Chinese vertellingen
De Feesten rond het Chinese Nieuwjaar
Harem, harem,
hopsakee!
Wu fu lin mên
Als de zon de eerste van
de 24 zonneperioden is in
getreden, begint het 'Feest
voor de landman', Li Ch.un
de Lente begint.
Dit tijdstip valt in het zon
nejaar in opeenvolgende
jaren Dijna altijd op de
zelfde dag, terwijl het Chinese Nieuwjaar
zich richt naar de maankalender en gevierd
wordt op de 1e nieuwe maan in die perio
de, in 1965 dus op 1 februari.
De graancultuur werd in China voor het
eerst beoefend op aanwijzingen van de le
gendarische Keizer Shên Nung, "de God
delijke Landman" (2838-2698 v. Chr.). En
zo belangrijk was zij voor het volk, dat in
die oude tijden de Keizer in eigen persoon
het Lentefeest met een plechtig ritueel be
gon. De primitieve ploeg, zo oud als het
Chinese land zelf, was slechts een ploeg
schaar, gezet in een ruw stuk gebogen hout
en werd getrokken door een gele os of
een karbouw. Bij de Lente - ceremonie
trok de Keizer met een prachtig versierde
ploeg 3 voren in een gewijd veld, de Prin
sen trokken er 5, en de hoge ministers 9
voren. Daarna werd een grote, van klei ge
bakken os op het veld gebracht, met hon
derden kleine, precies gelijke aarden af
beeldsels. De os werd geleid door een
herder, Niu Mang of Mang Shên, ook van
klei gebakken, met een wilgentak in de
hand. Elk jaar werden de houding, de kleu
ren en de afmetingen van os en herder
zorgvuldig uitgewerkt naar astrologische
gegevens en voortekens. In 1921 was de
os 21/2 m lang en 1 m 20 hoog met een
staart van 35 cm. De kop en de rug wa
ren wit, de buik en de hoeven groen, de
horens, de poten, de oren en de staart wa
ren geel. De herder was 1 m 5 cm hoog
en de wilgentak 70 cm lang. Hij droeg een
groen kleed met een witte ceintuur. Het
volksgeloof zegt, dat, als de os geel is,
het jaar vruchtbaar zal zijn en de oogst
overvloedig. Is hij rood, zo vreest men
brand, rampspoed en ellende; is hij wit,
dan zal er rouw heersen. De Lente zal
vroeg zijn, als de staart opgericht is en
laat, als zij neerhangt. Ligt de os, dan wijst
dit ook op een laat voorjaar. Als de kleding
van de koeherder slordig zit en de broek
opgestroopt is, dan wordt het een vroege
Lente, maar heeft hij daarbij afgetrapte
schoentjes aan, is dat een voorteken, dat
het voorjaar laat is. Als het kleed netjes
zit, compleet met ceintuur, kousen en
schoentjes, dan komt de Lente precies op
tijd.
De oorsprong van de Lente-os-ceremonie
ligt in oer-oude tijden, toen men in de Win
ter een bal van klei vervaardigde in de
vorm van een trom, die bij het komen van
de Lente opengebroken werd.
Als het gewijde veld was omgeploegd, werd
de os in stukjes gebroken en het landvolk
nam de kleischerven en de kleine afbeeld
sels mee, om de poeder op hun eigen vel
den te strooien, in de vurige hoop, een
goede oogst te verkrijgen.
In het open veld werden altaren opgericht
voor de regenbrengende Draak, voor de
Phoenix, het symbool van de zon en de
warmte in de Zomer, voor de Geesten van
het land en het graan en voor de Geest
van de Aarde. Er werden offeranden ge
bracht van wierook en koeken.
