BIJ EEN SCHOOLKIEK UIT TEMPO DOELOE
NOSTRA SIGNORE DEL ROSARIO
Wanneer je zestien jaren bent
En op de
De tropenzon schijnt in de klas
En 't is een taaie les,
Dan denk je niet aan algebra.
Maar aan het stukje chocola
Bewaard in 't diepste van je la
Voor haar
Uit een - ietwat verminkt liedje van
Dirk Witte)
Voor wie aan de grens van de ouderdom
staan of daar al overheen zijn gestapt heeft
het bekijken van oude schoolfoto's meestal
iets weemoedigs bekorends. Lang vergeten
namen schieten ons weer te binnen. We
zien ze weer vóór ons: het meisje met wie
we na schooltijd naar huis fietsten, met
wie we dansten in Concor; de opschepper
met wie we het eindeloos "uitmaakten" er
gens op de aloon-aloon of het Koningsplein,
waar je méér ruimte had; de leraren die we
geschikte lui vonden of aan wie we hart
grondig de pee hadden.
We glijden weer even terug in de school-
Hoevele malen heb ik dit betekenisvolle
randschrift op de enorme Nostra Signora
del Rosario mogen en kunnen lezen. Het
was en is een prachtklok, hoorl Neen, ze
is gelukkig niet als oorlogsbuit of souvenir
van Ternate weggehaald. Nostra Signora
hangt nu in een zeer eenvoudige doch oer
degelijke ijzerhouten klokkestand naast de
kathedrale kerk van St. Willebrordus.
In december 1941 zag ik haar voor het
eerst van heel nabij (wij werden toen im
mers in militaire dienst opgeroepen!) en
toen hing zij nog boven de hoofdpoort van
Fort Oranje. Vrij van de wacht zijnde, wa
ren wij altijd of bij de klok of op een van
de 4 bastions te vinden. (Groot Zeebolwerk
Klein Zeebolwerk, Gilolo en Rael.)
Je kon daar dan heerlijk van de frisse zee
wind genieten, want in het fort zelf kon het
sfeer van Toen, de sfeer van de klas, de
prettige of de taaie lessen, de repetities,
de spiekbriefjes, de al of niet bevangenheid
waarmee we het directeurshok betraden als
we er "uitgekaaid" waren; de uitreiking van
de rapporten met een goedkeurend woord
of een bedenkelijk hoofdschudden, de va-
canties, het naderende eindexamen...
We vragen ons af wat er zou zijn geworden
van dat schattige Loesje, dat nu al bij de
vijftig moet zijn, van Pétéh, de reuze-pote-
ling, van Dolf, bijgenaamd Tjitjak kering van
wege zijn magerheid, die nooit wat uitvoer
de maar altijd de djempolste rapporten had,
van... Zouden ze nog leven en zo ja, waar,
waar zouden ze uithangen. Het is immers al
zo lang geleden?
De foto hierboven kreeg ik toegezonden
uit een Zwitsers dorpje, Trimbach bij Olten.
Zou Corrie Halkema, nu mevrouw Ammann
in de dagen dat deze kiek van de vierde en
vijfde klas van de Prins Hendrik H.B.S. aan
de Vrijmetselaarsweg te Batavia (school
jaar 1936-1937) werd genomen, hebben kun-
O-Maria-Flos-Virginum-Velut-Kosa-Velut-
Lilium.
Funde-Preces-Ad-Eilium-Pro-Salute-Eidelum.
lelijk heet zijn. Geluid werd de grote lont-
jeng in die tijd niet, omdat de kapitein bang
was, dat de bevolking dan in paniek zou
raken. En toch gebeurde het op een mid
dag! Wij hadden onze stellingen in de stad
al betrokken en het fort was dus leeg. Plot
seling hoorden we het gebeier van de Sig
nora en in een minimum van tijd was de
hele kota leeg, want zo maakte men elkaar
wijs: "De Jap was geland!"
Wat was er nu werkelijk gebeurd? Masa-
hudu, een zwakzinnige, had kans gezien
Oranje binnen te dringen en voor klokke-
luider te spelen. Zijn straf was: Masahudu
werd naar Tidore "verbannen".
De Jappen hebben echter de klok met rust
gelaten. Zij hebben wel geprobeerd, een
paar oude V.O.C. kanonnen weg te halen,
doch die waren blijkbaar te zwaar, want
nen dromen dat ze eenmaal spaghetti zou
koken en polenta-boeboer zou roeren in een
Zwitserse dapoer in een landelijke woning
aan de Gartenstrasse 4 te Trimbach?
Misschien zijn er onder de lezers van "Tong
Tong" voor wie deze foto méér is dan zo
maar een schoolkiek. Misschien herkennen
zij op de tweede rij zittend van links naar
rechts oude leraren Regensburg, Brederode,
Schaay, Ritschi, Versteeg (de directeur),
Logemann en Driessen. Mogelijk vinden ze
op de eerste rij oude sobats: Hartono, Oei
Beng To, Willy Koot, Engel von Ende. Op de
tweede Maud Lawson, Guus Schutte Raaff,
op de derde Fré Bruins, Lien Laurens, Han-
na Eckhardt, Jeanne Salomons, Arifina, Cor
rie Halkema, Otty Jansen, Roepiah Koesma,
Seepers. En op de vierde Salomons, Louis
Broekhof, Tjoeng, Willy Peters. Namen, vele
namen. Nederlandse, Indonesische, Chinese.
Wie sprak déér en toen van rassendiscrimi
natie?
Ook foto's als deze verdienen een plaats in
het boek van onze "koloniale" geschiedenis.
Hein B.
ze liggen nog steeds op de weg, die toe
gang geeft tot de Djembatan Besi (K.P.M.
steiger). Bij de latere bombardementen van
de Amerikanen werd o.a. ook de hoofdpoort
van Oranje getroffen. De Signora werd
daarbij gelukkig in het geheel niet bescha
digd, zodat zij weer verder dienst kon doen.
Uiteindelijk was het Z.E. Pater Munster m.
s.c., die de grote Domklok van San Paulo
van de Indonesische autoriteiten voor zijn
kathedraal heeft gekregen. De St. Willebror
dus van de Paters Franciscanen heeft wel
een klokketoren, doch hefwerktuigen tida
ada. En zo heeft dan de majestueuze Nostra
Signora del Rosario haar oude bestemming
weer teruggekregen, n.l. het ter Kerke roe
pen van de kleine gemeenschap Katholieken
op Ternate.
Voor Corra Corra met hoogachting van
Een Oud-Ternataan.
(zie Tong Tong 30 juii 1964. Daghreglster 1664.)
5
