I DIOGENES en DJOJO BOJO
met verfwerende windsels zoals bijv. lon-
tarblad, en dompelen het garen dan in de
blauwe kleurstof. Vervolgens maken zij de
delen die roestrood moeten worden, los,
en dan volgt het ingewikkelde "kombu"-
proces. Wanneer na het laatste verfbad de
resterende windsels worden verwijderd, ko
men ook de naturelkleurige motieven voor
de dag. Vroeger bracht men op de voltooide
doek nog geelbruine plekken aan, om deze
te "vergulden", en met een speciaal weef-
getouwtje werd aan de doeken die voor
vorstelijke families bestemd waren, met an
der garen aan de beide korte uiteinden
nog een band geweven, waarlangs gedraai
de koordfranje afhangt. Degenen die deze
koninklijke doeken maakten, waren vrouwen
van hoge afkomst, en slechts de vorstelijke
families konden dergelijke weefsels in hun
bezit hebben.
In de 20-er jaren van deze eeuw begon
de massale vervaardiging van Sumbakains
voor export naar Java en Nederland. Hierbij
werd veel minder nauwlettend op de kwali
teit van garens, kleurstoffen en versiering
gelet, dan op kwantiteit. Hoe kan het ook
anders ,waar de maakster van de kain ge
middeld f 2,50 voor een stuk van de han
delaar kreeg, die de doeken makkelijk voor
25,per exemplaar kon verkopen! Het
zijn meestal deze doeken die wij in onze
huiskamers hebben, waaraan ondanks de
grote kwaliteitsverschillen met de voor ei
gen gebruik gemaakte "radja" doeken toch
nog genoeg aantrekkelijks is overgebleven.
Wij gebruiken ze als divankleden en gordij
nen, of hangen ze achter de kapstok. En
zo voldoen ze heel goed.
Op Sumba zijn de ikatdoeken de belang
rijkste kledingstukken der mannen. Zij he
ten "hinggi". De Sumbanese man, gekleed
in twee van deze weefsels, "hinggi-kombu",
de ene om zijn middel als heupdoek, en de
andere naar believen over één of over bei
de schouders gehangen, al naar gelang zijn
stemming en het weer; daarbij een hoge,
felkleurige hoofddoek tot een soort tulband
om zijn hoofd gevouwen, heeft een stout
moedig en opvallend uiterlijk. Echt 'ganteng'
zoals dat in Indonesië heet.
Bij belangrijke feesten laat de vorst zijn
volgelingen zich dossen in door hem ver
strekte kleding en sieraden. Hier geldt in
hoge mate 'aan de knecht kan je zien hoe
rijk de heer is'. Maar aan de kleding van
de heer is dat meestal niet te zien. Dit is
tegenwoordig nog het geval, en de vorst
van Rende (een district in Oost-Sumba) en
zijn nicht, zijn op de in 1957 gemaakte film
van een traditioneel feest te zien in een
voudige westerse kleding.
Wanneer iemand van hoge afkomst sterft,
komen van heinde en verre verwanten en
relaties voor het laatst bij hem hun opwach
ting maken, en als geschenken nemen zij
ook doeken en sieraden mee. De gestorve
ne wordt, gewikkeld in tientallen kostbare
doeken waartussen gouden munten zijn ge
stoken, begraven.
Ook bij een huwelijk bestaan veel van de
giften uit kostbare doeken. En bij inleidende
besprekingen waarbij een groep of persoon
aan een andere persoon of groep iets wil
verzoeken, is het schenken van een doek
een gepaste geste.
Wanneer een rijke Oost-Sumbanees met
een andere wilde wedijveren, daagde hij de
laatste uit tot het in het openbaar vernie
tigen van rijkdom. Tot deze vorm van duel
behoorden het verscheuren van waardevolle
hinggi's, het slachten van vele karbouwen,
en het in stukken breken van gouden sie
raden. Net zo lang tot één der partijen ook
'gebroken' was, en zijn nedelaag moest er
kennen.
Ik heb slechts een paar aspecten aange
roerd van de Sumbadoeken, en dan nog
slechts vluchtig. Er zou nog veel meer te
vertellen zijn over de weefsels van Sumba.
Bijvoorbeeld over de van de hinggi's zeer
afwijkende, schitterende vrouwensarongs of
'lau's', die nooit voor export zijn ver
vaardigd.
Desondanks meen ik toch de Sumbadoek
die Uw huis siert, meer 'relief' te hebben
gegeven. ALIT DJAJASOEBRATA
Museum voor Land- en Volkenkunde,
Rotterdam.
zie voorplaat "Tong Tong", 15 december
1965, no 11.
waren 2 bekende Wijzen, toen schre-
I ven ze al:
Kokkie heeft de laagste prijzen
KOKKIES Rijstwinkels:
Witte de Withstraat 128 J
Telefoon 89438
Slotermeerlaan 125
Telefoon 130362
AMSTERDAM - W.
