Ten geleidevan de tentoonstelling van hedendaagseChinese schilderkunst
Dr. R. H. van Gulik
Kogge-ring voor Willem Brandt
n
De moderne Chinese schilderkunst zoals deze zich in de eerste helft van deze eeuw ont
wikkeld heeft, is in het westen nog slechts weinig bekend. Men is de laatste jaren nu wel zo
ver dat westerse kunsthistorici de meesterwerken van de Soeng (960-1279), Yuan (1280-
1368) en Ming (1368-1644) dynasties in hun algemene beschouwingen betrekken, terwijl ook
de zienswijze dat gedurende de Ch'ing dynastie (1644-1912) op het gebied van de schilder
kunst eigenlijk niets van belang werd voortgebracht een zienswijze die zeer verbreid
was onder westerse kunstkenners van de twintiger jaren nu wel algemeen als verouderd
wordt beschouwd.
steld werd min of meer piano te kunnen
spelen.
De tweede groep geeft een paar voorbeel
den van de traditionele stijl in vrije uitvoe
ring (Chin.: sjiè-yie), waar de genuanceerde
penseelstreek wordt gebruikt, en waar het
meer gaat om de essentie der dingen dan
om hun uiterlijke vorm. De kleuren vloeien
uit, vaak in schijnbaar toevallige variaties.
Het was in deze stijl dat vroeger de groot
ste meesterwerken werden geschapen.
Deze vrije stijl, die niet aan traditionele
vormgeving of voorgeschreven keuze van
onderwerp gebonden is, heeft vooral in de
twintiger jaren nieuwe wegen geopend.
Toen keerden vele Chinese schilders die in
het buitenland (vooral Japan en Frankrijk)
hadden gestudeerd naar het vaderland te
rug, en gingen experimenteren met aanpas
sing van westerse elementen aan Chinese
media. De leiders van deze groep, bekend
als Ling-nan-pai „Cantonnese School", wa
ren de gebroeders Kao Loen (literaire naam
Tsjièn-foe, (1881-1951) en Kao Tsjie-feng
(1889-1933). Deze school voerde o.a. het
gebruik van schaduw en weerspiegeling in,
hetgeen de oude Chinese traditie verbiedt.
Men zie het landschap „Lente" door Tsjen
Tze-yie op de tentoonstelling, waar de weer
spiegeling van een brug in het water wordt
uitgebeeld.
Het was de beroemde schilder Tsjie Po-sje
(Chi Pai-shih, 1863-1957) die, voortbouwend
op het werk van enige zeer originele Ming
kunstenaars, een geheel eigen stijl wist te
scheppen: een bijna abstracte weergave
vooral van vogels, bloemen en insecten die
onder zijn vaardig penseel een individuele,
bijna menselijke uitdrukking krijgen. Men
vergelijke bij voorbeeld de kwartels op
„Kwartels en Bloemen" van Tsjang Ta-
tsjwang in traditionele stijl, met diezelfde
vogels uitgebeeld door Tsjie Po-sje's leer
ling Lie Koe-sjan op het stuk „Pisangboom
en Kwartels; de laatsten hebben een bijna
guitige blik! Tsjie Po-sje schilderde zelden
landschappen, maar ook die hebben een
zeer eigen atmosfeer. In de catalogus is
aan de school van Tsjie Po-sje een aparte
groep gewijd.
De laatste groep, die wij „nieuw" noemden,
is de grootste. Uit deze werken ziet men
dat heden ten dage niet alleen de stijl, maar
ook de keuze van onderwerp onbeperkt is.
Dromerige landschappen als „Riviertrans
port" van Tsjièn Soeng-yen, die dezelfde
sfeer hebben als die der Soeng-meesters,
maar met een oorspronkelijke penseeltech-
niek; maar ook zulke eigentijdse onderwer
pen als „Voor de Vuurketel" van Ya Ming.
Deze moderne schilders worden ook ge
boeid door folklore en kunst van de ethni-
sche minderheden, zoals de bergstammen
Maar aan het werk van de Chinese schil
ders van thans wordt vrijwel geen aandacht
geschonken*). Dit is temeer te betreuren
daar in China juist de laatste jaren de beel
dende kunst zich zeer ontwikkelt en een
steeds groter plaats gaat innemen in het
openbare leven.
Het is mede om die reden dat het bestuur
van de Indische Kulturele Kring het aanbod
van de Chinese Ambassade alhier om een
collectie moderne Chinese schilderingen
aan de Kring voor tentoonstelling in bruik
leen te geven, gaarne heeft aangenomen.
Het bestuur heeft uit deze verzameling, die
reeds met veel succes in Frankrijk, Enge
land en België werd geëxposeerd, vieren
twintig stukken uitgekozen; de beschikbare
ruimte legde ons deze beperking op. Hope
lijk zal dit kleine aantal toch voldoende zijn
de bezoeker althans een indruk te geven
van het werk der hedendaagse Chinese
schilders.
