december 1963 gesloten worden.
Bij over deze aangelegenheid eventueel te openen besprekingen met de Republiek
Indonesië zal met na die datum ingediende claims geen rekening kunnen worden
gehouden.
Neem de veilige Indische ONTVETTINGSPILLEN
40 stuks f 1.30 -120 stuks f 3.40
(KOEMIS KOETJING)
Urine-afdrijvend.
In tabletten: 20 st. fl.25.
100 St. f4.95, 1000 st. f44.55.
In kruiden f 2.31
Verhoog uw galwerking door
Bloedzuiverend zacht laxerend.
In tabletten: 20 st. fl.25.
100 st. f4.95. 1000 st. f44.55
In kruiden f 2.65
Verkrijgbaar bij apotheek en drogisterij
Amersfoort
18
