HET SPOOKSCHILDERIJ
Portret van Hetty Frederickson-Mulder. Zij is een mooie vrouw, recht, slank, groot, een
Noors type, ai heeft ze van vaders zijde "ver terug" Dayaks bloed in de aderen. Draagt
haar onopvallende kleding met opvallende gracie. Kijkt je recht in de ogen. Zelfverzekerd,
ongekunsteld.
Ze werd 45 jaar geleden in Tegal gebo
ren. Op haar zestiende jaar (kort vóór de
oorlog) naar Nederland. Middelbare studie,
verzetsstrijd, huwelijk. Na de oorlog een
tegenstaand Holland. Emigreert met twee
kleine zoons naar Canada. Harde tijd. Her
trouwt. Heeft nu een kunstschool in Chilli-
wack, B.C.
In het huis 342 Williamstr. North. Dat
is het huis
Hetty voelde zich er direct toe aange
trokken, maar het was niet te koop. Een
ander huis werd gekocht en toen kwam
dit huis vrij. Eerste koop ongedaan ge
maakt; in het verlangde huis getrokken.
Oud huis. Van 1912. Houten opbouw. Cu
rieus torentje in de gevel. Er werden 's
avonds wei eens voetstappen gehoord, le
dereen lachte erom. "We wonen in een
spookhuis! Leuk!" Van een bepaalde ka
mer ging de deur altijd vanzelf open. Ver
velend. Met een loper definitief op slot
gedaan. Het was toch een saaie, ongebruik
te kamer. En loodzwaar ijzeren bed, een
ladenkast, een tafel en wat stoelen. Oude
gordijnen.
Toen Hetty er op een dag toch even zijn
moest, stond het bed midden in de kamer.
De laden van de ladenkast waren alle half
uitgetrokken. Wie heeft dat gedaan? Nie
mand had het gedaan. "Het spook!" Men
lachte. Maar het gebeurde telkens weer.
Dat loodzware bed! Hoe kon het geruis
loos verplaatst worden! De poten stonden
in rubber sokkeltjes. Deze bleven altijd
staan. Alleen het bed ging "op de wandel".
Altijd waren de laden half uitgetrokken
Hetty was vaak alleen thuis. Haar man
is lumber-salvager, die langs kusten en ri
vieren zwerft om weggedreven houtstam-
men op te sporen. Een avontuurlijk leven.
Zoons uit huis.
Hetty kreeg nu ook dromen: altijd de
zelfde; midden in de kamer ligt een vrouw
in doodsangst op de grond, in een gewone
rode jurk met gele bloemen. Er waait een
stormwind en vlokken lawa-lawa vliegen
langs haar heen. Ze heeft de handen in
afweer opgeheven; haar ogen zijn wijd
opengesperd. Het lichaam is perkament
achtig verschrompeld. Alsof de vrouw ge
deeltelijk gemummificeerd is. Haar ontzet
tende angst deelt zich aan Hetty mede. Die
recht overeind veert in bed. Dan is het
over. Ze steekt een sigaret op. Gaat na een
poosje weer kalm slapen.
Als deze droom vaker terugkomt, spreekt
ze er met kennissen over. In dat huis blij
ken twee zelfmoorden plaats gehad te heb
ben. Ook moet er een vrouw in dat huis
vermoord zijn en begraven in een dicht
gemetselde schoorsteen.
Haar schoorsteen is inderdaad dichtge
metseld. Hetty dwaalt door het huis. Zou
er iets in dat torentje zijn? Ze breekt de
deur open. En daar ziet ze de vlokken lawa-
lawa uit haar nachtmerrie. Het blijkt isola-
tiestof te zijn, losgevallen uit het dak van
het sinds vele jaren afgesloten torentje.
Hetty gaat nu beslist op zoek naar "de
geest". Ze schildert. Ze wil deze geest
zien en schilderen. Drie nachten achtereen
zit ze de hele nacht op in de spookkamer
met een kaarsje. Wachtend. Er gebeurt
niets. Pas op de derde nacht ziet ze een
vage gedaante tegen het raam staan. Is het
verbeelding? Is het een lichtspeling? Later
ziet ze het nog een keer, maar tot een
duidelijke manifestatie komt het verder niet.
Dan besluit Hetty de verschijning te schil
deren, een "gelaat" erbij fantaserend. Het
gezicht komt niet af. Maar het is toch een
goed schilderij al zo. Ze legt het werk
neer en doet ander werk. Verbeeldt ze het
zich? Telkens als ze later naar het schil
derij kijkt, is het of er iets aan het gezicht
veranderd is. Hetty gaat kalm van dag op
dag foto's maken. Zij zou zich iets kunnen
inbeelden, maar foto's liegen niet.
De foto's liegen inderdaad niet.
Zij vertonen inderdaad telkens weer een
iets anders gezicht. De neusvorm verandert,
de lengte van de bovenlip, de tekening van
het jukbeen. De in het duister gehouden
linker gelaatshelft krijgt toch expressie. Het
lijkt soms het gezicht van een vrouw, dan
weer van een man. Soms dat van een mon
gool, dan van een Indiaan. Soms treedt
de schrikfiguur buiten de gordijnen.
Ze laat die foto's aan kennissen zien
en dan wordt de nationale pers wakker. Ze
wordt gewoon bestormd door fotografen en
journalisten. Ze slaan aan het meten met
linealen, ze maken duizend foto's. Maar
die liegen er niet om. Inderdaad verandert
het spookgezicht voortdurend.
Bij dit alles is Hetty geen moment ner
veus of bang. Met verlof in Nederland zoekt
ze professor Ten Haaff op, hoogleraar in
de para-psychologie. Die vindt dit alles
géén "lariekoek", gaat het schilderij zorg
vuldig analyseren, geeft advies hoe het
verschijnsel verder nóg exacter gecontro
leerd moet worden.
"Als ik terugga", zegt Hetty, "ga ik die
schoorsteen slopen. Ik móet er het mijne
van hebben!"
Hetty schildert op een merkwaardige wij
ze. De moderne scholen interesseren haar
niets. Ze heeft een eenvoudig kleurengam
ma, maar schildert altijd met sprekende
contrasten. Haar landschappen en mensen
figuren zijn uitermate expressief. Hoewel
ze "verzonnen" zijn, lijken de portretten
naar de werkelijkheid geschilderd. Hebben
alle een geladen expressie, alsof ze wat
zeggen willen. Haar landschappen schijnen
te zeggen: de dode stof lééft. Hetty heeft
voor haar schilderijen geen blijvende affec
tie. Zijn ze geschilderd, dan kijkt ze er
nauwlijks meer naar om; alle geboeidheid
tijdens het schilderen is geheel weg. "Het
is alsof ik baren moet", zegt Hetty van haar
werk, "er moet iets ter wereld komen. Wat
weet ik niet. Ik schilder maar..."
Lees verder volg. pag.
Hetty Frederickson-Mulder zoals zij voor een
TV-uitzending verscheen met haar spookschilderij.
Gelieve op te merken dat de mond van de spook
gedaante SCHEEF staat. Zou de fotograaf van
"De Telegraaf" die deze foto maakte, met Hetty
"in het complot" zitten en geretoucheerd hebben?
Links een "vrij normale" weergave van het
spookgezicht. Wie echter het schilderij zelf ziet,
zal weten dat het oog rechts nauwlijks zichtbaar
geschilderd is. Op de foto komt het "duidelijker
uit". De foto rechts brengt het hoofd vóór de
gordijnen zoals U linksboven duidelijk ziet. In wer
kelijkheid fen op de andere foto's) is het positief
échter de gordijnen.
10