De Chinese regering heeft haar keuze be
perkt tot werken geschilderd met gebruik
van de traditionele media; inkt en water
kleur, op het bekende Chinese absorberen
de papier. In China is olieverf tegenwoordig
ook bijzonder populair, en de houtsnede
maakt een periode van ongekende bloei
door. Maar in China worden olieverf schil
derijen en houtsneden als een aparte cate
gorie beschouwd, waaraan aparte tentoon
stellingen worden gewijd.
Iemand heeft eens gezegd dat elke uitleg
van een schilderstuk even nutteloos en hin
derlijk is als een slechte vertaling. In de
catalogus hebben we ons dan ook beperkt
tot een korte zakelijke toelichting omtrent
de schilders en de datum van hun werk.
Ten einde echter de bezoeker enigszins te
oriënteren op het gebied van stijl en tech
niek, hebben we de vierentwintig stukken in
enige groepen verdeeld.
De eerste groep, traditioneel-realistisch
(Chin.: koeng-pi) bevat een paar vogels-en-
bloemen stukken, geheel in traditionele stijl
geschilderd met een niet-gevarieerde pen
seelstreek; in deze stijl maakt men vrijwel
geen gebruik van de rijke nuances in dikte
en tint die de zogenaamde „calligrafische
stijl" beroemd maakten. In vroeger jaren
werd dit genre algemeen beoefend door
jonge dochters: in China moest elke jonge
dame van goeden huize in deze stijl kun
nen schilderen, evenals bij ons in de tijd
van onze ouders elk jong meisje veronder-
Voor zover mij bekend is het enige westerse
boek aan dit onderwerp gewijd, Michael Sullivan's
Chinese Art of the Twentieth Century, University
of California Press, Berkeley 1959. Sullivan was tot
voor kort directeur van het museum voor beeldende
kunst te Singapore, vandaar dat in zijn boek ook
het werk der Overzee Chinezen in Zuidoost Azië
tot zijn recht komt: hun inspiratie zoekend bij oost
en west en in de tradities van het land hunner
vestiging, hebben niet weinigen onder hun een
eigen, maar in wezen toch altijd zeer Chinese stijl
weten te scheppen.
Minden DPA De in Bussum woonachtige
dichter, essayist en criticus dr. Willem
Brandt is door de Duitse stad Minden
onderscheiden met de ere-ring 1964 van
„De Kogge", de vereniging van Duitse,
Nederlandse en Belgische letterkundigen.
De stad Minden en de internationale vrien
denkring van De Kogge eren door deze
onderscheiding het literaire werk van Wil
lem Brandt en diens streven naar vriend
schappelijke banden tussen de Nederlandse
en de Duitse auteurs. Willem Brandt is, als
vertegenwoordiger voor Nederland, vice-
voorzitter van De Kogge.
De ring zal hem op 10 oktober a.s., tijdens
de herfstvergadering van de vereniging, in
de grote zaal van het stadhuis in Minden
worden overhandigd.
Het bovenstaande bericht namen wij over uil
de Haagsche Courant.
De redactie van Tong-Tong wenst Willem
Brandt vati harte geluk met deze onderschei
ding.
RECTIFICATIE
In Tong-Tong no. 4 (30 augustus 1964)
schreven we onder de foto op pag. 10 abu
sievelijk dat dit Hotel de Boer te Medan
was. Dit moet zijn: het oude Medan Hotel
vóór de restauratie en verbouwing.
in zuid en zuidwest China, Mongolen enzo
voort in vroeger eeuwen meestal alleen
als „barbaarse rariteiten" afgebeeld. Het is
vooral de schilder Pang Sjuntsjin (geboren
1903) die zich de laatste jaren op deze
onderwerpen toelegt. Op de tentoonstelling
hangt een fraaie „Mongoolse Danseres",
van Yeh Tsjeng-yu, gedateerd 1959.
Ten slotte nog dit. Als men de datums der
stukken vergelijkt met de geboortedatums
der kunstenaars, dan valt het op dat er zich
onder hen ook enkele hoogbejaarde schil
ders bevinden. Dat ook deze open staan
voor het nieuwe, en even graag experimen
teren met nieuwe stijlen en nieuwe onder
werpen als de jonge kunstenaars, bewijst
eens te meer hoe jong en levenskrachtig
deze in China zo oude kunst heden ten
dage nog is.
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
g Wij vestigen de aandacht van onze 0
O lezers op de tentoonstelling van o
O O
g Hedendaagse Chinese schilderkunst, O
8 die in ons gebouw, Prins Mauritslaan o
36, Den Haag wordt gehouden van 0
19 september - 3 oktober 0
O o
O De opening van deze tentoonstelling O
O heeft plaats op zaterdag 19 septem-
0 ber te 15.00 uur door de Chargé 0
O d'affaires a.i. van de Chinese ambas- O
O sade. Het inleidend woord wordt 0
0 gesproken door Dr. R. H. van Guiik. 0
O De toegang is gratis en we verwach- o
O ten vele belangstellenden. 9
O o
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
11
