BRIEVEN VAN TUD EN RUIMTE..BRIEVEN VAN TIJD EN RUIMTE..
ACT OF GOD III
"lVat U onder "An Act of God" schrijft is
interessant. Maar bedoelt U met een "Act of
God" niet iets dat je onverhoopt en onver
wachts uit de blauwe hemel in de schoot valt?
"Un coup de raccroc" in het Frans? Volgens
mij is Act of God "un cas de force majeure"
en wordt veel gebruikt in scheepsdocumenten,
notariële acten en assuranties"SUZY
Dit brieffragmentje en verrassend veel
andere commentaren of nevenvoorbeelden
van de "Act of God" tonen duidelijk aan
dat dit wonderlijkste element in het Mense
lijk Leven sinds de Schepping ons nog
steeds enorm boeit. Suzy heeft naar de
letter gelijk: datgene wat in het normale,
rationele systeem van berekeningen niet
te vangen is, geeft men een aparte naam.
Er bestaan voor soortgelijke onbereken
baarheden erg veel namen en systemen. De
"Deux ex machina" behoort ertoe, die veel-
bespotte figuur in oude treurspelen die op
het laatste nippertje verscheen om in een
volkomen onontwarbare knoop redding te
brengen. Als held en heldin in het drama
door volkomen natuurlijke handelingen en
in een normaal patroon van maatschappe
lijke ontwikkelingen "vast" geraakt zijn en
niets anders dan de ondergang of dood
voor de deur móet staan, dan komt opeens
een niet in het ontwikkelingsschema pas
sende figuur redding brengen. Dat werd
door de rationeler denkende mens natuur
lijk "nonsens" genoemd, zo'n "verzonnen
redding". Die heette dus 'deus ex machina"
of: "gefabriekte god". Deze reddingsfiguur
werd langzamerhand dus geheel afgeschaft.
Wat maakt dat toneeldrama's en romans in
de moderne tijd allemaal "beroerd aflopen".
Men WIL gewoonweg geen "happy ending".
Als het logisch verstand, als het normaal
patroon van handelingen de mens niet red
den kan, dan moet hij maar dood. Punt.
Dus eindigen moderne drama's allemaal
akelig.
En eigenlijk vertelt deze "normale ont
knoping" ons een droevig verhaal: leven
zonder God (desnoods: zonder deus ex ma
china) eindigt altijd droevig Is bij voorbaat
reddeloos verloren.
Het zijn juist de eenvoudige zielen altijd
die instinctief weten dat deze logica niet
klopt. Daarom geven "goedkope films" en
"snertromans" altijd Acts of God. De films
van Pearl White: als de heldin door snood
aards op de rails is vastgebonden voor een
naderende sneltrein, als zij op de schuif-
band gebonden is van de electrische cir
kelzaag die steeds dichterbij komt, wat kan
haar nog redden? Menselijkerwijs natuurlijk
niets. Maar kijk, altijd komt dan in een
stofwolkje aan de horizont de "Lone Rider"
haar kant op en redt haar uit de Kaken
van de Dood.
En in de heerlijke bangsawan-stukken
komt de verbannen en afgeschreven Prins
terug uit de wildernis, doodt de intriganten
aan het hof en redt de arme vader en
schone prinses.
Nonsens!
IS het wel nonsens? Als Kleine Boeng
of "die bijgelovige Javaan" een djimat, een
"redjeki" kris of ringsteen draagt, IS dat
honderd procent nonsens?
Als systeem natuurlijk. Het "act of god"-
idee is natuurlijk niet in een systeem te
vangen. Maar het geloof in het bovenna
tuurlijke, dat aan dit bijgeloof ten grond
slag ligt, is in wezen een soort Gods-ver
trouwen, een Geloof in een Macht boven
berekenbaarheden en logica, die redden
kan als alles verloren is.
Tong Tong leeft door "Acts of God".
Laat ons nuchter zijn. Bedrijfstechnisch, fi
nancieel verantwoord, onder leiding van
een mens met vele tekorten en gebreken,
kan Tong Tong technisch gewoon niet be
staan. EN HET BESTAAT. Door eindeloze
kleine en grote "hou-maars", door koppige
trouw ondanks fouten en tekorten. Als toe
schouwers zeggen tegen onze abonnees:
"Je bent gek om daar lid van te zijn", is
dat kalm gesproken waar. Er zit geen meet
bare logica in, geen meetbaar materieel
voordeel, zelfs geen meetbare verdienste of
moraal.
