La in doeloe, lain sekarang
(andere tijden, andere zeden)
door LYDIA BOS-VERGOUW
Medio december Negentienhonderd Vijf en
Dertig.
Weltevreden na de sièsta.
Half vijf, vijf uur.
-Eh, baboe, zou jij dit zoompje voor me wil
len afnaaien? Ik moet beslist nog weer
naar Pasar Baroe. Anders ben ik vast niet
op tijd klaar voor de Kerstdagen.
-Baik, nja,...het zal druk zijn in de toko's.
Wassiamoel,... Koekoe Pandjang...Allemaal
vol met mensen. Iedere dag. ledereen beli
persèn...Bagoes toch, ja, Nja?
Estih speldt en zoomt en monkelt. Vuurrood
zijn haar lippen. Dat komt van het continu
sirihkauwen. Vriendelijke, brede lippen zijn
het. Ze passen wonderwel bij haar lange,
intelligente ogen, ofschoon deze bij tijd en
wijle toch vervaarlijke flitsen kunnen afvu
ren
-Laat Ali de toean nog een kop thee breng
en. Geen suiker. Meneer heeft er nog maar
twee gehad. En als die orang tjina soms
weer komt met zijn barang aloes, stuur hem
dan gerust weg. Zeg maar: "Een andere
keer. Als hij niet zo mahal meer is"...
Over Koningsplein West ligt de kleffe be
nauwenis van een drukkende tropendag.
Caramelachtig asfalt. Mistroostig grijze
palmkruinen. Glinsterende mensenhuiden.
Moegetuurde ogen achter enorme brilleqla-
zen.
Het kleurige mozaiek van flamboyants, bou
gainvilles, kembang sepatoe en sedepma-
lam plenst over de grauwe vermoeidheid
als een versgeschilderd stilleven
De kleren van de mensen vrolijk bont, met
heel veel helder wit, schuiven en verspring
en in het decor van veeltintig groen, als
schichtige vlekken.
Want het verkeer van de grote tropenstad
is bezig zich met hartstocht uit te leven.
Voertuigen in allerlei vormen.
Zenuwachtig dravende miniatuurpaardjes.
Zigzaggende taxi's.
Brutale fietsen.
Fordjes. Renaultjes. Citroentjes.
Vlotte soepele karretjes.
Maar hautain ernaast en ervoor, opgepoet
ste sleeën, als glinsterende torren.
Langs de oevers van de kali trekken was
sende vrouwen en badende mannen zich
van de drukte boven hen niets aan. Hun
prachtige, bruine lijven geaccentueerd door
het inktzwart van hun haardos en de on
waarschijnlijke blankheid van hun sterke
tanden, staan elegant en fier boven de mok-
kakleurige rivierspiegel.
Het is alom een doenig beweeg van blank
en bruin in onbewust wederzijds gewaar
deerde harmonie.
Driftig dribbelende toekangs met zwiepen
de draagjukken.
Flanerende inheemse vrouwen, fluweel ge
schoeid, de heupdeining coquet overdrij
vend, nadrukkelijk giechelend in de univer
sele rol van het "M'as-tu vu?"
Bestelwagens van grote Europese firma's,
Maison Dit en Magazijn Dat, Palais de Lu
xe, City of Hollywood, jachten naar verre
doelen, het goud van hun letters gedrenkt
in late, rossige zonnestralen.
Op de brug een tweetal zwaarwichtige
agenten, brani geüniformd, de topi lichtelijk
schuin op breed uitgebouwde schedel ge
plant, heersend over steeds aangolvend
verkeer.
Zo een oppas is een gewichtig personage.
Het knuppeltje in de bruine vuist vertegen
woordigt officieel gezag. Maar in het Wel
tevreden van Vijf en Dertig zijn gemoede
lijkheid en souplesse koning, al zou je van
'n plots fortissimo uigeschreeuwde Maleise
waarschuwing soms heel wat denken
De toko's van het onbetaalbare Pasar Ba-
roe, het dierbare oude winkelstraatje, heb
ben naar europese trant de Kerstmystiek
verzinnebeeld met rood, heel veel rood.
