Javaanse Pasardagen IV
Logica van oom
Si Djangkoeng komt bij oom op bezoek. Hij
heeft Tong-Tong no. 12 van december 1963
meegebracht.
„Oom! Naaa, dit is net iets voor U. Hierin
staat een artikel over Javaanse pasardagen.
Over Wagé, Kliwon, enz. en over hari baik
en hari boesoek. Tong-Tong vraagt advies
van een expert in die dingen. Ik denk direct
aan U, want U gaat altijd kijken kijken in
uw boekoe-pienter en U kèn goed soelap
met die cijfers. Tjoba, U schrijft hoe de boel
in elkaar zit."
„Waaah Njo, kèn niet. Mijn stijl niet zo goed.
Jij maar. Ik heb dat stukje al gelezen. Ik
ben ook lid van Tong-Tong. Wat denk je?
Djangan bikin maloe dong!"
„Sorry oom. Maéf maéf. Ik denk U heeft
nog geen abonnement..."
„Jij denk altijd verkeerd. Net als die luitjes
hier. Zij horen of zien iets en beloem apa-
apa, moeloetnja al klep-klep. Eerst onder
zoeken jang goed, dong! Wil je koffie?"
„Alstubelie... eh... GRAAG oom!"
„Ondertussen ik neem mijn boekoe-pien
ter... Nou, schrijf maar op. Wat die mevr. K.
vertelt is niet helemaal goed. Als zij zegt:
hari-baik, dan is die dag niet voor iedereen
goed. Wat voor de een goed is, kan soms
fataal zijn voor een ander en omgekeerd.
En als hari-baik, toch niet de heeele dag
goed voor die persoon. Tjoba, je gaat jagen
op een hari-baik. Apa jij schiet de hele dag
door-maar-door tjèlèng? Op een hari boe
soek je kèn ook tjèlèng schieten, alsmaar
je gaat in de goeie richting en je let op de
tijd.
Daarom je moet ook rekening houden met
je WETON, dat is je geboortedag pasa-
ran. B.v. je bent geboren op Djoemahat-
Wagé. Tussen haakjes: je mag nooit zeggen
VRIJDAG-Wagé; itoe tida pantes Njo. Nou
je bent geboren op Djoemahat-Wagé, dat is
6 4 10. Deze is je Weton.
Als al, je kijk op de kalender. B.v. je wil
jagen op Rebo-Paing, dat is 7 9 16.
Deze tel je op bij je Weton van zo even
dus 10 16 26. Deze je bagi door 5..."
(Delen door 5? Si Djangkoeng snap nul.
Affijn, laat maar. Straks als oom gaat soe
lap... hij blaas).
„Waarom delen door 5 oom?"
„Omdat ister alleen maar 5 Dewa's... 5
geesten."
(5 geesten? Oppassen! Zo direct gaat oom
soelap!)
„Je hebt toch wel gehoord van de PANTJA-
SOEDO; dat is de Kongsi van de 5 Dewa's.
Deze zitten in de 4 windstreken en 1 in de
lucht."
„Eén in de lucht?"
„Betoel. Kijk maar hier in mijn boekoe-
pienter. Hier in tabel A achter Dewa no 2
Djabrail Hidjo LANGIT."
Maar als hij doet praktijk, hij zit meestal niet
daar. Hij zit in alles wat hoog is: in hoge
bomen, op de bergen, op het dak, enz."
(Si Djangkoeng denkt: een Dewa op mijn
dak... tjilaka die!)
„Op die dag je mag dus niet in een boom
klimmen of naik goenoeng. Als je doet toch,
je heb kans uit de boom te vallen of je
krijgt ongeluk aan je poten. B.v. je trap op
een scherp stuk hout of je kesandoeng tot
je tenen ketjekloek.
Naaa, zo even hebben we 26. Deze gedeeld
door 5, restannja 1, boekan? Deze 1 je zoek
in de Pantja-Soedo tabel A. Achter 1 staat:
Ahmad Poetih Lor REDJEKI. Nou
die vent, jang geboren op Djoemahat-Wagé,
hij denk: als hij gaat jagen op Rebo-Paing,
hij krijg banjak-veel redjeki? Fout Njo. Want
zo even heb ik al gezegd: je krijg niet de
heeele dag redjeki. Alleen op bepaalde uren.
Voor die uren je kijk in tabel B. Zo even
restannja 1, dus je neem kolom 1. Van
hier je gaat naar tabel A, kolom 4. Dus zo:
6-7 uur Redjeki; 7-10 Halangan; 10-1
Ati-ati; 1-3 Slamet en 3-6 Gelap.
Als restannja 2, dan je neem kolom 2 en
je krijg: 3-6 uur Redjeki; 6-7 Halangan;
7-10 Ati-ati; 10-1 Slamet en 1-3
Gelap. Met de andere restanten je doet ook
zo.
Nu over de goeie richting. B.v. je hebt
Weton 10 en wil jagen op Kemis-Pon. Dan
je tel op: 10 Kemis-Pon 10 8 7
25. Deze je bagi weer door 5, restannja
nul. Omdat NUL komt niet voor in de
Pantjt-Soedo, je neem maar 5."
„Waarom neemt U 5 oom; waarom niet 2
of 3?"
„Waaah Njo, massa jij zo góblók! Hoeveel
is 2 x 5 en hoeveel 3x5? Kèn toch nooit
25? Maar 5 x 5 25!
