JACOBA GURDINA OTTOLANDER-JANSSEN
1001
avonturen
met de
soetil
BOLLAND j
Radio
t
U herinnert zich de "ajam sètan" in de
Tong Tong van 30 augustus zeker nog wel.
Het recept was van huisvader CHRIS, die
ons intussen nog meer van die heerlijke
kip-lombok combinaties heeft gestuurd. Het
is nu de tijd om deze recepten eens uit te
proberen, want de lombok oftewel spaanse
peper is nog steeds "billijk in prijs", zoals
dat heet.
AJAM BESENGEK TERNATE
Benodigdheden:
1 (diepvries)kip, 3 lomboks (pitten eruitha-
len), trassi, zout, 3 teentjes knoflook, 1/2
kopje azijn, 3 lepels ketjap, 1 theelepel
peper.
De kip inwrijven met zout en peper en
daarna panggang. De lombok, knoflook en
trassi fijn stampen, daarna fruiten tot alles
lichtbruin ziet. Ketjap en azijn toevoegen.
De kip erbij doen, eventueel nog wat zout
naar smaak, en gaar koken 25 minuten).
AJAM PENIKI
Benodigdheden:
1 vette kip, 2 lepels gesnipperde sjalotte
uitjes, 3 teentjes gesnipperde knoflook, 4
a 6 lomboks (pitten eruit halen), '/2 vinger
lengte djahé, 5 kemiri's, 2 lepels asem
water, sereh, 2 djeroek poeroet blaadjes, 1
glas heet water, 1'/2 glas santen (of melk),
zout, margarine.
De in stukken gesneden en gezouten kip
licht/donker (naar smaak) geel opbraden.
Ui, knoflook, djahé en kemiri fijn stampen
en fruiten in wat margarine. De stukken kip
erbij doen, verder nog asemwater, heet
water, sereh en djeroek poeroet. Alles ko
ken tot het water bijna is verdampt. Dan
de santen toevoegen en onder vaak roe
ren (anders santen-nja petjak), de kip zacht
koken.
SAMBEL BETAWI ASEM
MANIS VAN VLEES OF KIP
Benodigdheden:
Een kip, of vlees, in stukken gesneden,
6 a 8 lomboks, 4 lepels gesneden sjalotte
uitjes, 2 a 3 teentjes gesnipperde knoflook,
asemwater, trassi, azijn (verdund naar
smaak), zout, margarine of olie.
Kip of vlees met zout inwrijven en in de
margarine of olie droog opbraden. De lom
boks en uien fijnstampen (of malen) en
met asemwater en trassi vermengen, over
de kip (of het vlees) heen gieten en samen
laten doorkoken tot njerep tot het vocht
is verdampt en in het vlees getrokken). Dan
'/2 kopje azijn toevoegen en het geheel met
suiker en zout op smaak afmaken.
CHRIS
STROOP SOESOE
Kookt 1 bl. zoete melk met water
(èèn op één) en een 1/2 st. vanille.
I Kookt dan 1 kg. suiker tot èen dikke
stroop met 1 bl. ongezoete melk (in
een andere pan!). Beide voorraden
mengen en rozenessence toevoegen, i
Mevr. Romswinckel Smit-Sibinga I
Biiiiiiiiniiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiwiiiiiiiiü
De befaamde Teun Ottolander, één der
grootste openleggers en opbouwers van de
Oosthoek, is natuurlijk algemeen bekend,
ja zelfs vermaard. Of er ooit een mevrouw
Ottolander geweest is, daar dénkt niemand
zelfs aan!
Even groot als de roem van vele mannen
is, die zelfs decennia en eeuwen over
spannen kan, even groot is de vergetelheid
van de vrouw die eens aan zijn zijde stond
- of bereidwillig die plaats verliet om hem
in zijn grote groei niet te belemmeren.
Historie is vaak zeer onbarmhartig.
Als wij niet een dankbare dochter van
Teun Ottolander als abonnee gehad had
den, de naam Jacoba Gurdina (Coos) Jans
sen zou totaal verdwenen zijn. En dat ver
dient ze niet.
Eigenlijk kwam het gesprek heel toevallig
op haar, omdat ik meer van Teun te weten
dacht te komen. Maar mevrouw Annie
Marguerite Pleyte-Ottolander bleek al op
haar vierde jaar met haar moeder en een
ouder zusje Bertha naar Holland gegaan
te zijn. Het huwelijk van haar ouders was
toen eigenlijk al opgebroken. Ze heeft haar
vader nauwelijks gekend. Maar haar moe
der des te beter!
"Wanneer is je moeder naar Indië ge
gaan, Annie?"
