"CUP OF JAVA"
Poekoel Teroes!
Poekoel I eroes?
...is het motto van onze "Delfts"-blauwe
Tong Tong tegel. Een motto, dat reeds door
een groot aantal Tong Tong abonnees ter
harte is genomen en in de praktijk gebracht.
In de afgelopen maanden hebben nl. vele
tegels hun weg gevonden naar evenzovele
abonnees, als dank voor het feit dat zij
ons een nieuwe abonnee bezorgden. Doet
U mee? Voor iedere jaarabonnee, die U
aanbrengt geeft Tong Tong U deze 15 x 15
cm. tegel cadeau, als decoratie aan de
muur of als onderlegger op tafel.
Kijkt U eens in Uw kennissenkring rjnd.
Wie heeft, elke keer belangstelling voor Uw
Tong Tong, die bij U op tafel ligt, maar is
zelf nog geen abonnee? Juist, die wil zelf
wel een abonnement nemen. Vooral als U
vertelt, dat Tong Tong door al die gontjen-
gers "over de kop" kan gaan, want wie kan
er nu van de lucht leven Na-itoel
Of Tante Noes, die gek is op Tong Tong,
maar een te klein pensioen heeft om het
abonnementsgeld zelf te betalen. Weet U
wat? Geeft U haar eens een jaarabonne
ment cadeau. Wij sturen zo iemand een
mooie geschenkkaart, waarmee wordt aan
gekondigd, dat hij of zij het abonnement
van U cadeau heeft gekregen. En krijgt
of het nu een nieuw of een cadeau-abon
nement betreft, een mooie Tong Tong tegel
cadeau en de nieuwe abonnee 'n verzilverd
of verguld Tong Tong speldje naar keuze.
Doet U mee? Natuurlijkl Want dat gebeurt
niet vaak, dat U met maar f 15,zóveel
tegelijk kunt doen: een cadeau géven, een
cadeau krijgen èn Tong Tong in stand hou
den en vooruit helpen! Vooruit, poekoel te-
roes dus. Wij zijn U eeuwig dankbaar.
NIEUWE ABONNEE CADEAU-ABONNEMENT
Hierbij geef Ik op als nieuwe abonnee:
Stuur een Jaar lang Tong Tong naar;
Naam:
Adres: Woonpl.:
HET ABONNEMENT GAAT IN OP 1 JANUARI 1966.
Stuur het verzilverd verguld*) Tong Tong speldje
en het laatste nummer van Tong Tong.
Het abonnement wordt door de nieuwe abon
nee zelf betaald.
Het abonnement is bedoeld als (verjaars)-ge-
schenk, stuur dus de geschenkkaart vóór
(datum).
Stuur de tegel, die ik hiermee heb verdiend, na
ontvangst van het abonnementsgeld ad f 15,
naar:
Naam:
Adres: Woonpl.:
(Handtekening)
Doorhalen wat niet van toepassing is.
Betreffende hokje aankruisen.
We zijn er vóór de oorlog erg trots op
geweest dat men in Amerika een goed kop
koffie "cup of Java" noemde. Niet "cup of
coffee from Java", maar rechtuit "kopje
Java": de naam Java was maatgevend voor:
superieur.
Hier in Amerika heb ik onder kennissen
die uitdrukking "cup of Java" wel eens
laten vallen. En heb gemerkt dat de jon
gere mensen die uitdrukking niet eens ken
nen of begrijpen. Alleen oudere mensen
herinneren zich soms met een blij schokje
die "goeie kop koffie van Tempo Doeloe".
En vragen me dan verbaasd waar die koffie
gebleven is. Of er in Indonesië geen koffie
meer geteeld wordt. Of dat Soekarno alleen
maar koffie wil leveren aan Rusland en
China.
In Amerika drinkt men tegenwoordig Zuid
Amerikaanse koffies. Van Brazilië en van
Columbia. Is die koffie inferieur aan de
oude Indische? Veel Amerikanen vinden van
wel (ik ook, maar ik ben natuurlijk "bevoor
oordeeld"). En dan vraagt men mij waarom
die goeie ouwe koffie van Java nu niet
meer binnen kan komen.
En dan vertel ik telkens weer hetzelfde
verhaal: dat toen de wereldoorlog ook Z.O.
Azië "verslond", het Westen geen koffie
meer uit Indië krijgen kon. En men dus wel
koffie móest halen uit Zuid-Amerika. En
dat dit een geweldige "boom" betekende
voor vele Z.-Amerikaanse staten. En na de
oorlog? Toen waren deze staten langzamer
hand aan langdurige leveringscontracten
vastgeraakt. In ruil voor leveringen aan Z.
