KEDOEK-KE-DJE-GLEK van LEZERS
GRIEZELIG? NONSENS?
MERKWAARDIG?
Als dochter van een SS-er ben ik opgegroeid met treinen, treinlopen, sprak ook van
DL inplaats van bagage-wagon, van bureau als kantoor bedoeld werd, vond steenkoolgeur
lekker. Hoe ruikt steenkool toch alweer? Heb als kind jaren gewoond in Bangil Dan zeg
je meteen krokèt, lemper.
geheten, waar we beschermd werden door
de hele kampongbevolking, en waar we
bleven totdat mijn vader op 13 april '44
door de Jap werd opgepakt. Toen verhuis
den we naar Lawang en ik trouwde in
hetzelfde jaar, zonder toestemming van mijn
vader, niet wetende dat hij in de gevangenis
van Lowokwaroe te Malang zat.
Ja, die boemeltreinen weten wat, ook van
ons: schoolkinderen! Met de ochtendtrein
gingen veel passergangers mee, en als
het vruchtentijd was, konden we met flik
ken en flooien wel mangga's loskrijgen van
de toekang mangga, die op zijn hurken,
krètèk rokend, dicht bij zijn koopwaar in
de DL zat.
In Wonokromo ging meestal de hele reut
eraf, koortsachtig elkaar de zwaarbeladen
krandjangs aanreikend. En wij maar ze
nuwachtig kijkend, en ook kwaad kijkend
als de conducteur maar wou affluiten, ter
wijl ze nog niet klaar waren. Maar ook on
ze streken: de conducteur in de W.C. van
buiten opsluiten, zodat hij zijn ronde niet
kon doen! En mertjons (na Nieuwjaar) goo
ien naar stationschefs van haltes waar de
trein niet stopte.
En als je een station binnendenderde,
dan meteen het kabaal van de venters:
krokèèèèt, roti-roti, rokok-rokoh, salak ndo-
roh? Djeroek-djeroek, es, es! enz.
Als ik nu een Hollands station binnen-
rij, dan denk ik toch wel met weemoed aan
het kabaal, geroezemoes van het Indisch
stationnetje; zie je in gedachten stapels
saté kerang langs je raam deinen.
Soedah, niet meer piekeren, die tijd is
voorbij. Nu alleen: madjoe, poekoel teroes.
W. V. LEANDER-FLISSINGER
Ik ging naar school in Soerabaja, bij de
Zusters in Kepandjen. Zodoende: tranen
toen ik las Goenoenggangsir en dan vul ik
aan: Gempol, Porong, Tangulangin, Sido-
ardjo (gerookte bandeng!) Buduran, Gedan-
gan, Waroe, Wonokromo (leerfabriek Wo-
notjolo, melkerij Dankmeyer) en dan Sb-
Goebeng en uiteindelijk Kota.
De lagere school liep ik af in Lawang,
en dan was het vanuit Bangil de andere
richting op: Wonokerto, Soekoredjo, Sen-
gon (doerèn), Lawang en nog verder Singo-
sari, Blimbing (met het trammetje naar het
meer van Wendit, Malang.
Maar nu Goenoenggangsir: je had daar
een oud zwembad met enkele kleedkamers,
een heel eind van de hoofdweg af. Vanuit
Bangil gingen we er met een grote troep
naar toe, met dogkars, fietsen en eten -
véél eten. En pas tegen magrip naar huis.
Bij het zwembad aangekomen, bleek dat
mijn vader zijn zwembroek had thuisgelaten.
Even halen! Met "hem" op de fiets naar
huis gereden om broek te halen, heen en
terug 20 km maar je voelde geen hitte,
noch afstand. Later, als je ouder bent, wan
delen: wil niet, zo warm, fietsen: wil niet,
wordt gauw moe!
Ja, ja, als je jong bent en verliefd, geen
afstand, te groot en de zon schijnt altijd
net lekker!
Wie Bangil zegt, zegt ook aloon-aloon
en saté-kambing-stand-onder-de waringin-
boom!
Ik heb later mensen gekend, die in Soe-
rabaia woonden en 's avonds "even" naar
Bangil reden, alleen voor de saté!
Met de inval van de jap, vluchtten we uit
de dienstwoning naar een kampong, Pogar
DE TOEKANG AJER WAS ZIEK
Tetap 5 uur sloot de al wat oudere vrij
gezelplanter zijn kantoor af, stak het kleine
emplacement over, liep het trapje van zijn
voorgalerij op, drukte op de bel die aan de
lamp hing en liet zich dan wat moeizaam
in zijn stoel zakken. Even later kwam dan
de boy met het eerste splitje. (de planter
bestelde altijd zijn whiskey per kist en
dronk een fles per dag).
Die middag gebeurde er echter niets en
na wat gewacht te hebben stond de plan
ter zuchtend op en belde nogmaals. Toen
na enige tijd wachten de boy nog niet met
het splitje op kwam dagen werd de planter
kwaad en liep luid scheldend naar de bela-
kang en brulde om zijn seplit. Even later
kwam de boy aanrennen met het begeerde
splitje.
