re. Zij preekte zelfs, soms twee maal
's daags, ook al liet zij ook haar hel
pers optreden. Nu en dan „wijdde" zij
„kerkgebouwen" in en bezigde daarbij
de woorden van Salomo, waarmede hij
de tempel te Jeruzalem had ingewijd:
„Here God, laat Uwe ogen dag en
nacht geopend zijn over dit Huis!"
Overigens regelde zij alles zelf naar
welgevallen. Haar Javaanse helpers
waren eerst geheel aan haar onderge
schikt en zij onderhield hen ook. Doch
daar haar echtgenoot sedert 1864
slechts een pensioen genoot van f 50
's maands, ging dat op den duur niet
meer. Zij moest de jonge Javaanse ge
meenten overhalen, om zelf hun voor
gangers te onderhouden en ook de
kerkbouw te bekostigen.
Het moet aanvankelijk haar oprech
te bedoeling geweest zijn haar Javaan
se discipelen tot leden der z.g. Indi
sche Kerk te maken. Een andere was
er niet in de buurt en aan de stichting
van zelfstandige Javaanse gemeenten
werd nog niet gedacht. De inlijving bij
de Protestantse Kerk van Ned.-lndië
is op den duur niet geslaagd, ook al
was N.B. Sadrach zelf nog in de z.g.
Portugese Buitenkerk te Batavia ge
doopt. Er waren wel twee ouderlingen
onder welken de Hr. Philips, die be
last waren met de zorg voor de Ja
vaanse leden, doch veel meer dan for
mele betekenis zal dit niet gehad heb
ben. Mevrouw Philips heeft zich toen
tot de eerste Nederlandse zendelingen
gewend, die naar Midden-Java kwa
men, met name tot zendeling Vermeer,
die echter geen wo<?rd Javaans ver
stond. Deze heeft inderdaad enige
honderden Javanen gedoopt, want des
tijds was er onder de bevolking een
sterke geestelijke beweging gaande,
die velen met de Islam deden breken
en de nieuwe leer omhelzen, welke
door Sadrach en anderen verkondigd
werd.
In 1873 ondernam Mevr. Philips in
Vermeer's gezelschap haar laatste
grote zendingsreis door zuidwest Ba-
gelen. Hierbij werden ruim 700 Java
nen gedoopt.
Niet lang daarna vertoonde zich een
borstkwaal, die de werkzame vrouw 't
ondernemen van lange reizen onmoge
lijk maakte. Slechts thuis en in haar
kerkje kon zij nog arbeiden. Op 23
mei 1876 overleed zij, ruim 51 jaar
oud. Velen harer leerlingen begeleid
den haar grafwaarts. Een jaar later
stierf ook de Hr. Philips. Beiden rus
ten thans op het kerkhof te Poerwo-
redjo.
Men kan zich moeilijk een idee vor
men van de zware taak, welke deze
ongetwijfeld zowel begaafde als vro
me vrouw vrijwillig op zich genomen
had; de verspreiding van haar geloof
De Javaanse evangelist Sadrach
onder een volksgroep, die men tot
dusver voor élke van buiten komende
gedachte ontoegankelijk had geacht,
omsloten als deze was door de hechte
band van de Islam.
Heeft zij bij haar werk voldoende
steun gehad van een Christelijke ge
meenschap, die achter haar stond?
Vermoedelijk slechts op bescheiden
schaal: haar man, haar schoonzuster
en de wat onduidelijke tante Pietje,
die zo goed Javaans verstond. Maar
verder?
Wat is er tenslotte van haar werk
overgebleven? Ogenschijnlijk weinig.
Haar erfgenamen voelden er niets voor
en gooiden haar kerkje met al wat er
in was op de vendutie: meubelen, ban
ken, lampen, de Avondmaalstafel enz.
De Javaanse vrome boeken en Bijbels
gingen voor 21,aan een Chinees
over, die ze later voor 2,per stuk
van de hand deed.
De zorg voor haar christenen had
mevr. Philips voor haar dood aan haar
oud-leerling en helper Sadrach toege
dacht, een hoogst merkwaardige man.
Ongetwijfeld heeft hij er oprecht naar
gestreefd een goed christen te zijn en
met grote ijver en onmiskenbaar talent
heeft hij zijn geloof alom verbreid.
Doch kritische buitenstaanders, wel
licht al te kritische, meenden ernstige
sporen van „Javanisme" in zijn leer en
optreden te ontdekken. Daaraan schre
ven zij toe, dat duizenden Javanen
juist hèm als imam, als geestelijk lei
der beschouwden. Zeker is, dat hij in
geen geval als louter helper van de
zendeling wilde optreden, doch een
zelfstandige positie innemen.
Dit heeft soms tot zéér ernstige
moeilijkheden aanleiding gegeven, ja,
zelfs tot botsingen, onder meer met de
inspecteur der Gereformeerde Zen
ding, ds. de Lion Cachet. Deze was in
1891 naar Java gezonden, om er het
zendingswerk eens in ogenschouw te
nemen, èn te beoordelen. Duidelijk
blijkt dit uit zijn even knap als be
rucht boek: Een jaar op reis in dienst
der Zending.
Hierin getuigt deze kritische man:
„Toch zal de naam van Mevr. Philips
in gedachtenis blijven, zoo lang van
de Zending op Midden-Java gespro
ken wordt".
Immers, toen de zending der Gere
formeerde Kerken weinige jaren later
met vele kloeke en offervaardige man
nen èn vrouwen haar arbeid in Mid
den-Java begon, vond zij op tal van
plaatsen de sporen van 't ijveren van
Njonja Philips en haar helpers. Daar
op is voortgebouwd.
TUBERCULOSE IN INDONESIA
Naar officiële schatting zijn er in In
donesia bijna 2.000.000 patiënten met
open TB. In de grote steden zijn on
geveer 25% van de kinderen onder 6
jaar al met TB-bacillen besmet en 60%
van de mensen boven de 18 jaar. Ba-
bies zijn zo ontvankelijk voor TB dat
als de moeder open TB heeft het kind
het praktisch altijd ook krijgt. In Dja
karta komen er elk jaar naar schatting
14.000 nieuwe TB-patienten bij. De
dienst van volksgezondheid is voor
dit enorme land zo duur dat het weinig
aarK TB-bestrijding kan doen. In de
meeste landen is dit een zaak geweest
van particulier initiatief. Zo pakken we
deze zaak in Indonesia aan: een actie
groep van verschillende eminente en
strikt eerlijke doktoren, een Dominee
en een Pastoor. Iedere cent is verant
woord. Vooral pasgeboren babies krij
gen de volle andacht. Met een BCG-
injectie zijn ze voor 12 jaar immuun
tegen de TBC-bacil.
TB-bestrijding hoeft niet duur te zijn,
als men de zaak eenvoudig aanpakt,
wat de bedoeling is. Geen sanatoria
of peperdure röntgen-apparaten. Met
een eenvoudige microscoop kan men
al meer dan de helft van de TB-geval-
len opsporen. De prijs is 700,Wie
doet er een cadeau? Een BCG-injectie
voor 'n baby kost 25 ct. Voor 10,
aan medicijnen kan men een patient
voor heel zijn leven genezen van tu
berculose. Gezondheid is een groot
stuk welvaart en geluk.
Wie hierin helpt, met hoe weinig ook,
helpt goed.
Giro: 1365900 ten name van: Missie
fonds de Gulden Brug, Wernhoutseweg
181, Zundert.
Dank U hartelijk.
Pastoor G. BOONEKAMP
7