Oosterlingen zijn zeer bedreven in die din
gen .Of dacht u dat er een Chinese "Ba"
zou bestaan die de sympathieën en tradities
van zijn geëerde cliëntèle niet haarfijn aan
voelt?...Tjo A Lie...Oei Nam Song...Peng
Lau...of hoe ze ook mogen heten...Stuk
voor stuk integere neringdoenden en daar
bij pleizierige mannekes om sportief mee
te pingelen. Want wanneer hun droge on
verzettelijkheid tenslotte wegebt naar de
kuiltjes in hun pruimewangetjes, weet je
dat het pleit gewonnen is. Je zegent, -en
vooral tegen de dure Kerstdagen, -hun con
stante aanwezigheid, hun nooit-verstek-la-
ten-gaan, hun onvergelijkelijke werkdrift en
energie.
Vurige papieren slingers hangen om Peng
Lau's hoogopgestapelde textiel. Rissen ro
se gloeilampjes twinkelen in de veel te vol
le etalage van Toko "Splendid". Alleen de
hulst ontbreekt er nog maar aan.
Het is gezellig in dit krioelende centrum
waar Oost en West elkaar zonder één wan
klank ontmoeten...
In de geparkeerde vehikels met inmiddels
in zoete slaap verzonken jehu's stapelen
de geschenken zich op.
Pasar Baroe levert letterlijk alles. Van toi
letzeep tot maatschoenen. Van de fijnste
ananas tot de zwaarste kamferkist
Baboe Estih heeft ondertussen het opge
dragen naaiwerk beëindigd. Ze helpt nu
geestdriftig mee om de aankopen in de bin-
nengalerij onderdak te brengen. Of is ze
soms geen lid van het gezin? Haar mond
staat niet stil. Nieuwsgierigheid is inhae-
rent aan haar kinderlijke natuur. Ze betast
de pakjes, snuffelt er zelfs aan. Jammer dat
ze er niet in kan kijken. -Heeft de njonja
lekkere zeep gekocht bij Song? En kon ze
die beeldige renda nog krijgen waar ze het
laatst samen zo druk over hebben gehad?
De Chinees had er maar een kleine voor
raad van. De avond is gevallen over de In
dische metropool...
Het krekelkoor komt in actie. Sjirp,.sjirp
Zwoel-pikante bloemengeuren zweven
aan. Op de voorgalerijen zitten vredige
mensenfiguren onder rose en reseda licht.
Lees verder pag. 18
::.v. '!5f
TILLY WEISSENBORN
Op 28 October 1964 overleed na een kort
stondig ziekbed te Baarn mevrouw Mar-
garethe Mathilde Wijnmalen, geboren
Weissenborn.
Tong Tong, 30 november 1964
In duizend beelden heeft zij Javds schoon-
schoonheid vastgelegd,
Vlakten en bergen, stille kratermeren,
Het rijk van Ratoe Kidoel, duizend keren
Wat onverganklijk schoon is uitgezegd.
Hoe vaak heeft zij, moeizaam omhoog gegaan
Naar hoge top, in roze en gouden gloed,
In glans en schittering diep aan haar voel
Het schone dagbegin stil mogen gadeslaan.
Hoe dikwijls heeft zij aan het Zuiderstrand
De zee zien glanzen in de laatste stralen,
Tot Matahari, bloedrood, neer ging dalen
En Nacht zich lei over het heuvelland.
Wij willen haar in dankbaarheid gedenken
Om wat in beelden zij heeft vastgelegd,
Om zoveel schoonheid die zij ons kwam
schenken,
Schoner en gaver dan in woorden kan
HEIN BUITENWEG
17