"Matjan mana, waarom kom jij niet direct
als ik bel"?
"Ik wist niet dat U er al was, Toewan".
"Ik heb twee keer gelontjengd en jij bleef
maar op je luie pantat zitten".
"Toewan, de toekang ajer is ziek".
"De toekang ajer ziek, wat heeft mijn
seplit daar mee te maken"?
"Begini Toewan, de bel van de voorga
lerij is al een half jaar kapot en nou heb ik
de toekang ajer als U thuiskwam 's mid
dags naast die boom gezet. Als hij zag dat
U op de bel drukte, kwam hij mij waar
schuwen en ik bracht de seplit. Maar nu
is de toekang ajer ziek."
Begitoe. TANDOKTER
nOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCOOOCOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO^
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
EEN VERSE KIP IS EEN LEKKERE KIP
Steeds voorradig verse Braadkuikens -Soepkippen Braad- en Kippenpoulet
Kip van het spit, royale hele kip f 4,50, halve f 2,25. Dagelijks warm verkrijgbaar.
ALLES VOOR UW RIJSTTAFEL
Reclame fijne mais per blik f 1,25, 2 bl. f 2,35; heel blik reboeng f 1,75; dunne Emping
250 gr. f 2,10; Lontong 4 zakjes voor f 1,Santen in blik f 1,35.
POELIER WAAL Dierenselaan 38 Telefoon 39 09 41 Den Haag
Voor ons ligt een boekje dat heet "Mys
ticism in Malaya". Het is IN HET ENGELS
geschreven door A.G.S. Danaraj en het is
een nogal verwarrend boekje omdat het
over "goena-goena", doekoens, "bemaken",
djimats, bezweringen, stille kracht en boze
geesten even gewoon praat als, als...laten
we zeggen Oom Pong of Tante Prul, d.w.z.
je weet te deksel ook niet meer of het
"gezwam" is of serieus verslag van ware
gebeurtenissen.
Ziek wordende familieleden, een doekoen
die op bezoek komt (in Malaysia heten ze
"Bomoh") en in een hoek van het erf afge
knipte nagels, haar, enz. laat opgraven, en
op slag is de patient weer gezond...we
zijn met dergelijke verhalen opgegroeid,
maar lazen ze zelden of nooit zwart op wit.
En hier staan ze dan, bovendien bevestigd
met afbeeldingen van krantenknipsels, fo
to's van "Bomohs" en hun patiënten en
last but not least: brieven ten geleide van
de Minister of Education, Malaysia, van de
State Advocate-General van Singapore en
van een woordvoerder van de Kementerian
Pembangunan Luar Bandjar! Die toch wes
ters zijn opgevoed en gezaghebbende func
ties hebben. De schrijver van het boek zelf,
Danaraj, heeft in Engeland gestudeerd voor
architekt (en denkt, dunkt ons, wel exact
genoeg!) en in het boekje staat ook alweer
zo'n raar ding: een student die graag in
Cambridge wil studeren, legt de gelofte af
dat hij op Thaipusam-dag zal lopen als hij
slaagt voor zijn examen. Nu lopen op zo n
dag (eens per jaar in februari bij volle
maan) mensen in een optocht die zich
doorzeefd hebben met naalden of andere
pijnvolle dingen doen, b.v. potjes met melk
vastgespeld aan hun borstvlees mee sjou
wen, enz. enz., dus populair gezegd: "een
dag fakir zijn." Is het in Europa denkbaar
dat een Leids student of HBS-er een dagje
als fakir uitgaat?
Op de grens van "bijgeloof en weten
schap gebeuren toch wel merkwaardige
dingen en sommige lezers herinneren zich
nog wel de wonderbaarlijke genezing van
de filmster Eva Bartok door Bapak Subuh.
Van deze Pak Subuh bestaat trouwens een
Leer, die ook in Europa vele volgelingen
kent. In onze boekhandel zijn verkrijgbaar:
"Het pad Subud" door Husein Rofé ƒ3,95
plus 0,30 porto,
"Subud, een weg tot vrijmaking van de
mens", door J. G. Bennet 3,50 plus 0,30
En tot slot het bovenbesproken boek
"Mysticism in Malaya", door A. G. S. Da
naraj, 7,50 incl. porto
De lezer vergeve ons als wij deze boe
ken tesamen bespreken, terwijl zij even
tueel niet bij elkaar zouden behoren. Ze
bewegen zich immers op een gebied waar
wij slecht in thuis zijn, maar waarvan wij
weten dat vele lezers erin geinteresseerd
zijn. Wist U overigens dat wij van lezers
in Indonesië verzoeken kregen om de wer
ken van Van Hien voor hen op te sporen?
In het gehele vrijgeworden Azië schijnt een
hernieuwde belangstelling te groeien voor
studies "op paranormaal terrein" en in een
blad als het onze kan althans de vermelding
van dit feit niet achterwege blijven. T.R.
10
