DIARIO ESPANOL (IV)
Sapekoe, Zuid-Afrika's eerste theeplantage
Nieuwe mogelijkheden voor tropische landbouw
Het jaar loopt ten einde. In Spanje merkt men dat ook heel goed, zelfs op de Costa del
Sol. In oktober treedt hier het najaar in, vooraf gegaan door speciale festiviteiten in de
grote hotels en in de nachtclubs, waarvan het hier wemelt. Feesten, die de herfst in
luiden met zang en dans, in toepasselijk versierde lokaliteiten. Enige tijd later gaan de
wintertuinen in de hotels open. Zij dienen om de gasten het idee te doen behouden, dat
zij zich op Spanje's Zonnekust bevinden, ook al is het buiten wat mistig en kil. Prachtige
floorshows worden er gegeven of modeshows, die er zijn mogen en waarvan voldoende
warmte uitstraalt om je te doen vergeten, dat het najaar hier toch ook niet alles is.
Wanneer de toppen van de Sierra de Mijas
zich in de wolken hullen, is het najaar we
zenlijk aangebroken. Dan kan het enige da
gen achtereen nevelig zijn. De Middellandse
Zee verliest haar spreekwoordelijk diep
blauwe kleur en wordt net zo flets als de
Noordzee voor de Wadden-eilanden.
In de huizen wordt het kil en steekt men
de verwarming aan. De moderne woningen
en de flats (apartementos) hebben alle cen
trale verwarming. In de oudere woningen
behelpt men zich met petroleumkacheltjes,
electrische straalkachels of verplaatsbare
verwarmingsapparaten, die met butagas ge
stookt worden. In vele chalets en villa's
heeft men echter ook een open haard. En
het is zeer plezierig er op koude avonden
een houtvuur in te stoken. Het hout kan
men overal bestellen of los kopen van per
motorwagen rondtrekkende leveranciers, die
langs de huizen komen. Het is uiteraard de
kunst om de beschikking te krijgen over
droog hout. Het algemene advies in dit op
zicht luidt dan ook; koop uw hout in de zo
mer en laat het goed droog worden, in de
zon of op een droge bergplaats.
Voor het stoken worden twee soorten hout
geleverd: pino (dennenhout) en oliva (olij-
venhout). Aanmaken met papier en aan-
maakhout. Vervolgens een paar blokjes pino
erop. Dit hout vat gemakkelijk vlam en
brandt er binnen een paar minuten lustig
op los. Tenslotte daarboven op een paar
blokken oliva. Zwaarder hout, dat niet snel
opbrandt en het vuur in het gareel houdt.
Heeft men de kunst van het hout stoken in
zijn macht, dan is er niets heerlijkers dan
een mooi brandend houtvuur, waaruit de
gouden vlammen lekken als vurige tongen,
grillige schaduwen werpend op de muren
en meubels en weerkaatsend in de spiegels
aan de wand.
In vergelijking met de andere delen van
Spanje heeft de Costa del Sol echter geen
winter in de ware zin des woords. Men kan
beter spreken van een regentijd, die begin
november inzet en tot in februari kan voort
duren. Wij, kustbewoners, vinden het soms
koud worden, maar als we op de thermo
meter kijken, zien we dat het doorgaans
nooit beneden de 19 graden Celsius is. De
krant en de televisie vertellen ons wel, dat
in de nacht de temperatuur weieens daalt
tot 9 gr. C. Maar dan liggen we al lang on
der de wol te dromen van de zon, die hier
nooit rust...
Dat is dan toch ook maar betrekkelijk -
zijn wij op een kille regendag geneigd te
zeggen, als de bergen totaal verborgen zijn
door de mist en de zee onzichtbaar is door
de nevel
Maar de volgende morgen reeds kan het
helemaal anders zijn. Weg dan met de sjaals
en de vesten! En weer koffiedrinken op de
terrassen of op de playa, het zeestrand, dat
dan toch weer druk bezocht is. Zoals ver
leden jaar, toen Gerda en ik op de tweede
Kerstdag de hele morgen op het strand
doorbrachten. De zon scheen zoals zij het
overgrote deel van het jaar op deze kust
schijnt. De zee was weer zo blauw als in
de zomer. Met het blote oog kon men de
gehele zee-oever afzien. Heel in de verte
was de Sierra Nevada te herkennen, de top
bedekt met sneeuw. Het was niet warm,
maar ook bepaald niet koud. En een paar
dappere zwemmers gingen te water.
Die dag trakteerde Gerda op zuurkool met
worst.
"Hoe heb je dat voor elkaar gekregen!"
riep ik bewonderend uit.
"Nu, dat was helemaal niet gemakkelijk!"
repliceerde Gerda, vol trots. "Vóór ik ont
dekt had, waar je zuurkool, in blik, kunt
krijgen - dat heeft al een hele poos ge
duurd"...
