México
t
Como
no hay dos!
Precies zo en toch er vèr naast
Telkens als ik over Mexico schrijf heb ik de vrees (en soms de overtuiging) er toch nét
naast te zijn of soms vér naast. En niet omdat ik onwaarheden zeg, maar omdat deze
waarheden in Mexico in een ander patroon liggen dan bij ons, met een heel andere
achtergrond. Hetzelfde heb ik vaak met Hollanders en Amerikanen, die nooit Indonesië
zagen.
Je merkt b.v. dat Amerikanen denken dat een tani een farmer is, wat TECHNISCH ook zo
is, maar pas als je dan aan het discussiëren raakt over "waarom de tani dan niet net
zo doet als de farmer in Amerika", merk je dat je de desa er niet buiten kan laten, en
de desagemeenschap en de religie als ruggegraat van de desa-gemeenschap, enz. enz.
Zodat het sprookje: "zet één tani op een tractor en laat hem alle sawahs bewerken - en
die anderen moeten dan maar knopen maken of zo" geen werkelijkheid kan worden zonder
de volksaard te vermoorden.
Zo gaan wij naar Mexico toe met óns
"etenspatroon" in ons hoofd, dat we daar
automatisch voortzetten, en je leert dus een
aantal vertalingen uit het hoofd: ontbijt
desayuno, lunch almuerzo, middageten
comida en eventueel souper cena.
Je maag knort overigens op de van ouds
gewende tijden en op die tijden ga je ook
ergens wat eten. Maar dan merk je toch
wel dat gedurende die uren de restaurants
soms leeg zijn of bepaalde gerechten op
het menu nog niet klaar of zo. Ook merk
je dat veel mensen 's avonds erg laat (ron
dom 10 uur) hun grote maaltijd gebruiken
en zo. Veel later leer je pas dat de Mexi
caan nog een heel apart soort maaltijd
heeft, de merienda, die ergens tussen de
lunch en het avondeten in hangt en uit de
verte te vergelijken zou zijn met de Engelse
"tea". En zo ongeveer valt tussen 5 en 7.
Deze merienda biedt eigenlijk alleen een
collectie "hartige hapjes" en nooit een
zware maaltijd. Bij de merienda worden
b.v. altijd "vulselspijzen" gegeten, dus ta-
males, in maiskolfblad gestoofde maisdeeg-
koeken met een vulling van vlees, vis, gar
naal, altijd gekruid met uien en sambal (hier
zijn enorm veel variëteiten van mogelijk) en
enchiladas, dat zijn opgerolde tortilla-pan
nekoeken met een vulling; of losse tortilla's
die men dopen kan in de een of andere
saus. Ook hiermee zijn massa's variëteiten
mogelijk.
Dit soort hartige hapjes van de merienda
heten antojitos. Behalve de tamales en
enchiladas behoren nog andere speciale
hartige hapjes tot de antojitos, b.v. de
"chile con queso", of letterlijk: lombok met
kaas. Waarbij repen grote geroosterde lom
bok met blokjes kaas gesmolten worden
en vergezeld van een smakelijke bonenbréi.
Hier merkt U al hoe moeilijk het wordt
de Mexicaan te volgen. Hollanders eten
kaas uitsluitend "onbewerkt" op brood (of
met mosterd bij de borrel) maar doen ver
der nooit iets met kaas (wat van een uit
gesproken kaas-volk toch eigenlijk verwon
derlijk is). Zoals Zwitsers en Fransen met
hun fondu's doen of Italianen en Spanjaar
den met kaas in vele gerechten, doen Hol
landers nooit. We vinden het vaak zelfs
"vies".
Voorts klinkt het woord "bonenbréi" ver
re van smakelijk, omdat wij van bohen al-
leen maar de dikke of dunne bonensoep
kennen. Ook de Amerikaan. Maar wat de
Mexicaan met bonen doen kan, is werke
lijk ongelooflijk. Die bonenbreien hebben
de meest uiteenlopende smaken en zijn
somstijds rechtuit "hemels". De Amerikaan
snapt dat niet van de Mexicaan en noemt
hem daarom spottend minachtend "beanie".
Een volslagen misplaatste denigrerende
term, die alleen maar de domheid van de
gebruiker van dat woord aan de kaak stelt.
Maar goed, kijken we nog eens rond on
der die tacos, tostadas, enchiladas, burri-
tos, tamales, die de Mexicanen maken, dan
denken we gauw uitgepraat te zijn. Want
een enchilada is een enchilada en daar
houdt het gerecht mee op...ja, in Amerika,
waar de enchiladas evenals de hamburgers
en hotdogs het product zijn van massafa-
bricage. Maar in Mexico kan je in één
straat bij tien verschillende verkopers en
chilada eten en tienmaal wat anders proe
ven. Dat kennen wij wel uit Indonesië, waar
geen twee gadogado- of sotoverkopers de
zelfde smaak hebben.
En we kunnen vanuit onze Indische erva
ring ook begrijpen dat er dure en goedkope
enchiladas zijn, maar dat soms een spot-
Op deze piek in Mexico's hoofdstad zag ik in een
kwadraat niet groter dan een voetbalveld drie ar
chitecturen broederlijk bijeen. Het witte gebouw op
de voorgrond modern "colonial style", de kerk
toren rechts 3 eeuwen oud en achter de bogen
(onzichtbaar) werden de fundamenten blootgelegd
van Indiaanse pyramiden, 1000 jaar oud.
goedkope enchilada deksels veel lekkerder
kan zijn dan een dure. En daarom is eten
op straat in Mexico Avontuur, Speurtocht,
Jacht naar het Bijzondere - net zoals het
dat was in Indonesië. En waar blijf ik dan
met al mijn definities, die precies goed zijn
en nochtans mijlen ver ernaast?...
Het wordt de lezer dus ook duidelijk dat
er speciaal voor de merienda met al zijn
variaties van antojitos aparte restauran
tjes zijn, die uitsluitend en alleen deze ma-
kanans verkopen. Daar moet je dus nooit
binnengaan als je aan een ontbijt denkt of
een lunch, maar deze dingen leer je alleen
"al doende". Tot de antojitos behoort ook
de chivichangas, die je een geroosterde
kaas-boterham zou kunnen noemen, en dan
komt dit soort gerecht in mijn geheugen
Lees verder volg. pag.
De linker kerk is toch ook specifiek (modern) Mexico. Mexico-City heeft tientallen gebouwen van een
wonderlijke, gedurfde architectuur, die nochtans harmonieus contrasteren met dat andere specifieke
Mexico: het barok gevelbeeldhouwwerk zoals dat in vele kerken is te zien.
5
