t
BRIEVEN VAN TIJD EN RUIMTE
VERLOREN PARADIJZEN
Onder de titel "Amerika heeft een Verloren Paradijs gemaakt van eens welvarend
Micronesië", schreef Edward Behr een studie over deze eilandengroep in de Stille Zuid
zee, die mij diep trof en ook U allen op de een of andere wijze roeren zal.
Micronesië is een koraaleilandengroep
ten N.O. van Nw. Guinea, die voor ons
voorstellingsvermogen dichterbij komt als
we denken aan de Duizend Eilanden in de
Baai van Batavia en als we één naam terug-
vinden:Saipan (Herinner de krijgsgevangen
schap! "Saipan is gevallen! Saipan is ge
vallen! Het einde is nabij!"). In Saipan werd
één van de moorddadigste gevechten ge
leverd uit de wereldoorlog. Van de Japanse
bezetting van 80.000 man sneuvelden niet
minder dan 74.000. Hiervoor bestaan koel-
militaire qualificaties als "decimeren" of
"vernietigen" en ook zegswijzen als: hier
werden 74.000 vaders, mannen en zonen om
het leven gebracht Dan kunnen zelfs onver-
zoenlijken alleen maar fluisterend zeggen:
"Eigen schuld! Lekker!" want brengt de
historie der mensheid niet onvermoeid het
verhaal van "Heden gij, morgen ik?"
Om te weten wat Micronesië is en wat
Micronesiërs zijn, moet men eigenlijk geen
geografische studiewerken lezen, maar ro
mans van Jack London, Daniel Defoe, Pierre<
Loti, Joseph Conrad, Somerset Maugham en
misschien zulke "droomboeken" als Rous
seau's "Discours sur l'inégaiité", waarin de
natuurmens verheerlijkt wordt boven de be
schavingsmens. Men kan Gauguin's Tahiti-
sche schilderijen beschouwen, maar vooral:
wij kunnen ons "onze oedik" herinneren:
de verste pasanggrahan, de verlatenste on
derneming, het douaniersleven in Dobo, de
kleine tangsi in Teloek Way Halim (maar
niet te lang en te diep herinneren, anders
word je "sentimenteel"...).
In elk geval wordt nu duidelijk dat Micro
nesiërs niets doen en niets kunnen. DUS
"wórdt met hen gedaan". De eilanden wa
ren tot 1899 "eigendom" van Spanje, en
toen (op Guam na, dat Amerikaans bezit
werd en veranderde in één enorme vloot-
basis) aan Duitsland verkocht voor 4,5,
een habbekrats. De Duitsers gingen er "wat
mee doen", maar voor ze nog goed en wel
begonnen waren, kwam de wereldoorlog
van 1914, waarbij Japan aan de geallieerde
zijde vocht en als beloning Micronesië
kreeg. De cadeautjes en voordeeltjestijd
met primitieve volken!
Voor Japan, "buiten-tropisch" gelegen en
overbevolkt, was Micronesië een geschenk
uit de hemel. Er werd direct enorm aange
pakt. Duizenden Japanse gezinnen zwerm
den uit over de archipel, "Japanse koloni
alen". De autochtone bevolking deugde niet
voor dit werk (evenals de Papoea's er niet
voor deugden - er zijn veel parallellen te
vinden in Micronesië's historie met Neder
land - Nw. Guinea!), maar de Japanners
zelf waren uitnemendé "skilled labourers",
met weinig inkomen tevreden en dus ideaal
voor een snelle welvaartsontwikkeling van
Micronesië. Ze waren wat levensbehoeften
en arbeids-efficiency betreft ongeveer te
vergelijken met de Indo's in Ned. Indië.
In korte tijd verrezen hele steden, enorme
suiker- en ananas-plantages, suikerfabrie
ken en raffinaderijen, phosphaat-mijnen,
conserveringsbedrijven, scholen, hospitalen,
een wijd wegennet (althans op de grootste
eilanden zoals Saipan en Garapan). Maar
ook werden er vestingen, oorlogshavens
en garnizoenen uit de grond gestampt, want
de oorlog naderde...
De oorlog werd verloren en Micronesië
werd Japan afgenomen. Het kwam aan Ame
rika. Een Japanse burgerbevolking van 100.
000 zielen moest "opduvelen", zoals ook
wij moesten "opduvelen" uit Indonesië.
Eindelijk was de autochthone bevolking
van de brute overheersers bevrijd, die het
volk alleen gebruikte als manusje-van-alles
en (zoals wij zelf ook ervoeren) er soms
behoorlijk op los konden ranselen. Bij de
royale broederlijke Amerikanen zou alles
koek en ei worden....