"En die worst?" vroeg ik nieuwsgierig.
"Meesterlijk gewoon. Een echte Gelderse
rookworst nog wel. Je hebt hem toch niet
stilletjes achtergehouden in onze barang
uit Holland, wel?"
Gerda was zichtbaar verrukt over haar
triomf.
"Natuurlijk niet, malle jongen!" antwoord-
Na bijna drie jaren van studie en voorbe
reiding is thans een begin gemaakt met een
nieuwe cultuur die Zuid-Afrika in de rij van
de theeproducerende landen zal brengen.
In alle stilte werd in de laatste twee jaren
25.000 kilo theezaad in kassen uitgezaaid,
overgebracht op plantbedden, getopt en
daarna uitgezet op de plantages. Ruim 400
hectare theeland zijn op de eerste thee
onderneming in Zuid-Afrika, Sapekoe, ge
reed en in de kwekerijen bevinden zich nog
voldoende planten voor 2.000 hectare thee-
land.
Onderzoekingen hebben aangetoond dat een
omvangrijk gebied in het Tzaneen-district
in het noorden van Transvaal geschikt is
voor theeplantages. Behalve de onderne
ming Sapekoe, waarbij twee theefabrieken
worden gebouwd, zijn verder de „Central
Tea Corporation" en enkele kleinere onder
nemingen opgericht, waarvoor t.z.t. nog
twee fabrieken zullen worden gebouwd. De
kosten voor de ontwikkeling van het Sape-
de ze glimlachend. "Ik heb hem gewoon in
een winkel gekocht, aan de Main Street in
Gibraltar!"
"Toen we daar een poos geleden waren?"
"Jaaa!" zei Gerda. "Maar je hebt er natuur
lijk niets van gemerkt. Je had het te druk
met die meneer uit Colombia over de eis
van Spanje om teruggave van Gibraltar".
"Je hebt gelijk", zei ik. "Ik heb er een
heel gesprek over gehad. Hij was het met
me eens, dat het een heel verlies voor de
buitenlanders in Zuid-Spanje zou zijn, als
de Engelsen Gibraltar aan Spanje zouden
teruggeven. Je zoudt dan nooit meer eens
even over de grens kunnen wippen om 's
lekker goedkoop van alles te kopen, in die
vrijhaven. Wat heeft die Gelderse rookworst
bij voorbeeld gekost? Vertel eens Gerda!"
"Nu, dat zal je tegenvallen", antwoordde
Gerda. "Wat zou je denken?"
Ik haalde de schouders op. "Bij Albert Hein
of Simon de Wit
"Acht-en-negentig cent", viel Gerda snel in.
"En in Gibraltar?"
"Twee gulden veertig, in Hollands geld om
gerekend!" zei Gerda, met een sombere
blik in haar ogen
"En in Spanje?" informeerde ik verder.
"In Spanje, zeg je? Het mocht wat. Ik geloof
niet, dat je ergens in Spanje Gelderse rook
worst kunt kopen!"
"Wat een geluk dan, dat we voorlopig nog
naar Engels Gibraltar kunnen gaan!" besloot
ik het gesprek.
"Intussen heb ik in lange tijd niet zo lekker
gegeten .Gerda!" zei ik, mijn laatste slokje
Spaans bier nemend. "Je hebt me echt ge
trakteerd. Die riks voor een Gelderse rook
worst op Spaanse bodem, is in elk geval
aan mij welbesteed, vrouwtje!"
Gerda keek weer opgewekt en gelukkig. Na
het dessert gebruikten we de koffie weer
op het terras. Tweede Kerstdag 1963.
WILLEM VAN DEN EVENAER
koe-project worden geraamd op 20 miljoen
gulden, de totale kosten voor het in cultuur
brengen van al het beschikbare theeland op
een veelvoud daarvan. Zuid-Afrika heeft
dan echter niet alleen additionele werkge
legenheid geschapen voor 25.000 Bantoes,
maar zal ook voor een derde deel in de ei
gen theebehoefte kunnen voorzien.
Men heeft hier thans een theetype ont
wikkeld, dat vergeleken kan worden met
een zeer goede Assamthee. In 1963 impor
teerde Zuid-Afrika 18.000 ton thee ter waar
de van 75 miljoen gulden uit Ceylon, India
en Oost-Afrika. Op de duur hoopt men in
Zuid-Afrika voor een groot deel in de eigen
behoeften te kunnen voorzien.
Een belangrijk deel van het voorbereiden
de werk is verricht door theeplanters uit
Kenya en India, die zich in Zuid-Afrika heb
ben gevestigd.
Overgenomen uit Zd-Afrika „Van week tot
week".
7
