ANAK MALANG
ACHTERAF BEZIEN
VOOR DE VROUW
FEUILLETON
De Prot. Christelijke Lagere school aan de Maetsuyckerstraat, Malang. De mooiste
school van de wereld, zei ik altijd ook al ging ik soms met loden schoenen de Brantas-
brug over als ik dacht aan die onbegrijpelijke vormsommen. Maar als een lichtstraal kwam
de gedachte aan de uitspanning en dat betekende baren, bik-tor, touwtje springen bik
kelen, filmsterren ruilen. Na regen komt zonneschijn, na elke moeilijke les komt toch wel
de bel.
Als ik mijn jeugd in Malang, mijn
jongemeisjesjaren in Soerabaja zou
willen beschrijven, dan zou ik boeken
kunnen vullen. Dit is dus zomaar een
vluchtige terugblik van een Anak
Malang. Wie bezit ook zo'n oude
schoolfoto en mijmert er ook wat bij?
Kom anak Semarang, Djocja, Ban-
djarmasin, Makassar en van welke
plaats ook, ik wacht op jullie!
Hoe ruikt een school ook weer? De gan
gen altijd naar brood, kaas, kaftpapier en
kinderen die in de zon hebben gerend. De
klassen zijn koel, ruiken naar inkt, een beet
je zuur van natte leien. Alleen maandag,
als alles glimmend geboend is, de borden
vlekkeloos zwart, dan hangt er de frisse
lucht van karbol.
Ja, de sekolah zorgde goed voor de
school en hij zorgde ook voor de kinderen.
Hij pompte je banden op als ze die hadden
laten leeglopen, hij hielp het hele schooi
ert afzoeken naar je verloren ringetje. Als
je op de gang stond voor straf en je maak
te een grimas naar hem als hij langs kwam,
zei hij meewarig-bestraffend: "...Lantas, ka-
lu nonni begitoe nakal, moesti die sete-
rapkan toh!"
Je kijkt 6 jaren lang op tegen die grote
jongens en meisjes van de 7e klas. On
voorstelbaar gewoon dat je ook eens net
zo oud en wijs zal zijn. Ook zo beeld
schoon als Mies, zo geraffineerd en aan
trekkelijk als Etty, zo knap als Nelly.
Ineens is het zover. De laatste week in
de 6e klas. Er wordt een klassefoto ge
maakt en als we weer in de klasse terug
zijn, strekt mijnheer Lootsma zijn lange be
nen onder de tafel, gaat gemakkelijk achter
uit leunen en vouwt zijn handen op de
borst, 'n teken dat hij ons wil "toespreken".
Hij is de meest onconventionele onder
wijzer geweest die ik ooit gehad heb. Hij
kon minuten lang afwezig door je heen
kijken en net als je dacht dat je nu wel kon
beginnen met de pentjit (jonge mangga)
door te geven aan je buun/rouw, kon hij
ineens uitvallen: "Als je dacht dat ik je
niet zag dan heb je het mis juffertje! Als
je het eten niet laten kunt waarom stoppen
jullie je in vredesnaam vol met die onrijpe
smurrie. Als jullie het hoekje omgaan, sta
ik op het stoepje!" Hij kon tieren en
klappen uitdelen (in de goede oude tijd
werden kinderen nog gezond opgevoed met
een oorvijg!) en dan weer met een drome
rige blik vertellen, en filosoferen over he
den en verleden. Volgens sommige kinde
ren had hij 'n Indisch accent, maar hij was
een rasechte Fries en dat accent klonk ons
erg bekend in de oren om bepaalde reden.
Na de lagere school raakte ik vrien
dinnen kwijt. Mulo en HBS slokten alle
De Prol. Chr. Lagere School in het Brantas dal. Aan drie kanten de Brantas
door GREET GAUDREAU
WAT VOORAF GING:
Het kleine meisje (ik) uit de stad is verhuisd
naar de fabriek van haar vader. Hier heeft ze
het wel prettiger, maar ondanks een vriendin,
blijft ze toch een in zichzelf gekeerd, obser
verend kind, dat haar momenten van angst,
verveling en zelfs ontspanning in eenzaamheid
beleeft.
Op deze fabriek waren de zondagen de
beste dagen want we gingen vaak zwam
men in het primitieve, in rietvelden ver
scholen zwembad. Als gewoonlijk was de
bron van geluk en tevredenheid voor mij
niet de gebeurtenis zelf, maar de mensen
om mij heen, het weten dat ik deel uitmaak
te van een groep. Op deze zwem-zondagen
bestond onze groep uit Pap en Mam. Zus
ters met of zonder verloofden en soms
zelfs Broer als die met vakantie uit kost
school thuis was.
De zon blikkerde op het water maar het
was altijd koel onder de bomen aan weers-
je
kanten van het zwembad, de zee van riet
pluimen golfde en kartelde onder elk zucht-
wind. Na het zwemmen was er nassi
goreng en kroepoek...Ik had het toen al
door; alleen zijn doet er weinig toe zolang
het in evenwicht wordt gehouden door een
redelijke hoeveelheid geluk en tevreden
heid. Zoiets van tien delen eenzaamheid
tegen één deel geluk, dat was redelijk ge
noeg.
Op deze fabriek ook trouwden de zusters
met veel opschudding, bloemen, gasten, ge
schenken. Pap was een meester in het op
roepen van een feeststemming het echte
soort waarbij ieder zich blij en warm voelt
van binnen. Hij was de belichaming van het
ware feestgenoegen omdat hij zelf er zo
intens van genoot. Hij regelde enthousiast
de repetities, haalde de bloemstukken in en
liet ze zorgvuldig opstellen en maakte ie
der van ons een belangrijk persoon met
Zuster het stralende middelpunt. Natuurlijk
was hij het die het menu vaststelde en
devoot voor de champagne en wijnen zorg
de. Hij interesseerde zich als een vrouw
voor alle bijzonderheden van het bruids
toilet en hoe genoot hij, onberispelijk ge
kleed en onberispelijk van gebaar, van de
huwelijksfeesten zelf.
Hoofdstuk III
Eens moest ik plotseling gaan logeren bij
Nonnie Looman. Nonnie was mijn beste
schoolvriendin terwijl Tien mijn beste thuis-
vriendin was. Mam en ik reden elke dag
met Tien en drie jongens van de fabriek
een paar maal naar school in wat wij "de
stad" noemden. In werkelijkheid was t
een kleine plaats en in een van de uitge
storven zijstraten woonde Non. Om een of
andere reden dachten onze moeders dat
't zo aardig zou zijn als we bij elkaar gin
gen logeren hoewel 't ons beiden nogal
koud liet.
Eerst ik bij Non. Non had twee jongere
broertjes die niets anders deden dan ons
treiteren met allerlei verzonnen klachten
over ons naar hun moeder lopen. Toch
deden we niets anders dan samen zitten
fluisteren en rustige spelletjes spelen waar-
we niet mochten lachen, luidop praten
bij
of bewegen. Non was stil en kleurloos net
als op school maar bij haar thuis had ik
haar hulp nodig. Ik kreeg die niet, want ze
was doodsbang voor haar moeder.
Haar moeder was ontzettend. Ze stond
constant onder hoge stoom, haar zwarte
ogen flitsten, haar handen waren kleine
stalen klauwen en ze was aldoor razend
10