I P.S. Wij verzenden over de gehele
wereld.
mul
Vervolg van pag. 9
der, communist of crypto-fascist, zwerver
of blijver, Europeaan of Aziaat, sterfelijk of
onsterfelijk. We hebben getuigd.
En we hebben ons afgevraagd waar we
heen moesten gaan. Naar Brazilië, Suri
name, Amerika, Nw. Guinea, Spanje, naar
Indonesië terug of honderd procent aange
past Hollander. We hebben getuigd.
En duizenden meer antwoorden op dui
zenden meer vragen. Wij hebben er harts
tochtelijk om gevochten, geschreeuwd en
geen antwoord gekregen, plannen gesmeed
om ze te zien verkruimelen voor onze ogen,
definities en thema's willen formuleren en
alleen het ruisen gehoord in een schelp...
een schelp die staat in de nette huiskamer
op de nette schoorsteenmantel, ONZE
schelp, die eeuwig harmonieert (of dishar-
monieert) bij de Pastoe-meubeltjes, maar
de Adem draagt van het Raadsel van het
Leven, dat wij beter kennen dan de beste
meubelmaker.
Als TONG TONG geen antwoord geven
kén op alle vragen, als TONG TONG nooit
een bruikbare koers construëren kan, is dit
blad dan "weggegooid en waardeloos?"
Het is even waardeloos als het schilderij
dat Paul Gauguin eens maakte "in één
streek" in de laatste dagen zijns levens in
Tahiti. Het schilderij dat wij met onze op
stellen tekenen waar wij nu ook zijn en
waar wij alsnog zullen zijn, in Stockholm of
Kaapstad, in Lutjebroek of Tjiandjoer, in
New York of Malaga, de drielingvraag die
verder gaat dan alle meetbaarheden, omdat
het de vraag is van de Mens sinds zijn
begin tot aan zijn einde, en geen antwoord
hebben kan, omdat de vraag zélf leven is.
En poezie. En Geluk. De Alpha EN de
Omega.
Het is de eeuwige zwerftocht van de
Vliegende Hollander ,de eeuwige Reis van
Sindbad. Zoek dus, mijn waarden, geen
einddoel in een oplossing, een gelijk. Want
ze zijn maar "aanloophavens" die Sindbad
tijdelijk aandoet. Of voorbijgaat. Het gaat
om het portret van Sindbad. Tong Tong is
het portret van de Indischman. Werk snel,
werk voortdurend aan dit portret. Het moet
straks spreken tot anderen, na ons, die Zien
zullen. En begrijpen en dankbaar zijn. Laat
ons niet ophouden te GETUIGEN. Want dit
zijn de laatste dagen ons levens. T.R.
MOUNT SINAI-Fonds
Ja, mensen, nu maar afwachten! Op de brief die Dr. Jaszman uit Hongarije ver
wacht! Zes weken, zei Dr. Jaszman. Nog twee nummers na deze Tong Tong,
en we weten wat het worden zal; Amerika of Hongarije.
Zij, de dame voor wie wij deze actie hebben opgezet, is er zo mogelijk nog
nieuwsgieriger naar dan wij. Begrijpelijk! Het is haar laatste strohalm! Zal hij
haar houden, zal hij breken? Geen nood. Een halm heeft lange wortels, ook
de hare. En de wortels van haar "laatste strohalm" dringen bovendien nog in
zeer vruchtbare grond, weten wij. In het saamhorigheidsgevoel en in het mede
leven van U allen, namelijk! Wij kunnen er niet over uit. In ternauwernood twee
maanden hebt U voor dit goede doel over de f 3000,bijeengebracht!
Wat ZIJ er zelf van zegt, zullen wij U uit de doeken doen, zodra wij HAAR vol
ledig hebben geïnterviewd. Dat zal gebeuren als wij eenmaal weten, wat er
gaat gebeuren, d.w.z. wanneer zij de reis naar "Het nieuwe Leven" gaat aan
vangen. Tot zolang dus nog geduld!
Veel dank nog voor de stortingen, die zijn binnengekomen tussen 3 en 17 febr.
1966! Het overzicht is als volgt:
f 50,— M.S.E.H. - C.W.V. - f 25,— C.W.W.D.H. - Mw. E.v.H.I. - E.J.S. - f 10,— A.S.d.B. -
P.C. - N.N. - Mw. C.P.H. - L.R. - L.S.W. - L.E.S. - Mw. E.V. - Mej. D.W. - f 5,— Dr.
H.B. - Mw. D.E.D. - H.G.D. - J.F.G. - F.W.M. - O.P. - Mw. H.B.R.A. - J.S. - L.J.W.S. -
J.B.V. - H.N.v.Z - f 2,50 A.T.B. - Mej. R.B. - Mw. J.D.R.-v.d.P. - C.J.H. - Mw. J.J.K. -R.E.P.
- Mw. J.I.S.E.C.T.S. - Ch.S. - f 1,75 S.A.I. - f 1,50 H.R. - f 1,— W.R. - Totaal f 344,25.
Tezamen met de vorige keer: f 2924,25 plus f 344,25 f 3268,50.
17