Nou, je neem dus 5 en kijk in tabel A.
Achter 5 staat: Ngidjiraïl Hitam KOE-
LON GELAP. Dus jij met je Weton 10
moet op Kemis-Pon niet gaan jagen in het
Westen maar in het Oosten. Maar soms kèn
niet anders. B.v. je woont in Soerabaja. Je
kèn toch niet naar het Oosten, want dan je
ketjemploeng in zee. Maar geef niks. Ik
weet akal om die Dewa te verlakken..."
(Si Djangkoeng ogennja opeens groot en
mondnja open).
„Die Dewa Ngidjiraïl zit in het Westen, dat
betekent: voor elke opening, die uitkomt in
het Westen, hij zit te loeren. Gestel jouw
voordeur ngadep Koelon. Wanneer je op die
Ditmaal een ontmoeting tussen „Oom" en
X zijn neef Si Djangkoeng, aan wie het onder
f een lekkere koppie toebroek en wat ngo-
brol vergund was een blik te slaan in
X Oom's boekoe pienter.
IWie schrijft ons eens over een grappig of
merkwaardig voorval uit zijn leven, dat
nauw verband hield met een bepaalde
weekdag-pasardag-combinatie? Wie gelooft
erin en wie niet? Wanneer wij uw artikeltje
1500 woorden geschikt vinden voor
plaatsing ontvangt de inzender(ster) een
boekje uit onze reeks naar keuze. Op de
enveloppe schrijft U in de linkerbovenhoek:
paasprijsvraag pasardagen. Doe uw best!
ELLEN
dag gaat jagen en je gaat deruit uit je voor
deur, dan direct die Dewa Ngidjiraïl hij
tipoe jou, tot je krijg pech op jacht. Maar
als je slim bent, je gaat niet deruit uit je
voordeur, maar je kom deruit uit je achter
deur. Deze toch ngadep Wetan, snap je?"
(Naaa, nu zal Djangkoeng oom te grazen
nemen).
„Ha-a oom, ik begrijp een beetje. Maar als
ik deruit van de achterdeur, straks ik moet
toch naar het Westen. En dan die Dewa hij
blaas mij toch?"
„Tobat Njo, jij zo dom. Ik zeg toch al, die
Dewa zit in het Westen en mag alleen
loeren voor de deuren jang ngadep Koelon.
Als voor de deuren jang ngadep Wetan,
daar zit een andere Dewa. Er zijn toch 5
Dewa's."
(Wah, weer loepoet. Oom pienter main
soelap. Overal je wordt getjegat door gees
ten).
„Lo... waarom je trek zo'n gezicht, Njo?
Als je mij niet gelooft, je vraag maar aan
een deskundige. Maar awas... als die des
kundige hij zegt ook zo als ik... ik poeter je
nek... 3 keer. Djangan main steenkool met
oom!"
„Oeaah! Neen oom! U pienter betoel in die
dingen. Nog één vraag en dan al. Kunnen
die pasardagen ook in Holand gebruikt wor
den?"
„Volgens die ouwe luitjes op Java, mogen
die itoengans niet over zee gebracht wor
den. Dus van Java mag niet naar Sumatra
en omgekeerd. Apa lagi naar Holland Dan
verliezen zij hun kracht, kata-nja. Trouwens,
wat wil je hier doen met die pasardagen?
Jagen mag niet en als mag wel, je gaat naar
't bos, daar staat VERBODEN TOEGANG.
Hengelen mag ook niet, of je moet betalen!
Voor boeka kleine waroeng voor snoep,
ook verboden of je moet DIPLOMA hebben.
Maar voor boeka Tehuis voor Ouden van
Dagen hoef geen diploma. Hier wordt al
voor je gezorgd: van de Wieg tot aan het
Graf. Waarvoor dan die pasardagen?
Ik ben al oud en doe niet meer aan die
dingen. Maar zoals ik zo even gezegd heb:
eerst onderzoeken. En als klop... soekoer."
Thuisgekomen heeft Si Djangkoeng de tabel
len bestudeerd, maar hij snap nog niks.
Heeft oom hem wel alles uitgelegd? Hoe
b.v. met restant 1; in welke richting moet
je gaan op een bepaald uur? En wat bete
kenen die kleuren? Hij durft het oom niet te
vragen, want dan wordt hij uitgescholden
voor góblök!
Lezers van T.T. snappen wel, dat men voor
REDJEKI en SLAMET op een bepaald uur,
ook in een bepaalde richting moet gaan; zo
mogelijk met een zakdoek, das of een stuk
goed in de kleur van de betrokken Dewa.
Succes... en WASALAM ALAI KOEM. M
PANTJA SOEDO
Tabel A Tabel B
Dewa
Warna
Tempat-
nja
Arti-nja
1
2
3
4
5
1. Ahmad
Poetih
Lor
Redjeki
6-7
3-6
1-3
10-1
7-10
2. Djabrail
Hidjo
Langit
Halangan
7-10
6-7
3-6
1-3
10-1
3. Ibrahim
Merah
Wetan
Ati-ati
10-1
7-10
6-7
3-6
1-3
4. Joesoep
Koening
Kidoel
Slamet
1-3
10-1
7-10
6-7
3-6
5. Ngidjiraïl
Hitam
Koelon
Gelap
3-6
1-3
10-1
7-10
6-7
12
