1001
avonturen
met de
soetil
Wie weet dit recept?
SSSSP LEKKER!!!
vervolg van pag. 10
rans. In het hete Indië is geen behoefte aan
hete soep voordat men begint te eten, wel
behoefte aan „nattigheid voor de afwisse
ling" naast de vele droge hapjes. En met
alle respect voor nationale trots, wie vóór
de rijsttafel snert met kluif serveert, ver
moordt de hele rijsttafel, ook ,,al kan hij
daarna nog van alles aan", want het is niet
het vele, maar het gevarieerde eten dat de
Indische tafel maakt.
Ook behoort het niet tot de etiquette van de
rijsttafel om zijn bord op te tasten met één
hoop rijst en daar bovenop of rondom een
aantal bijspijzen te arrangeren, om dan alles
successievelijk naar binnen te werken. Chi
nezen en Japanners geven elke eter apart
een kleine rijstkom, resp. van porcelein of
van hout. In Indonesië staat weliswaar de
bakoel of rijstkom op tafel, maar men be
dient zich daaruit bij kleine beetjes, dus b.v.
eerst rijst met sajoer asem, empal, telor-
setan en atjar, dan weer een kleine schep
rijst met rendang, gado-gado en rempejek,
enz. enz. Men kan dus ook „acht gangen"
hebben bij de Indische rijsttafel, maar ieder
maakt zijn eigen ideale combinatie. Vreten
gebeurt aan een rijsttafel nooit.
Wel tot de etiquette behoort het opnemen
in het bestek van vingerkommen (kristal,
glas, zilver, koper, email) en servetten, want
het Indonesische eten staat het eten met de
vingers toe. Door een speciale vingertech
niek maakt men er nooit „een zoodje van".
Het veroordelen van eten „met de handen"
is een Europees vooroordeel dat zijn effect
in Azië mist. In het koude Europa waren de
eerste en meeste spijzen „kookpot-gerech
ten", dus soorten brei die heet werden
opgediend. Daar kon men dus moeilijk met
zijn handen van eten. Wie het deed was
natuurlijk een knoeier. Maar Indonesisch
eten is droog en gevarieerd en geraffineerd
van samenstelling. Het wordt ook niet ge
geten met de handen, maar met de vingers.
Wie in Indonesië, Spanje en Portugal dames
met de vingers heeft zien eten, trekt dade
lijk zijn woorden in dat dit „ongegeneerd"
zou zijn. Wie daarentegen „fatsoendelijke
lepel-en-vork-eters" soms met hun mate
riaal heeft zien klungelen, weet ook wel dat
het er niets toe doet waarmee men eet,
maar hoe men eet. Wie Tjalie's Tante Koos
(die vreetzak) bij het eten zorgvuldiger
gadeslaat en alleen de vingers van het bord
naar de mond heeft zien gaan, weet dat
keurig eten een zeldzame kunst is! Er be
stond in Betawie overigens ook een leuke
zegswijze voor „met goede eetlust flink
toetasten", die zegt: „eten met de vlugge
vijf", een variant van De Vlugge Vier van
de SS tussen Batavia en Bandoeng. Een
zegswijze om wat langer over na te denken!
Men denke echter niet dat eetcultuur een
voorrecht is van de rijken en aanzienlijken.
Ook eenvoudige mensen kunnen weten wat
goed eten is en het eventueel met veel
minder variatie met een zekere graad
van beschaafdheid en kunst appreciëren
Twee voorbeelden hebben mij hierbij lang
voor ogen gestaan: de ontzaglijke eetpartij
van Pallieter (ook uitgebeeld in een schil
derij van Breughel), waarbij het eten bij
teilen en tobben vol naar binnen wordt
gekruid, het bier bij fusten gedronken onder
groot lawijt en gezang, en men af en toe
naar buiten moet om over te geven, en de
selamatan zoals wij die allemaal gekend
hebben, de feestmaaltijd (bij de opening
van een nieuwe besaran b.v.) waarbij de
eters in lange rijen „silo" aanzitten bij
„goenoengans" rijst, waarvan ieder noch
tans bescheiden porties neemt en op vro
lijke wijze maar rustig converseert zonder
een druppel sterke drank. Ja, er zijn ook
graden van beschaafdheid!