Amerika van b.v. auto's, landbouwmachines,
schepen, wapens. Amerika kan niet abrupt
een einde maken aan die koffie-importen uit
Z.Amerika ten faveure van de Indonesische
koffie. De gehele welvaartshandel tussen
N. en Z. Amerika zou erdoor ontwricht wor
den.
En dat geldt ook voor de Indonesische
suiker, thee, tabak, rubber, kina, you know
...het Westen hoeft niets meer uit Azië
te kopen. De grote suikerproducenten zijn
nu Cuba, Jamaica (waar vele suikerplanters
uit Indië werken), Hawaii.
Afrika heeft ook al ettelijke productie-terrei
nen van Azië overgenomen. En rijst b.v.
wordt nu door de Ver. Staten in zulke
enorme hoeveelheden geproduceerd, dat we
hier een vet surplus hebben en b.v. rijst
kunnen leveren aan Viet Nam, how about
that, man! Terwijl Achter-lndië eeuwen lang
DE rijstschuur van de wereld was!
Dat is verschrikkelijk voor Indonesië,
Charley! You bet it is! Geen markt, geen
Grote Cultures! Die verlopen helemaal en
dat is ontzettend voor de Indonesische eco
nomie. Enz. enz. Koffiepraat. Bittere koffie-
praat
In Indonesië sprak ik met een jong stu
dent. Dat onze Grote Cultures aan de grond
zitten is erg, zei hij, maar erger vind ik
dat we met een chronisch rijsttekort zitten.
En dat is de schuld van jullie, kolonialen.
De Grote Cultures gingen vóór alles en
vaak is kostbaar rijstareaal verloren gegaan
aan de Suiker, de Koffie, de Rubber. Terwijl
jullie met statistische metingen wisten, dat
de bevolking van b.v. Java snel toenam en
er dus in de toekomst nijpend voedselge
brek móest komen.
Ik geloof toch wel dat we ons best ge
daan hebben om transmigratie mogelijk te
maken naar b.v. Sumatra, verweerde ik me,
maar de Javaanse desaman wóu niet! En
hij: "Nonsens. De Javaan wou ook geen
ondernemingskoelie worden buiten Java,
maar hij werd met zoet gepraat toch wel
weggelokt en pientere poenale sancties
werden speciaal uitgedacht om hem vast te
ketenen. Als jullie je koffiewinsten maar
maakten, dan mochten wij verhongeren!
Je koffiegeld had ik je gegund, man, als
jullie maar even hard de transmigratie van
rijstbouwers had doorgedreven!...
En zo voort, en zo voort. Ongeveer de
zelfde opgewondenheid als van een zekere
Multatuli over "koffijmakelaars"... in welk
halfvergeten boek ook weer?
Opgewonden gesprekken vol gaten, on
duidelijkheden, scheeftrekkingen. Niet ex
act. Niet nuchter. Eigenlijk zouden wij allen
lijvige rapporten moeten lezen, geschreven
door deskundigen. Maar we hebben er geen
tijd voor. En we zouden ze misschien niet
eens kunnen begrijpen. Dus leven we met
onze felle opvattingen en met onze verbijs
teringen...en érgens toch wel een heel
groot stuk granietharde waarheid.
We zijn maar eenvoudige ondeskundige
mensen: een lang niet pientere Tjalie, een
onafgestudeerd Indonesisch student, een
Amerikaanse koffietenthouder die zijn oude
"cup of Java" niet vergeten is. Hij schenkt
maar dunne bruine vloeistof (ah! die on
vergetelijke blauwe blikken Karangredjo
koffie!) en serveert er een stuk home-made
apple-pie bij en vertelt er ongevraagd bij
dat "Apocalypses is coming for sure"...het
staat in de Bijbel, man! Als je maar goed
leest! Maar zie je, we hebben als Christe
nen onze plicht verzaakt. We leven als heb
zuchtige, vraatlustige materialisten ("Nog
een piece of pie?"). Ginds in Azië sterven
ze bij millioenen, Charley, bij millioenen.
Mijn broer is zendeling. Hij schrijft me re
gelmatig. Ik weet het. En moet je die dame
daar haar halve steak zien laten staan. Lust
ze niet. Lust ze niet! Hij kletst maar door.
Hij is de kampioen kletskous van Whittier,
misschien wel van Californië.
Ik luister al niet meer. Ik denk opeens
aan de zondagochtendzon of het bedauwde
gras van Tjimahi. En een kindervoetspoor
er zigzag doorheen, het hele exercitieveld
over. Waarheen, kind, waarheen?
Naar de Goenoeg Bohong, meneer...
T.R.
4