"O, dat weet ik niet. Héél vroeg al. Wan
neer is Koningin Sophie gestorven?"...
Koningin Sophie! Vele herinneringen gaan
zelfs niet eens tot Koningin Emma. Uit welke
"praehistorie" is Koningin Sophie! "Waar
om?"
"Omdat mijn moeder al in Indië was toen
Koningin Sophie stierf. Ze heeft er vaak
van verteld. Hoe er juist een groot bal was
in de Soos en ondertussen de postmeester
rondliep in de feestzaal met een telegram
van het doodsbericht in zijn zak. Maar het
niet zeggen wou om de feestvreugde niet
te verstoren. Pas de volgende dag maakte
hij het bekend..."
De dochter van Teun Ottolander weet uit
haar prilste jeugd in Indië uiteraard weinig
af, maar heeft eindeloos naar verhalen van
haar moeder zitten luisteren. Die met haar
man op goed geluk naar de toentertijd nog
volslagen wildernis van Oost Java trok om
op de hellingen van het Idjeng plateau als
pionier aan het werk te gaan.
Toen ze woonden in een doodgewone
bamboehut met aangestampte vloer, met
deuren en ramen die eeuwig ge-"gandjel"
moesten worden, met altijd zwijnen en her
ten en toetoels om het huis, met regelmatig
vernielde groententuintjes. Toen ze geen
bedienden hadden - alleen een koelie uit
de kebon, die hielp met het aardappeltjes
planten en kookte in de dapoer buiten het
huis.
Soms, als het eten opgediend moest wor
den, durfde de kok de keuken niet uit, om
dat hij een toetoel gezien had. Dan stond
Teun met een geladen geweer in de deur
opening om de "hap" veilig binnen te laten
brengen!
Van een slang op het voetenbankje van
moeder, van eeuwig slangen in en om het
huis. Van het whiskeyglas, dat zich statig
verhief van de tafel, een zwerftocht maakte
in de lucht en toen in scherven viel.
Van Teun's koppige studie van de boom
soorten in de bossen, zó veel soorten bo
men dat zelfs de mensen van het land ze
niet allemaal kenden en Teun pas na een
poosje doorkreeg dat "pohon lain" niet de
naam was van een boomsoort, maar van
een andere boom.
Van de doekoen die een eind maakte
aan de slangeninvasies in het huis door een
rondgang te maken met een bordje zout,
gebeden prevelend. En toen waren er nooit
meer slangen.
Ja, als vrouw vocht je mee in de oetan.
Coos Ottolander was bang voor niets. Eens
ging ze alleen het huis uit in een pikdon
kere nacht om een paard te zoeken dat
gestolen was. Na een eindeloze tijd kwam
ze weer terug. Mét het paard. Want paar
den waren onmisbaar in die tijd zonder
auto's!
En eens hoorde ze in de nacht dieven
in de kamer. Door de klamboe zag ze in
het zwakke licht van de lampoe templek
een halfnaakte zwarte kerel met een grote
"boeloe ajam" (krom Madoerees hakmes)
door de kamer waren. Onvervaard sprong
ze uit bed...over een andere kerel die net
bezig was ónder het bed te kruipen. En
wat deed ze? "Hoe durf je!" riep ze de
kerels toe, "hoe durf je je in een vrouwen
vertrek te wagen! Schaam je je niet?!" Ze
schaamden zich inderdaad en slopen weg
zonder haar een haar op het hoofd te kren
ken!
Daar ver van de bewoonde wereld waren
geen doktoren. Mevrouw Ottolander heeft
vijf van haar zeven kinderen door de dood
verloren. Ook het huwelijk ging ten onder.
Alleen ging ze naar Holland terug met twee
kleine dochtertjes, die ze opvoedde met
ongebroken geestkracht, met een grote
liefde voor waarheid en eerlijkheid en
moed. En liefde voor het land waar ze eens
geboren werden.
Annie Marguerite is later DUS ook naar
Indië gegaan en heeft er nog steeds de
mooiste herinneringen aan. En is abonnee
van Tong Tong omdat dit blad de spirit
heeft van haar moeder, de pioniersgeest
die streeft te winnen, durft te verliezen,
maar nooit gebroken worden kan. T.R.
*-♦
4Stationsweg 143 en 77 f
1Den Haag - tel. 0 70
601703 - 601512
IWij ontvingen uitgebreide repertoire in:
Country en Western L.P.'s
o a. Skeeter Davis 10,
T Krontjong en Gamelan L.P.'s
I o.a. nieuwe George de Frètes 17,50
Beat en Rhytme Blues L.P.'s
I o.a. nieuwe Andy Tielman. S. f 4,25 -
Alle laatste toppers 't éérst bij ons!
14
