Kleinlandbouwer
Dendeng manis en
Dedeng tjeleng
ximgeaM
van de toeschouwers naar beneden,
slechts aan enkelen lukte het de top
van de paal te bereiken en met een
van de daar hangende prijzen (mooie
sarong of kain) weer naar beneden te
komen. Anderen zag je met de han
den op de rug trachten met de tanden
geldstukjes, die uit een met stroop
tètès besmeerde djeroek bali staken,
te halen. Dit feest duurde de gehele
middag door. Overal op het terrein
stonden eet- en drinktentjes voor het
volk (b.v. soto ajam, saté, es stroop
en gandol e.d.) Mijn ouders, broer en
ik gingen vanwege de warmte gewoon
lijk na een uur al naar huis, de ande
ren stoomden meestal door naar de
fabriekssociëteit en bleven daar de
gehele middag onder het genot van
een borrel of andere drank plakken.
's Avonds was er een openluchtfilm
voorstelling van een bioscoopexploi
tant uit Soerabaia, welke wij vanaf het
fabriekskantoor konden volgen onder
het genot van limonade en nasigoreng,
klaargemaakt door een der echtgeno
ten van het Eur. personeel. Het werk
volk volgde de voorstelling vanaf het
fabrieksterrein, dat 's avonds als een
echte passermalem uitzag. De meesten
van hen hadden na een half uurtje ge
noeg van de voorstelling en gingen
langs de gezellig verlichte verkoop
tentjes slenteren of bleven in de buurt
van het daar gestationneerde gamelan
orkest, zo genietend van de passer-
malemsfeer met b.v. die geluiden van
leeglopende ballons met fluitjes. Zo
heb ik als kind het „Maalfeest meege
maakt. C. F. Arenberg Peeters.
Nou, nou, dit zal wel een lange tje-
rita worden, maar zal m'n best doen.
Moet zo nu en dan wel m'n hersens
een weinig opfrissen.
Zal dus bij de eerste vraag begin
nen. Waarom kleinlandbouwer worden!
Hartewens van m'n man was steeds:
een eigen huis, met een stuk grond en
eigen baas te zijn Kwamen in de jaren
'25-'26, vaak bij een neef van ons,
die werkbaas was bij de B.O.W. te
Kraksaan en in Kroetjil woonde. Via
hem kochten we op naam van zijn
huishoudster sawahgrond plm. half
bouw, voor 80,maar er was na
tuurlijk nog geen sprake van, dat we
ons hier zouden vestigen. M'n man
werkte toen als adj. administrateur bij
het Volkscredietwezen te S., doch in
1931 moesten we weg; m'n man kreeg
z'n ontslag.
Zonder een rode cent vertrokken
we toen naar Kroetjil en mochten een
huisje van een oom betrekken! Dat
stukje grond kwam dus nu goed van
pas! Aangezien we niets, maar ook
letterlijk niets hadden, moest m'n man
orn een onderstand bij de A.R. vragen
en kregen we 20,per maand.
Zoetjesaan begonnen we 't een en
ander te doen.
Van een Chinees kochten we een
huisje voor f 250,(in payementen
afbetaald) en vroeger kon je zo'n ge
bouwtje van 't ene naar een ander erf
verplaatsen. Nou daar stond 't dan,
tussen maisaanplant!
Intussen probeerden we, voor eigen
gebruik, groenten te planten. Hier en
daar wat aardbeien en ananassen,
dus van alles en nog wat. 't Ging
prachtig en vakantiegangers kwamen
kijken en wat kopen en zodoende
hadden we tenminste weer iets erbij
om van te leven.
Na enige tijd konden we ons landje
een weinig uitbreiden tot en met 1
bouw, dat we, door hulp van Hr. de
Graaff, toen A.R. van Probolinggo, als
eigendom lieten inschrijven. Kwamen
intussen in z'n belangstelling en deze
had zoveel voor ons gedaan, zoals
soorten djeroekplanten, vruchtbomen
enz., gekocht, zodat langzamerhand
In de Indo-maatschappij is het
bestaan van kleinlandbouwer, al
hoewel weinig beoefend, toch
wel algemeen bekend geweest.