Wat ik zelfs na het lezen van Escoffier
toch blijf prefereren in de rijsttafel is dat
zo'n tafel nooit „super-luxe" wordt en van
de eerste tot de laatste gang uitsluitend
fijnste en duurste gastronomie brengt, maar
het „stomst primitieve" rustig serveert naast
het duurste en ingewikkeldste. „Doodge
wone sambal oelek", stukjes zoute vis, telor
asin en simpele lalapans. En wat doet na
een paar happen rijst met exquise ajam
koening zo'n simpele hap rijst met sambal
en een pietsje gereh het fantastisch! Bij
de rijsttafel staat het hele gamma van men
selijke deugden zo maar voor je op tafel!
Ik ben niet aleen als eter, maar vooral als
mens erg trots op mijn Indische rijsttafel!
T. R.
Heel vaak krijgen we het verzoek een of
ander recept te sturen. Over het algemeen
kunnen we deze recepten ook wel geven,
maar nu zitten we echt met de handen in
het haar. Een abonnee vraagt n.l.: Hoe
maak je ampijang of brondong (koekjes
vervaardigd uit gepofte rijst of djagoeng-
korrels).
Behalve een vage herinnering dat het erg
lekker was en het brondongmannetje zijn
waren met een zangerige roep aanprees
weten wij niet hoe deze heerlijkheid ge
maakt wordt. Ook na informatie bij anderen
kregen we slechts zulke onvolledige aan
wijzingen, dat we er niets aan hadden.
Wie van U helpt een mede-abonnee en
stuurt ons dit recept? IKS
VONAtlOt*
Op het All Nations Ball in Los Angeles waar vele nationale en ethnische groepen vertegenwoordigd
waren met groepen in historisch kostuum, trok de representatieve groep van het Indo Community Center
,,De Soos" aparte belangstelling met een drietal heren in toetoep en vier dames in kanten kabaaj en
sarong. Misschien zal de lieve dame die destijds deze kebaja's aan Tong-Tong schonk, haar kebaja s
herkennen en dus merken dat ze dankbaar blijven voortleven! Óp de foto in kostuum v.l.n.r. Rene Creutz-
burg, Rita Schenkhuyzen, Marquerite Bagnol, Norma Winter, Paul (Paatje) van Ligten, Frans en Eugenie
Wintersberger.
Er werd spekkoek, ongol-ongol, roti koekoes en pala-stroop met santen geserveerd, welke lekkernijen
door ,,de naties der wereld" letterlijk werden verslonden! De onvervaarde Indo-groep in Los Angeles
vormt een klein, maar ongecapituleerd Decima in de weg-assimilerende wereld In de wijde kring van
het International Institute vormen zij een actieve en populaire groep. In dit wonderlijke wereldje van
trots op afkomst vormen de ethnische groepen die door andere volken zijn „opgegeten" (Esten, Letten.
Lithauers, Kroaten, Armeniërs, Indo's, enz.) een apart cachet van nostalgie en beginselgetrouwheid, door
alle nationale groepen zeer gewaardeerd.
Hoe droevig is het eigenlijk ook dat op soortgelijke manifestaties de Neger ontbreekt, omdat door de
slavernij al zijn banden met „de stam van herkomst" verwoest zijn en zelfs de kleinste folkloristische
overblijfselen voorgoed zijn weggewist. Europeanen die zo graag de Amerikanen alle schuld geven, zijn
(willens en wetens) historisch niet goed bij. Lang voordat er in Amerika nog een spoor bestond van het
stichten van een eigen natie, verdienden Europese slave-traders schatten gelds met de slavenhandel en
was b.v. de (ons van verlofreizen bekende) haven van Plymouth een beroemde slaven-haven.
Het is te hopen dat de Antillanen en Surinamers in Nederland zich minder zullen bekommeren om discri
minatie en zich meer zullen toeleggen op het opbouwen van een nieuwe Caraibische Creolen-folklore.
Hier zijn vreugden en rijkdommen, die door het wegwissen van land's en cultuurgrenzen niet verloren
hoeven te gaan en zelfs aan waarde winnen. (Foto Nikola Drakulic)
11