Geen lezer leeft zoals ik met een "dage
lijks Wonder": de onverbiddelijkste reke
ningen kunnen betaald worden, het onaf
zienbare werk raakt toch wel aan kant, we
leven een jaar, drie jaar, vijf jaar, tien jaar
...het is crazy!... Ook Indonesië "hoorde
al lang kapot te zijn" en gaat niet kapot...
en vele oud-gasten worden over de tachtig,
over de negentig jaar oud en gaan niet
kapot...en jonge mensen sterven plotseling;
de stoere, deftige bank van Texeira de
Mattos wordt door déconfiture geveld, ge
reputeerde grootbedrijven storten ineen...
en de kleine Tong Tong is nog steeds niet
"pedot"! Ló, waarom klopt het berekenbare
JUIST NIET en LEEFT HET ONBEREKEN
BARE?
Allright, spreek van mascottes en djimats,
van Acts of God of Forces Majeures, noem
het wat U wilt, en probeer zelfs déarin
definities en categorieën te vinden, maar
dring door tot het wezen van het FEIT, dat
Leven de som is van het meetbare en ON-
meetbare, van het rationele en irrationele,
van Leven EN DOOD. Pas dan ontstaat een
conceptie van Tijd en Ruimte, van Onster
felijkheid, van God - wat U maar noemen
wilt. Maak geen twist en leef gelukkig.
Alleen het berekenbare, de klinkende munt,
het optelsommetje dat "op gaat", dat is
geen leven. Dat is alleen maar tellen tot
tien. Leven is "pi", 22 gedeeld door 7: de
oneindige deelsom. Durf te Leven met Het
Raadsel.
Niet alleen leeft Tong Tong door Acts
of God, het IS een Act of God. Ons werd
ons Land van Herkomst afgenomen, dus
bestaat de Indischman niet meer. Want in
Nederland bestaan alleen Hollanders. Punt.
Assimileer. Geen vreemde smetten. Kijk
nooit terug. Enz. enz. enz. Van de 1/3 a
1/2 miljoen Indischgasten blijkt een zó ge
ring percentage geïnteresseerd in het leven
van Tong Tong en is daartegenover de
massa cultuurwaarden van ons Indische
denken zó ontzaglijk groot, is dus onze
Taak al bij voorbaat zó onmogelijk, dat dit
werk betoel geen zin heeft...even weinig zin
als het kopen van een lot voor de Toto...
en is ook een loterij dan geen "Act of God"
in zekere zin?
Goed dan, onze Tong Tong is een loterij
briefje. En ergens schreef een Hand aan
de Muur: op die-en-die dag is de Grote
Trekking. Welke dag weet niemand. En op
welke dag dus eventueel Tong Tong tóch
ten onder gaat weet niemand. Maar of dit
blad uiteindelijk tóch zegevierend uit de
ondergang zal verrijzen, weet óók niemand.
Hoe wij ons zo lang moeten redden, weet
ook niemand. Alleen ben ik dankbaar dat ik
een leven heb gehad van twaalf ambachten
en dertien ongelukken en gedagangd heb in
alles en met alles, van boksers tot manne
quins toe. En een slecht zakenman, hoor!
Een slecht zakenman, that's right! Want
anders was ik immers bankier geweest of
directeur van Unilever? En dan had Tong
Tong niet bestaan...!
Zie je wel, dat we boffen met een mis
lukkeling? En weet je wei dat door Acts of
God mislukkingen en mislukkelingen toch
wel een kans krijgen?
Poekoel teroes dan! Timbang niet, GE
LOOF!
In de nacht die voor de Indischman is
aangebroken, zinken velen weg in vertwij
feling, anderen vervloeken de duisternis,
nog anderen lopen weg naar de lichten van
Parijs of de zon van Spanje. Tong Tong
heeft een kaars ontstoken.
Er is één Macht over alles, Die neon
lichten doven kan en de zon verduisteren
en kaarsvlammetjes leven laat. Wie die
Macht kent, die twijfelt niet. En vecht dóór.
Dat doet Tong Tong. Selamat berdjoang!
T.R.
P.S. Voor degenen die het niet begrijpen:
dit is geen luchthartigheid of roekeloze
brani mati of fatalisme. We WETEN wat we
verwachten kunnen in dit nieuwe jaar: de
dood zal nog vele malen toeslaan; velen
zullen om diverse redenen bedanken; eco
nomische moeilijkheden zullen ons dwars
zitten (de nieuwe posttarieven zullen móór
dend zijn); Tjalie en Tong Tong zullen weer
nieuwe fouten maken - dus nieuwe knuppels
om de hond te slaan - dat is zo zoetjes aan
al "vaste erfenis" geworden van onze jonge
Tong Tong. We zijn ermee opgegroeid als
een klein kind met rijst en tempeh en oor
vijgen en castorolie. Wat we echter ook
geleerd hebben is, dat er soms op de
meest absurde manier tóch redding komt,
telkens weer. We zijn niet bang voor de
Momohs van het nieuwe jaar, we zijn al
leen nieuwsgierig naar de nieuwe wegja-
gers van oude momohs!...
6