Ofschoon deze Lente-ceremonie in het te
genwoordige China niet meer overal plaats
vindt, wordt zij in sommige districten toch
nog in ere gehouden, waar men gelooft,
dat bij het niet nakomen der heilige riten
van Li Ch'un, de oogst zal mislukken. De
Eredienst van de Keuken-God werd in 133
v. Chr. ingesteld door Keizer Wu Ti (MO
ST v. Chr.) van de Han-Dynastie. Een af
beelding van de Godheid wordt ook nu
nog bij de kookplaats van elk huis opge
hangen. Zijn voornaamste taak is aan ieder
lid van het gezin de "lengte zijner dagen"
toe te wijzen. Hij let op de deugden en
de gebreken van de huisgenoten, om die
op de 23e dag van de 12e maan, als Hij
ten hemel stijgt, aan de Almachtige Op
pergod voor te leggen. Maar op die dag
wordt in de keuken een altaar voor zijn
beeltenis opgericht en een offerande ge
bracht van rijst, suiker, vruchten, wijn, pa
piergeld en vooral van kleverige zoetighe
den, zodat zijn mond zoet is en Hij niet
in staat zal zijn, zijn lippen te openen, als
Hij de hemel bereikt. Elk lid van het ge
zin buigt zich diep voor het altaar neer en
buiten wordt vuurwerk afgestoken, om de
boze geesten te weren. Als de ceremonie
heeft plaats gehad, wordt de beeltenis van
de muur gehaald en met het papiergeld
verbrand. Op Oudejaarsavond keert de
keuken-God in het gezin terug. De 2de
dag van het nieuwe jaar hangt men een
nieuwe afbeelding in de keuken op en
wordt Hem een welkomstoffer gebracht van
verschillende groenten, om Hem zijn ze
gen en welwillendheid af te smeken voor
het komende jaar.
De Nieuwjaarsdag is de geluksdag bij uit
nemendheid. Bloemen en versieringen wor
den aangebracht, huizen worden schoon
gemaakt, rekeningen vereffend, zakelijke
ondernemingen begonnen. De uitdrukking:
"Wu fu lin mên": "Moge de vijf zegening
en de deur binnengaan" wordt op rood pa
pier geschreven en op de hoofddeur der
huizen geplakt, ook aan de achterstevens
en masten der schepen. Deze vijf zege
ningen zijn: een lang leven, voorspoed, ge
zondheid, deugdzaamheid en een natuur
lijke dood. Overal wordt vuurwerk afgesto
ken, vuurwerk, gewikkeld in rood papier,
de kleur van het geluk. Bezoeken worden
afgelegd en men wenst elkander: rijkdom,
Hoe lang blijft Europa nog vasthouden
aan een massa foutieve (en vaak doodge
woon lage) opinies over ongekende en on
begrepen waarden uit de Tropen? Dezer
dagen volgde ik op de TV een reis van
een Europese zwerver langs de kusten van
Arabië. In een van die kleine kustplaatsjes
ontdekte deze een jong Europees echtpaar.
Zij was de dochter van een beroemd schrij
ver; hij had een job als instructeur voor
de visvangst. Beiden waren kennelijk ge
lukkig met hun armoedig bestaan in "dat
hete, achterlijke, gevaarlijke dorp" (hoe be
staat het!). De gast-avonturier interviewde
hen en ik dacht: "O hemel, daar komen
natuurlijk de stomme rot-vragen weer!" En
waaratje hoor, nog geen minuut later:
"Kunt U ons wat vertellen van de harems?"
Het meisje was kennelijk "embarrassed".
Ze wist direct wat deze Europese snuiter
de luisteraars in millioenen gezapige TV-
huiskamers weer wilde opdienen. Wel, het
kwam er juist niet. "Ach", zei ze, "De
vrouwen doen zo hun huiselijk werk... ze
zijn gewoon... het is niet wat men ervan
denkt..." Punt, uit.
Met hoeveel Europeanen en Amerikanen
je ook aan het praten raakt, nergens is in
teresse voor de Islam, voor Arabische lite
ratuur, voor leerzame zeden en gewoon
ten. Altijd weer is het de harem, de harem,
de harem. Hoe zet men zich daarmee in
al zijn hypocritische superioriteit te kijk!
En men begrijpt niet dat menig Indisch
man zich door zulke domme praat niet ge
kwetst voelt, maar gewoon beschaamd is
om de manier waarop de wijze spreker
zichzelf in zijn hemd zet. T.R.
geluk, voorspoed, vele zonen, een over
vloedige oogst, honderd vreugden en dui
zend goede voortekens, vele goede vrien
den en vooral een lang leven, een hoge
ouderdom, als die van de "Zuidelijke Heu
vels". Deze feestvreugde duurt 15 lange
dagen tot aan het Lantarenfeest op de 15e
dag van de 1e maan.*)
Hierover zult U in ons volgend nummer kunnen
lezen.
CORRA CORRA
In ons volgend nummer plaatsen wij een
artikel van de hand van Corra Corra over
dit feest, dat bij ons beter bekend is als
"Tjap-go-meh". U weet wel, die optochten
met de draak en lekker veel vuurwerk! Red.
Chinese Symbolism. C. A. S. Williams.
The Dragon Book. E. D. Edwards.
9