Mensen die ver van de grote
stad en zijn sociale zekerheden
een pioniersbestaan leidden, om
dat zij „liever kleine radja dan
grote knecht" waren, zoals zij
graag zeiden. Hier is zo'n „rad
ja" aan het woord. Wie op dit
terrein ook ervaringen heeft (ook
kleinlandbouwersVROUWEN!,
nodigen wij graag uit om te
schrijven in Tong-Tong: een pio
niersblad dat het leven van an
dere pioniers goed begrijpt.
ten een span van ons ter verzorging
krijgen. Ja zo ging 't daar toen en
kreeg je mest gratis!
De werkindeling: wel van 6 t/m 11
uur v.m. in de groenten- en bloemen
tuin en in de middaguren naar ons erf
pachtperceel, want daar was een bom
te doen, om die vruchtbomen tot volle
groei te brengen. Bespuiten, mesten
enz. enz.
Onze onderstand werd intussen ver
hoogd tot 50,'s maands. Veel was
't niet, maar de levensstandaard was
in die tijd erg laag, dus goedkoop
leven; met verkoop van groenten,
bloemen en vruchten, kwamen we er
wel! Hr. de Graaff bestelde voor ons
50 soorten rozen uit Holland, die we
later, door oculaties op wilde rozen
struikjes, erg uitgebreid hadden, zodat
je ons kleinlandbouwbedrijf geslaagd
kon noemen.
Voor bevloeiing kregen we officieel
vergunning van de Irrigatie te Krak
saan, om 't water over ons erf te
doen stromen, dus over de B.B.-amb
tenaren niets dan lof, want zelfs van
't Boswezen, kregen we een heel stuk
bouwgrond in pacht speciaal voor rijst
of mais en aardappelen.
In z'n vrije uren, als hij vond dat hij
genoeg gedaan had, ging m'n man op
varkensjacht, alleen of met Abels.
Brachten ze een beest, soms 2 3
stuks thuis, maakte ik tot laat in de
nacht dendeng en verkocht die aan
onze kennissen. Alle beetjes hielpen,
om de touwtjes bij elkaar te houden!
Moeilijke, maar ook fijne en gelukkige
jaren waren dat! Van s morgens vroeg
tot 's avonds laat waren we soms in
de weer, maar vol goede moed en ook
dank zij de hulp van Hr. de Graaff
Hem zijn we dan ook veel dank ver
schuldigd, want zonder diens hulp had
den we 't nooit kunnen bolwerken.
F. A. Krajenbrink.
een kleinlandbouwbedrijf tot stand
kwam: aan de overkant van ons huis
mochten we een stuk grond van de
I.M.E.W. als groententuin bewerken;
alsook deden we daarop aan rozen-
oculaties, die we later grif van de hand
konden doen! Met de jaren hadden
we een erfprachtperceel van plm. 7
bouw beplant met djeroekboompjes en
tussen deze jonge aanplant ananassen
en ook mais of rijst, in deelbouw met
dessamensen gedaan. Deze waren ons
heel goed gezind en waren m'n man
erg dankbaar, want degeen die te arm
was om er koeien op na te houden,
om hun gronden te bewerken, moch-
iiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiuiuiiiiiiuiiiiiiiiiiiiui'iiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHnHKnHiiuHiiiiHiiHiiiiMuiiHHiiiiiiiiiiMiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiMiiiiuiiiiiiiiiiiiuiimiiiiiiiiiiiiiiiiillltiiililiiiiniiiniiiiili
Wij hebben interesse in:
Leveranciers gelieven contact op
t te nemen met:
i Firma DE BRUYN,
1 Oostendestraat 49 BREDA
I DE HELE SERIE SIERLEPELTJES MET STADSWAPENS
NU COMPLEET!
Batavia - Bandoeng - Soerabaja - Semarang - Magelang - Cheribon - Buiten- j
I zorg - Malang - Amboina - Menado - Makassar - Medan.
Een trots bezit, een prachtig cadeau, een sieraad in uw huis. Of U er
nu één koopt, zes, of de hele serie.
j Per stuk 3,15; 6 st. 17,—; 12 st. 32,50. Porto inbegrepen.
iiiiiHiMiiiiiiiiiiiiiiiiiHiHUMtimiiiiiiniiiniiiiiiiHiiinunitiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiMHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiHiiiiiiHiiiiiiiiHiimniiiiiiiHiiiiiiii
9