Maar wie nu, evenals Edwar Behr, naar
Micronesië gaat en met het volk praat, ont
dekt teleurstelling en "verlangen naar de
goede oude (Japanse) tijd". Want Amerika
heeft geen interesse in Micronesië. Er is
18 jaren lang slechts een begroting van
$7,5 millioen per jaar, net genoeg om sala
rissen aan overheidsdienaren en een spo
radisch object mee te betalen. Men reali
seert zich hoe weinig 7,5 millioen is, zegt
Behr, als de bouw van één highschool in
Amerika alleen al 1 millioen kost! Welis
waar is er de laatste jaren 10 millioen
méér in Micronesië gestoken, maar de te
kenen van verval blijven overduidelijk aan
wezig, want 17,5 millioen is schrikbarend
weinig.
Het best eraan toe is de kleine blanke
bevolking van de hoofdstad Colonia (op
het eiland Yap), maar de bevolking van
de eilanden zelf drinkt b.v. nog steeds on-
gefiltreerd water, waardoor zo enorm veel
ingewandsziekten bestaan dat Colonia de
spotnaam heeft gekregen van "Benjo Bay"
(Weet U nog wat o-benjo betekent, tawa-
nans?). De verbindingen zijn in elkaar ge
ploft door te weinig geld voor regelmatig
onderhoud. Een bewoner van Ponape zat
eens drie weken opgelegd in Truk, omdat
er geen plaats meer was in de periodieke
kieine vliegtuigen (Moet je net blindedarm
ontsteking hebben!). Amerikaanse school
kinderen, die naar Guam moeten vliegen
voor onderwijs, moesten dit jaar een maand
wachten voor ze eindelijk naar school kon
den gaan. De generatoren hebben regel
matig breakdowns, waardoor men telkens
niet alleen zonder licht zit, maar ook de
voedselvoorraden in de centrale vrieskamers
bederft. In 't grootste hotel in Yap leven
enorme en agressieve ratten. Enz. enz.
Het leven is er voor westerse opvattingen
goedkoop. Behr noemt één "typisch Euro
pees" voorbeeld: Whiskey (Japanse) kost
maar 1,60. DUS, constateert sociale za
ken, is 35% van de bevolking alcoholist.
Een dominee zegt: "Deze mensen drinken
omdat ze niets te doen hebben". Want nog
steeds zijn de behoeften van deze mensen
klein: wat oebie, pisang, vis, komt "zo maar
uit de grond"; de volle frigidaires van de
Amerikanen zijn geen bestaansbehoefte.
Wat wél gretig opgenomen wordt zijn de
"aangenaamheden des levens" en men kan
op de grote eilanden (zoals ik in een serie
foto's in "Holiday" zag) halfblote meisjes
met alleen een grasrokje aan) op bromfiet
sen zien rondsnorren, met transistors die
Beatlemuziek rondschetteren. Precies als
Djos op de spoorbrug in "Adieu aan Jose
phine". Ademstokkend gewoon! De Boek
horststraat dus, maar zonder V D-pakkies.
Eén van die meisjes zei: "Ach, ik word
maar Amerikaanse, want wij zijn toch niets,
en al onze tradities en taboes zijn hopeloos
in de war"
Neen, Amerikanen zijn niet zo geweten
loos als men denkt. Micronesië's tragiek
beseft men goed genoeg, maar wat kan
men doen? Onafhankelijkheid geven? Dan
zitten er binnen een paar jaar allerlei "an
dere dieven". Aan Japan teruggeven! Een
tweede Pearl Harbour zeker!
Voor een touristi^ch vermaakscentrum ligt
't te ver en wordt het dus te duur. Zelf met
100.000 man het werk van de Jap voort
zetten? On - be - taal - baar. Amerikanen
hebben zoveel nodig om te "leven", min
stens twintigmaal zoveel als de Jappen.
Alle industrie zou ontzaglijke verliesposten
met zich meebrengen en wie wil nou op
zo'n stelletje Godvergeten koraal-eilandjes
zitten na het zalige Amerika?
Ik sprak er met een Indo over. "Maar
dat moet voor óns zijn!" schreeuwde hij
bijna, "eindelijk een eigen land! Wat die
Jappen kunnen, kunnen wij toch ook!" Ik
dacht aan zijn kinderen, die al gewend zijn
aan het zalige leven op scholen van een
millioen dollar, aan zijn vrouw, die al ge
wend is aan de luxe en comfort van de
supermarkets, aan de ring van veiligheid
om haar heen.Hoe zal zij leven op een
verlaten eiland als haar kind ziek is en er is
geen dokter? Zelfs hier in Amerika verlan
gen veel Indo-meisjes naar het "knusse"
Holland terug. En heeft niet de ellende van
Lees verder pag. 18
6
